Γράφει
Νίκος Ηλιάδης
Η «Ιθάκη» κυριαρχεί από χθες στην επικαιρότητα και θα παραμείνει ψηλά και το προσεχές χρονικό διάστημα. Οι λόγοι είναι αρκετοί. Κατ' αρχάς η πολύ επιτυχημένη εκστρατεία προώθησης του βιβλίου από τον εκδοτικό οίκο (σ.σ. Gutenberg), σε συνεργασία και με την εταιρεία η οποία έχει αναλάβει την επιχείρηση rebranding. Κατάφεραν μέσα σε δύο εβδομάδες να δημιουργήσουν μεγάλες προσδοκίες για το πρώτο εκδοτικό εγχείρημα του Αλέξη Τσίπρα. Όπως ενημέρωσε προ ημερών ο εκδοτικός οίκος, τέτοιες προκρατήσεις είχαν να δουν από τα βιβλία του Χάρι Πότερ.
Ο δεύτερος λόγος είναι βεβαίως ο ίδιος ο συγγραφέας. Ο πρώην πρωθυπουργός έχει μιλήσει αρκετές φορές για «τα έργα και τις ημέρες του», όμως οι αναφορές του υπήρξαν σποραδικές και αποσπασματικές. Τώρα αναφέρεται στο σύνολο της πολιτικής διαδρομής του απ' όταν αναρριχήθηκε στην αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ, εστιάζοντας βεβαίως περισσότερο στα τεσσεράμισι χρόνια της πρωθυπουργίας του.
Ο Αλέξης Τσίπρας καταθέτει στην «Ιθάκη» του, τη «δική του αλήθεια» για την πολιτεία του. Και όπως κάθε «αλήθεια», ενέχει υποκειμενισμό, σε αντίθεση με την αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Μόνο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η «αλήθεια» του Αλέξη Τσίπρα έχει μεγαλύτερη δόση υποκειμενισμού καθώς υπηρετεί συγκεκριμένη στόχευση: την επιστροφή του στην πολιτική. Ουσιαστικά, με την «Ιθάκη» ο συγγραφέας επιδιώκει να θέσει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον «παλιό Τσίπρα» και σε αυτόν που επιχειρεί να επαναλανσαριστεί, ως περισσότερο ώριμος, πιο προετοιμασμένος και, κυρίως, απαλλαγμένος από τα βαρίδια του παρελθόντος.
Το ταξίδι προς την Τροία απαιτούσε τη θυσία της Ιφιγένειας. Για την επιστροφή στην «Ιθάκη» θα πρέπει να θυσιαστούν οι παλιοί «σύντροφοι». Η ατυχία, όμως, για τον Αλέξη, σε αντίθεση με τον Οδυσσέα, είναι ότι οι «σύντροφοί» του είναι ακόμη εν ζωή και αρκετοί από αυτούς είναι και πολιτικά ενεργοί. Και όπως φάνηκε από τις πρώτες χθεσινές αντιδράσεις τους, δεν είναι διατεθειμένοι να μείνουν σιωπηλοί απέναντι σε όσα τους καταμαρτυρεί ο πρώην πρωθυπουργός. Υπό αυτή την έννοια η «Ιθάκη», αντί να σηματοδοτήσει τη νέα αφετηρία του με το βλέμμα στο μέλλον, κινδυνεύει να τον τραβήξει στο παρελθόν, καβγαδίζοντας με αυτούς που θέλησε να αφήσει πίσω του.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι η διαχωριστική γραμμή που επιχειρεί να χαράξει με το παρελθόν, ενδέχεται να αφήσει πίσω της και μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του. Για δύο λόγους. Πρώτον, η ενοχοποίηση βασικών στελεχών της «πρώτης φοράς Αριστεράς» (σ.σ. Βαρουφάκης, Κωνσταντοπούλου, Λαφαζάνης, Πολάκης, Παππάς κ.ά.) συμπαρασύρει ουσιαστικά, το σύνολο σχεδόν της πολιτικής της κυβέρνησής του, μόνο που η ευθύνη βαραίνει τους άλλους και όχι τον ίδιο. Και αυτό, σε συνδυασμό με όσα τραγελαφικά αποκαλύπτει για το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησής του θα απογοητεύσουν πολλούς από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ οι οποίοι είχαν άλλη εικόνα μέχρι τώρα. Δεύτερον, η τακτική «φορτώνω όλα τα λάθη και τις αδυναμίες στους άλλους για τη βγάλω εγώ καθαρή», πέρα από πολιτικά ανέντιμη, θέτει υπό σοβαρή αμφισβήτηση το ηγετικό προφίλ του. Διότι, όταν δεν μπορείς να επιλέξεις τους κατάλληλους συνεργάτες στις κατάλληλες θέσεις, τότε δεν κάνεις για αρχηγός.
Και δύο τελευταίες παρατηρήσεις:
1. Στις 762 σελίδες της «Ιθάκης» δεν χώρεσε ούτε μία «συγγνώμη», ακόμη και για τις τραγωδίες που έτυχαν στη βάρδιά του, όπως για παράδειγμα το Μάτι.
2. Σε ορισμένα σημεία του βιβλίου του αποδίδει λόγια ή ακόμη και προθέσεις σε ανθρώπους που δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή (σ.σ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Φώφη Γεννηματά, Σταύρος Ψυχάρης), με τη βεβαιότητα ότι κανείς τους δεν μπορεί να τον διαψεύσει.