Με αμείωτη ένταση (που αυξομειώνεται κατά καιρούς) συνεχίζεται το σφυροκόπημα της ακρίβειας στα πορτοφόλια των καταναλωτών με την επίσκεψη στα σούπερ μάρκετ να θυμίζει… επικίνδυνη αποστολή σε «εχθρικό» έδαφος.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις, βάσει των τελευταίων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για τον περασμένο μήνα, καταγράφονται στη σοκολάτα (21,1%) και ακολουθούν ο καφές (19,3%) και τα κρέατα (10,6%). Στον αντίποδα οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώνονται στο ελαιόλαδο (36,9%), το οποίο βέβαια είχε ξεφύγει από τα… γήινα επίπεδα τα τελευταία χρόνια, με συνεχή ρεκόρ ανατιμήσεων.
Υπό αυτό το πρίσμα ο πληθωρισμός τροφίμων έτρεξε με +2,3% τον Οκτώβριο (ο γενικός πληθωρισμός έκλεισε στο 2% εμφανίζοντας τάσεις σταθεροποίησης), από 1,4% τον Σεπτέμβριο με τις γιορτές που έπονται και παραδοσιακά τονώνουν την κατανάλωση να προδιαθέτουν για συνέχιση των ανατιμήσεων (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό) και κατά συνέπεια των πληθωριστικών πιέσεων.
Η διαχρονική ανάλυση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτει ανατιμήσεις που ζαλίζουν, πλήττοντας πρωτίστως τα φτωχότερα νοικοκυριά, που ξοδεύουν αναλογικά πολύ μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους για να καλύψουν τις στοιχειώδεις ανάγκες τους.
Σε διάστημα τεσσάρων ετών (Σεπτέμβριος 2021-Σεπτέμβριος 2025) η γενική κατηγορία της διατροφής έχει ακριβύνει πάνω από 30%. Η αύξηση αυτή σημαίνει πρακτικά ότι ένα καλάθι με τρόφιμα που κόστιζε 100 ευρώ τον Ιούλιο του 2021 σήμερα κοστίζει περίπου 130 ευρώ!
Ανύπαρκτος ανταγωνισμός, υψηλός ΦΠΑ
Τρεις βασικοί παράγοντες σε συνδυασμό με την καταβαραθρωμένη αγοραστική δύναμη των Ελλήνων που τους κατατάσσει στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ (στοιχεία Eurostat) συντελούν στην εδραίωση των ανατιμήσεων.
1) O υψηλός ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ελλάδα (24% και 13% ανάλογα με την κατηγορία) ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές, «γεμίζοντας» παράλληλα τα κρατικά ταμεία σε περιόδους ακρίβειας (υψηλότερες τιμές σημαίνουν υψηλότερους έμμεσους φόρους). Όταν οι διεθνείς τιμές στις πρώτες ύλες πέφτουν, στην Ελλάδα ο υψηλός ΦΠΑ υψώνει «μπλόκο» στις όποιες σκέψεις για μειώσεις στις επιχειρήσεις. Ακόμα βέβαια κι αν μειωθεί ο ΦΠΑ κανείς και σε καμία περίπτωση ο δυσκίνητος κρατικός μηχανισμός, δεν μπορεί να διασφαλίσει πως αυτή τη μείωση θα τη δει στο ράφι ο πολίτης και δε θα την καρπωθούν οι επιχειρήσεις.
Είναι βέβαια γεγονός πως το πολύ υψηλό κόστος ενέργειας (σε σχέση ακόμα και με γειτονικές χώρες) που καταβάλουν βιομηχανίες και σούπερ μάρκετ καθίσταται τροχοπέδη στην πτώση των τιμών, με την κυβέρνηση με τεράστια και αδικαιολόγητη καθυστέρηση, να επεξεργάζεται σχέδιο στήριξης ενεργοβόρων επιχειρήσεων.
2) Η προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς και ο ισχνός ανταγωνισμός κατά βάση στις βιομηχανίες τροφίμων (μικρή σε μέγεθος αγορά με λίγες ελληνικές και ξένες εταιρείες να κάνουν κουμάντο), διαμορφώνει ολιγοπωλιακές συνθήκες και κατά συνέπεια ο πολίτης καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη. Παράλληλα, είναι πρακτικά αδύνατο για ένα νοικοκυριό να μειώσει πολύ την κατανάλωση βασικών αγαθών όσο και αν αυξηθούν οι τιμές
3) Ο λεγόμενος «πληθωρισμός της απληστίας», δηλαδή η πρακτική των επιχειρήσεων να περνούν στα αγαθά που παράγουν αυξήσεις οι οποίες δε δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τις τρέχουσες συνθήκες στις αγορές. Για παράδειγμα αν μία εταιρεία αντιμετωπίζει άνοδο στην τιμή μίας πρώτης ύλης κατά 10% και το προϊόν που παράγει το πουλήσει σε τιμή αυξημένη κατά 20% υπάρχει πληθωρισμός απληστίας που βοηθά ιδιαίτερα στην κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Δεν είναι τυχαίο πως παρά τη «γκρίνια» των εταιρειών τροφίμων και των σούπερ μάρκετ (τα οποία μπορεί να μην γράφουν υψηλή κερδοφορία τα ίδια αλλά τη διαχέουν σε εταιρείες τροφίμων που συνδέονται με τους βασικούς τους μετόχους), εμφάνισαν τζίρους - ρεκόρ το 2024 ύψους 14,8 δισ. ευρώ και πάνε για νέο ρεκόρ το 2025 (οι βιομηχανίες τροφίμων «γράφουν» και υψηλά κέρδη, πέρα από τζίρους), προφανώς όχι επειδή συγκράτησαν τις τιμές στο μέτρο του εφικτού…
«Αν δεν πέσει η ζήτηση, δε μειώνονται οι τιμές»
Με μισθολογικές (12-14% του συνολικού λειτουργικού κόστους) και ενεργειακές δαπάνες να συμπιέζουν τα περιθώρια κέρδους τους, εκπρόσωποι του κλάδου των σούπερ μάρκετ «δείχνουν» προς το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, επιχειρώντας να εξηγήσουν τις υψηλές τιμές στα ράφια.
«Η κυβέρνηση μπορεί να κάνει φιλότιμες προσπάθειες αλλά είναι λάθος όλο το θέμα, καμία κυβέρνηση ποτέ στον δυτικό κόσμο δεν ευθύνεται για τις τιμές οι οποίες καθορίζονται από το νόμο προσφοράς-ζήτησης και από τον ανταγωνισμό, Η συζήτηση είναι λάθος, ο κόσμος είναι ανενημέρωτος, τα μέτρα δεν πιάνουν, θα περιμένει αιωνίως ο Έλληνας να πέσουν οι τιμές οι οποίες θα πέσουν μόνο αν μειωθεί η ζήτηση. Λένε για ελέγχους, ελέγχους σε τι; Κανείς δεν μπορεί να σου καθορίσει το περιθώριο κέρδους σου, από τη στιγμή που ο κόσμος συνεχίζει να αγοράζει το προϊόν και στην αυξημένη τιμή αυτή δε θα πέσει, έτσι σκέφτεται η πολυεθνική. Αν όμως αντί για 1 εκατ. κομμάτια από ένα προϊόν αγοράσει ο καταναλωτής 600.000 μετά από αύξηση τιμής προφανώς θα πέσει η τιμή, δηλαδή στη διάρκεια των μνημονίων που ο πληθωρισμός ήταν αρνητικός δε θέλανε τότε να αισχροκερδίσουν τα σούπερ μάρκετ και ξαφνικά ήθελαν μετά; Αν δεν πέσει ο τζίρος σε ένα προϊόν δε θα κατέβει η τιμή», σημειώνει στη «ΜτΚ» o πρόεδρος του Συλλόγου Μικρών και Μεσαίων «Σούπερ Μάρκετ», με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Γιάννης Πηλίδης.
«Λειτουργεί ο ανταγωνισμός»
«Ο ανταγωνισμός λειτουργεί στα σούπερ μάρκετ, με 10 αλυσίδες δεν υπάρχουν καρτέλ, είναι δύσκολο να συνεννοηθούν, σε άλλους κλάδους όπως στην ενέργεια και τις τράπεζες ενδεχομένως δε λειτουργεί. Σε πολλούς κλάδους όπως στη βιομηχανία που πολλές φορές υπάρχουν μόνο δύο εταιρείες για ένα προϊόν δε λειτουργεί σωστά ο ανταγωνισμός», αναφέρει.
«Κατά κανόνα όταν μειώνεται ο ΦΠΑ μειώνονται και οι τιμές, έστω σε ένα ποσοστό, αλλά δε βάζω το χέρι μου στη φωτιά ότι θα συμβεί αυτό στην Ελλάδα. Πάντως το λογικό είναι να μειωθεί η τιμή λόγω ανταγωνισμού αλλά θα ωφεληθούν και οι πλούσιοι με τη μείωση του ΦΠΑ ενώ αυξάνονται και τα κρατικά έσοδα από τον υψηλό ΦΠΑ», επισημαίνει.
«Έχουμε περιθώριο κέρδους 1,5%, σταθεροποίηση τιμών το 2026»
«Τα σούπερ μάρκετ μέχρι τον Ιούνιο φέτος, από το 2021 ξεκίνησε το μέτρο, είχαμε πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους. Αυτό καταργήθηκε καθώς στρέβλωνε τον ανταγωνισμό, ανέβαιναν τα κόστη κι εμείς δεν μπορούσαμε να το μετακυλίσουμε στις τιμές. Η μέση κερδοφορία (το περιθώριο κέρδους) των σούπερ μάρκετ τα τελευταία χρόνια αγγίζουν το 1,5% από 2,4% πιο πριν (βάσει των ισολογισμών), στα μάτια του κόσμου τα σούπερ μάρκετ είναι ο κακός αλλά τα μεγάλα κέρδη είναι στη βιομηχανία τροφίμων. Καμία ξένη αλυσίδα δεν έρχεται να αγοράσει σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα γιατί δε συμφέρει, το μισθολογικό αποτελεί το 14%», τονίζει.
«Κατά μέσο όρο οι ανατιμήσεις αυτή τη στιγμή είναι κοντά στο 1,5%, είχαν προηγηθεί όμως ανατιμήσεις κατά μέσο όρο 30%, ξεκινάμε από υψηλή βάση. Για το 2026 δεν βλέπω πτώση τιμών που θα νιώσουν ουσιαστικά οι τσέπες, θεωρώ όμως πως θα σταθεροποιηθούν οι τιμές», καταλήγει.
«Από τους χαμηλότερους πληθωρισμούς τροφίμων έχει η Ελλάδα»
«Η κατηγορία των τροφίμων στη χώρα μας παρουσιάζει σταθερά έναν από τους χαμηλότερους δείκτες πληθωρισμού στην ΕΕ. Όπως καταγράφει πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ για τον Σεπτέμβριο, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα στη χώρα μας ανήλθε σε 1,4%, έναντι 3,5% του μέσου όρου της Ε.Ε. και 5% στις χώρες του ΟΟΣΑ. Παράλληλα, η Ελλάδα εμφάνισε χαμηλότερο πληθωρισμό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους 13 από τους τελευταίους 16 μήνες, ενώ για τρεις συνεχόμενους μήνες του χειμώνα (Δεκέμβριος 2024, Ιανουάριος και Φεβρουάριος 2025) ο πληθωρισμός στα τρόφιμα ήταν αρνητικός. Αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για ένα φαινόμενο που είχε να παρατηρηθεί από το 2021.Βάσει πρόσφατης έρευνας του ΙΕΛΚΑ για τον Σεπτέμβριο, το τυπικό ελληνικό καλάθι είναι κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμή σε σύγκριση με 7 ευρωπαϊκές χώρες», επισημαίνουν πηγές της αγοράς των τροφίμων στη «ΜτΚ».
«Κλιματική κρίση, ενέργεια επηρεάζουν τα κόστη»
«Η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών είναι διεθνές φαινόμενο και όχι ελληνικό και αποτελεί διεθνή πρόκληση για την παγκόσμια οικονομία. Οι βασικοί παράγοντες που εντείνουν την αστάθεια και επηρεάζουν σημαντικά τα κόστη σε όλη την αλυσίδα αξίας, είναι η κλιματική κρίση και τα υψηλά κόστη ενέργειας.
Όλοι συνεχίζουμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Η διαχρονική ευελιξία και ανθεκτικότητα που έχει αποδείξει ότι διαθέτει ο κλάδος των τροφίμων, έχοντας πάντα τον καταναλωτή στο επίκεντρο, αποτελεί σταθερή βάση», καταλήγουν οι ίδιες πηγές.
Τα 5 σημεία «κλειδιά»
1) Δεν πέφτει… ούτε με αίτηση η ακρίβεια, με τους οιωνούς και ενόψει γιορτών και νέας χρονιάς να μην είναι θετικοί.
2) Μέχρι και 21,2% πάνω πέταξε η σοκολάτα τον περασμένο μήνα, διατηρώντας τον πληθωρισμό τροφίμων σε υψηλά επίπεδα.
3) Ποικίλοι παράγοντες δίνουν ώθηση στις τιμές ενώ ανασταλτικά σε ενδεχόμενες μειώσεις λειτουργεί η ανθεκτικότητα της κατανάλωσης.
4) Χρυσές μέρες διανύουν οι τζίροι των σούπερ μάρκετ σπάζοντας τα κοντέρ των 15 δισ. ευρώ.
5) Η τάση των Ελλήνων για διασκέδαση στο σπίτι τροφοδοτεί το ανοδικό σπιράλ των τιμών.
Ράλι στον τζίρο των σούπερ μάρκετ παρά τις ανατιμήσεις
Τα πιο γεμάτα καλάθια των καταναλωτών λόγω της εδραίωσης του φαινομένου του homing (κατανάλωση εντός του σπιτιού, έναντι της ψυχαγωγίας εκτός που κοστίζει πιο πολύ), ακόμα και αν η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί ότι η ακρίβεια συνεχίζεται αμείωτη και ο τουρισμός, ειδικά στις νησιωτικές περιοχές, οδηγούν σε νέο ρεκόρ τις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ το 2025.
Στο πλαίσιο αυτό, διατήρηση του ρυθμού ανόδου της κατανάλωσης (σε αξία και όγκο) και τον Οκτώβριο αποτυπώνει το βαρόμετρο της εταιρείας ερευνών Circana για την αγορά ταχυκίνητων καταναλωτικών προϊόντων (FMCG) που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ.
Πάνω από 13 δισ. στα ταμεία
Οι πωλήσεις τον περασμένο μήνα αυξήθηκαν 5% σε αξία, κυρίως χάρη σε μια ενίσχυση του όγκου πωλήσεων κατά 3,6%, ενώ η μέση τιμή ανά τεμάχιο αυξήθηκε 1,4%, δηλαδή παρά την αύξηση των τιμών οι καταναλωτές αγόρασαν αυξημένη ποσότητα αγαθών.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της NielsenIQ (30/12/2024-26/10/2025), οι συνολικές πωλήσεις των σούπερ μάρκετ κατέγραψαν άνοδο 7,4% σε αξία. Είναι ενδεικτικό πως επιπλέον 921 εκατ. ευρώ ξοδέψαμε το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα έναν χρόνο πριν, με τον συνολικό λογαριασμό στο σούπερ μάρκετ να υπερβαίνει τα 13,3 δισ. ευρώ.
Με βάση τα στοιχεία της Circana, το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, η συνολική αξία των πωλήσεων FMCG έφτασε τα 10,51 δισ. ευρώ, δηλαδή 632 εκατ. ευρώ περισσότερα σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Στην άνοδο συνέβαλλαν τόσο τα προϊόντα με σταθερό barcode που συγκέντρωσαν 8,16 δισ. ευρώ, δηλαδή σχεδόν το 78% του συνολικού τζίρου, με αύξηση κατά 5,7%, όσο και τα επί ζυγίω προϊόντα -λαχανικά, κρέατα, τυριά, αλλαντικά- τα οποία έφτασαν τα 2,35 δισ. ευρώ, με εντυπωσιακό ρυθμό ανάπτυξης στο +9%.
«Δεν θα πέσουν οι τιμές ούτε το 2026»
«Πέρα από τον επικοινωνιακό θόρυβο και την συγκυριακή πτώση της ζήτησης ορισμένες φορές σε κάποιους κλάδους, ο κόσμος την τελευταία πενταετία (από τον Covid κι έπειτα) ξοδεύει και μάλιστα σε διαφορετικούς κλάδους (σούπερ μάρκετ, εστίαση). Όσο υπάρχει αυτή η κατάσταση είναι δύσκολο να δούμε αναστροφή στις τιμές, είναι κοινό μυστικό πως δε θα πέσουν οι τιμές αν δεν πέσει η κατανάλωση ακόμα και σε τομείς που έχουν την ευχέρεια να πέσουν, οπότε και το 2026 δύσκολα θα δούμε μειώσεις τιμών. Σημαντικό ρόλο θα παίξει και ο νέος κώδικας δεοντολογίας του υπουργείου Ανάπτυξης που έθεσε νέους κανόνες στην αγορά και όποια νέα μέτρα έρθουν, γενικότερα οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες βοηθούν βραχυπρόθεσμα, ο Κώδικας και έχει δουλέψει και δεν έχει δουλέψει, δραστικές μειώσεις στις τιμές δεν καταφέρνουν, ενδεχομένως είδαμε κάποιες μειώσεις μέσω προωθητικών ενεργειών», επισημαίνει στη «ΜτΚ» ο Βαγγέλης Φώσκολος, σύμβουλος πωλήσεων στην Circana.
«Και ο τουρισμός βοηθά στην αύξηση της κατανάλωσης και λόγω των Airbnb αλλά και πέρα από τον τουρισμό, οι Έλληνες καταναλώνουν πολύ στο σπίτι που θα τους βγει πιο φθηνά από το να φάνε έξω», σημειώνει.
Τα τρόφιμα οδηγούν την κούρσα
Τα τρόφιμα, που αντιπροσωπεύουν το 82,5% του συνολικού τζίρου με 8,67 δισ. ευρώ και αύξηση 7,3%, κυριαρχούν απόλυτα στην αγορά των ταχυκίνητων προϊόντων. Από αυτό το ποσό, τα τυποποιημένα τρόφιμα συνεισέφεραν το 60,2% και τα επί ζυγίω το 22,4%. Αντίθετα, τα προϊόντα οικιακής φροντίδας και προσωπικής υγιεινής και ομορφιάς κατέχουν μόλις 7,3% και 8,2% του τζίρου αντίστοιχα, με πολύ μικρότερες αυξήσεις της τάξης του 1,6% και 2%.
Ο πληθωρισμός πέφτει, οι τιμές στο ύψος τους
Παρά την επιβράδυνση (πιο πολύ στα χαρτιά… παρά στο ράφι) του πληθωρισμού, οι τιμές συνεχίζουν να κινούνται προς τα πάνω. Στα τυποποιημένα προϊόντα, η μέση τιμή ανά μονάδα αυξήθηκε κατά 1,5% το εννεάμηνο, ενώ ο όγκος πωλήσεων σημείωσε άνοδο 4,2%. Η εικόνα όμως διαφοροποιείται ανάλογα με την κατηγορία: Στα τρόφιμα η τιμή εκτινάχθηκε κατά 2,4% ενώ στα προϊόντα Υγείας-Ομορφιάς και Οικιακής Φροντίδας μειώθηκε κατά 1,5% και 0,8% αντίστοιχα.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 16.11.2025
