Πρωϊνός καφές με τον Αγάπιο Σαχίνη (βίντεο)

Πολλές μικρές ιστορίες από μια μακρινή και για πολλούς άγνωστη Ελλάδα μεταφέρει στον σημερινό «πρωινό καφέ» ο Αγάπιος Σαχίνης. Παλιό συνδικαλιστικό και αυτοδιοικητικό στέλεχος του ΚΚΕ, με μια ιδιαίτερη σχέση με τη ζωγραφική, πέρασε -όπως λέει χαριτολογώντας- από «πολλά τρίστερα ή τετράστερα ξενοδοχεία», εννοώντας τις φυλακές και τους τόπους εξορίας κατά την περίοδο της δικτατορίας.

«Πέρασα από όλα τα…ξενοδοχεία», είναι τα λόγια του στον «πρωινό καφέ» που ήπιαμε μαζί στο σπίτι του στην Τούμπα με αφορμή τη σημερινή παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη του πρώτου του βιβλίου με τίτλο «Το σφαγείο», ένα βιβλίο που περιλαμβάνει σκίτσα του ιδίου με εικόνες από τις φυλακές της οδού Μπουμπουλίνας.

Στην κουβέντα μας ο 78χρονος Αγάπιος Σαχίνης θυμάται την παρ’ ολίγον αποβολή του από το νυκτερινό σχολείο, γιατί δεν άντεχε τα Θρησκευτικά, τη συνάντηση μετά από χρόνια με το διευθυντή του σχολείου και το πως απέκτησε τις πόρτες και τα παράθυρα από το κελί στο οποίο έκανε εξορία στη Λέρο.

Ακόμη μιλά για τη σημερινή «εποχή των τεράτων», αλλά και την ελπίδα του για το καινούργιο «που δε θα είναι το παλιό που φτιασιδώνεται, ενώ είναι πιο παλιό και από τις λάσπες», ενώ κάνοντας έναν απολογισμό ζωής συνοψίζει με νόημα: «Δεν κλαίω και δεν λυπάμαι για τα χρόνια της φυλακής και της εξορίας. Γιατί τίποτα δεν πάει χαμένο».

Κύριε Σαχίνη, Αγάπιε: Υπάρχει πρωινός καφές στη ζωή σας;

Εγώ τον καφέ τον έχω μονίμως, εδώ δίπλα στο τζάκι. Μονίμως και αδιαλείπτως.

Πότε τον πίνετε και τι είναι;

Είμαι πολύ πρωινός δηλαδή, κατά τις 7 πίνω καφέ οπωσδήποτε και από το 1967 πίνω μονίμως νες καφέ, γιατί μου τον έστελνε στην εξορία η Δήμητρα, η οποία δούλευε στο Λουμίδη.

Η στιγμή του καφέ τι είναι για εσάς;

Επειδή είμαι πολύ οργανωτικό μυαλό και έχω από την προηγούμενη ταξινομήσει τι έχω να κάνω την επόμενη, πίνοντας τον καφέ λέω «ας ξεκινήσουμε το σχεδιασμό που έχουμε ετοιμάσει».

Γεννηθήκατε την Πρωτομαγιά του 1947. Εδώ σε αυτό το σπίτι;

Όχι, λίγο παραπάνω στα προσφυγικά παραπήγματα της Κάτω Τούμπας, για τα οποία είμαι πολύ περήφανος. Είμαι περήφανος που γεννήθηκα σε παράγκα.

Και με μπαμπά επιπλοποιό, τον μπάρμπα-Μήτσο, που δεν ήταν το σπίτι, αλλά στην εξορία και στις φυλακές.

Ο πατέρας μου με άφησε ενός μηνός και με ξαναβρήκε 7 χρονών.

Ήταν φυλακή ή εξορία;

Φυλακή.

Που;

Στη Γυάρο, στο Ιτζεδίν στην Κρήτη, στου Αβέρωφ. Τον πρωτοείδα ως πατέρα -για να δω τι είναι αυτό που λέγεται πατέρας- ενώ ήμουν 5 ετών στο επισκεπτήριο στου Αβέρωφ.

Φαντάζομαι ότι το θυμάστε αυτό.

Βεβαίως. Και ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα ξαναήμουν μετά από χρόνια φυλακισμένος μαζί με τον πατέρα μου στις φυλακές Αβέρωφ.

Ήταν μάλλον δύσκολα τα παιδικά σας χρόνια. Με τον πατέρα στις φυλακές ως πολιτικό κρατούμενο. Αλλά και στο σχολείο δεν περάσατε καλά.

Το μόνο που δεν μπορώ να φανταστώ είναι ότι αυτά τα χρόνια ήταν παιδικά (γελάει). Και το λέω όχι με κάποια μεμψιμοιρία, αλλά με απλή απεικόνιση της πραγματικότητας. Ήταν τα χρόνια όπου αυτό που υπήρχε στα μάτια μου ήταν ο περιβόητος «καμπαρντίνας». Έτσι λεγόταν ο ασφαλίτης που μάς παρακολουθούσε έξω από το σπίτι, γιατί φορούσε πάντα μια καμπαρντίνα. Αυτός επέβλεπε μήπως εγώ σε ηλικία 2 και 3 ετών πάρω τα όπλα και βγω στα βουνά και ανατρέψω το καθεστώς.

Πήγατε και σε νυχτερινό σχολείο.

Πήγα νυχτερινό σχολείο γιατί ο ιδρυτής της οργάνωσης «Καρφίτσα», που δολοφόνησε τον Γρηγόρη Λαμπράκη, διοικητής του 7ου Αστυνομικού Τμήματος Τούμπας, είπε στον πατέρα μου πως δεν είναι δυνατόν γιος κομμουνιστή να πάει στο Γυμνάσιο της Τούμπας.

Όλα αυτά το 1955;

Ακριβώς.

Ήσασταν από νωρίς ανήσυχος και μέσα στα συνδικαλιστικά. Υπήρξατε πρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής μαθητών νυχτερινών γυμνασίων. Καλός μαθητής ή το μυαλό ήταν πιο πολύ αλλού;

Μαθητής ήμουν καλός. Και θα σου πω το πιο συγκλονιστικό. Η καθηγήτρια των Θρησκευτικών απαίτησε να αγοράσω την Καινή Διαθήκη. Της είπα ότι εγώ έρχομαι στο νυχτερινό Γυμνάσιο για να μάθω Μαθηματικά, Γλώσσα, Φυσική και όχι την Καινή Διαθήκη. Ζήτησε λοιπόν, να πάω αμέσως στο διευθυντή του Γυμνασίου. Πήγα και του είπα ότι «μού είπαν να έρθω σε εσάς για να με αποβάλετε». Μού είπε «πάνε στην τάξη και πες της ότι μού το είπες». Επιμύθιο: κάποτε στην συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Θεσσαλονίκης στην οποία καλούμαι να ορκιστώ.

Το 1998;

Ακριβώς. Μόλις τελείωσε η ορκωμοσία έρχεται μια συνάδελφος από τη συμπολίτευση και μού λέει: «Κύριε Σαχίνη, είναι έξω ο πατέρας μου και θέλει να σας χαιρετήσει». Πάω λοιπόν, έξω και βλέπω ένα κύριο, έχουν περάσει πλέον τα χρόνια, ο οποίος καθόταν σε μια καρέκλα. Σηκώνεται, με αγκαλιάζει, με φιλάει και μού λέει: «μέχρι σήμερα η κόρη μου είχε εκλεγεί 3 φορές και δεν ήρθα σε καμία ορκωμοσία της. Ήρθα όμως σε αυτήν. Εγώ είμαι ο γυμνασιάρχης που δε σε απέβαλε».

Τρομερή ιστορία. Ύστερα από τόσα χρόνια. Για πείτε μου: η ενασχόληση με τη ζωγραφική ήρθε από τον μπαμπά ή υπήρχε και κάτι άλλο;

Τον μπαμπά τον έβλεπα να ζωγραφίζει. Όμως -πρέπει να το πω αυτό- ότι η φυλακή είναι μεγάλο σχολείο για τους πολιτικούς κρατούμενους.

Μιλάμε για το 1967;

Για το '67. Εκεί μού δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσω ό,τι πιο σημαντικό υπήρχε στο χώρο του πολιτισμού, το οποίο το είχε μαζέψει η χούντα και το είχε στοιβάξει στα ξερονήσια και στις φυλακές.

Όπως;

Γιώργος Φαρσακίδης, Νίκος Καραγιάννης.

Αυτοί ήταν οι δάσκαλοί σας κατά κάποιον τρόπο;

Ήταν δάσκαλοι. Αυτοί είχαν το εξής μοναδικό και εκπληκτικό. Δεν προσπαθούσαν να σε βάλουν σε κάποιο καλούπι, προσπαθούσαν να σε βάλουν στο δρόμο και σου έδιναν μετά τη δυνατότητα εσύ να φτιάξεις τα δικά σου μονοπάτια. Στο χώρο του πολιτισμού αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα, δηλαδή να μην καναλιζάρει ο δάσκαλος το μαθητή, να μην τον κάνει αντίγραφό του, αλλά να του δώσει τη δυνατότητα να παράξει το δικό του. Που μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό από το δικό του ή και να διαφωνεί με το δικό του μοντέλο. Το θέμα όμως είναι να σε αφήσει ελεύθερο να το κάνεις. Αυτή η περιβόητη ελευθερία έκφρασης σε όλα τα επίπεδα του πολιτισμού, είτε αυτό λέγεται ζωγραφική, είτε λέγεται χαρακτική, είτε θέατρο, είτε μουσική, είναι πολύ σημαντική. Αυτό εγώ το εισέπραξα σε πλεονασμό από τους συντρόφους μου στη φυλακή και στην εξορία.

Μια και κάναμε ένα άλμα: το 1967 μπήκατε στην ίδια φυλακή με τον πατέρα σας;

Μπήκα τον Αύγουστο του ’67. Με τον πατέρα μου καθίσαμε στο εδώλιο του κατηγορουμένου στην ίδια δίκη, εκείνος καταδικάστηκε σε ισόβια και εγώ σε 20 χρόνια φυλακή. Αυτό σημαίνει ότι ήμασταν από την ίδια οικογένεια δύο άντρες στη φυλακή και έξω ήταν δύο γυναίκες, η μητέρα μου και η μικρή μου αδελφή.

Ήσασταν και στο ίδιο κελί με τον πατέρα σας;

Βεβαίως. Το τι σημαίνει να είσαι με τον πατέρα σου στο ίδιο κελί είναι μια άλλη σελίδα.

Πώς θα την χαρακτηρίζατε;

Είχε πολλά θετικά γιατί χρησιμοποιούσα την εμπειρία που είχε ο μπάρμπα-Μήτσος από την προηγούμενη φυλακή, αλλά είχε και τα δικά του αρνητικά και προς τις δύο πλευρές. Και το πώς βίωνε ο πατέρας τον εγκλεισμό του γιου του και το πως ο γιος θα έβλεπε για δεύτερη φορά τον πατέρα του να είναι ακριβώς στο ίδιο έργο θεατές.

Όλα αυτά στις φυλακές Αβέρωφ;

Όχι, στην αρχή ήμασταν στις λεγόμενες ΕΦΗ, Εγκληματικές Φυλακές Ηρακλείου Είναι οι πιο σκληρές φυλακές γιατί είχαν απομονωτικό σύστημα. Δηλαδή, ένας ένας στα κελιά και γι’ αυτό λέγονται και εγκληματικές φυλακές και όχι επανορθωτικές φυλακές, όπως κάποιες άλλες.

Μετά το Ηράκλειο επακολούθησαν οι φυλακίσεις στην Μπουμπουλίνα και στου Αβέρωφ;

Όχι, μετά ήταν οι φυλακές Αιγίνης, όπου μάς μάζεψαν όλους μαζί και μετά από τις πιέσεις του διεθνούς Ερυθρού Σταυρού μάς μάζεψε όλους η χούντα στου Αβέρωφ Πέρασα δηλαδή, από όλα τα ξενοδοχεία (γελάει). Τρίστερα, τετράστερα, όλα.

Όλα αυτά συνέβησαν πριν από περίπου 60 χρόνια. Ο απολογισμός όταν κοιτάτε προς τα πίσω ποιος είναι;

Δεν κλαίω και δε λυπάμαι για τα χρόνια της φυλακής και της εξορίας. Ένα το κρατούμενο. Και δεύτερον. Δε με υποχρέωσε κανείς να κάνω ότι έκανα. Γνώριζα πολύ καλά τις συνέπειες αυτής της αντιδικτατορικής μου δράσης, είναι συνέπειες τις οποίες έχω ακόμα στο κορμί μου.

Βγήκαν και στο εγκεφαλικό που πάθατε.

Επιβεβαιώνει μια πολύ, πολύ, πολύ σοφή παροιμία που μού είπε ένας σύντροφος ογδοντάρης στις φυλακές της Αίγινας, ο οποίος είχε κάνει ήδη σε δύο φύλακες. Μού λέει σε μένα, που ήμουνα ο μικρότερος σε ηλικία πολιτικός κρατούμενος: Αγάπιε (μικρέ με φώναζαν), ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ο μεγαλύτερος τοκογλύφος. Ό,τι τού κάνεις θα έρθει η ώρα που θα πει για εκείνο τώρα θα πληρώσεις. Εγώ λοιπόν, σήμερα στα 50 μου (γελάει) συν κάποιους μήνες πληρώνω. Και δε λυπάμαι καθόλου για το κόστος.

Ήσασταν πολλά χρόνια στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Βεβαίως, 16 χρόνια.

Τι πήρατε και τι χάσατε από εκεί; Ήταν ένα καλό σχολείο;

Μπήκα στην αυτοδιοίκηση αποφοιτώντας από ένα άλλο μαγαζί, από ένα άλλο σημαντικό χώρο που ήταν το συνδικαλιστικό κίνημα. Πιστεύω ότι και εκεί έχω αφήσει το δικό μου αποτύπωμα, αν κρίνω από το σήμερα. Νομίζω ότι στην τοπική αυτοδιοίκηση μετέφερα αυτή την απολυτότητα του λόγου που ήταν μακριά από το συνηθισμένα χειροφιλήματα και τις χαιρετούρες που υπήρχαν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ορισμένους τους ξάφνιασε αυτό, σήμερα διαπιστώνω ότι είναι πολλοί που το χάρηκαν. Ήταν δηλαδή, πολλοί που το ήθελαν αυτό, δηλαδή τον απόλυτο λόγο χωρίς αντιπαροχή.

Υπάρχουν σήμερα καλοί δήμαρχοι;

Μακριά από μένα η λογική του τσουβαλιάσματος και του «όλοι είναι ίδιοι». Υπάρχουν δήμαρχοι που δεν τούς δίνεται η δυνατότητα, αλλά κάνουν πράγματα, υπάρχουν και οι δήμαρχοι που χρησιμοποιούν το άλλοθι ότι «μέχρι εδώ μπορούμε να κάνουμε και τίποτα παραπέρα». Όμως και στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και στην πολιτική πρέπει να ξεκαθαρίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις. Δεν μπορεί να είσαι με όλους καλός.

Πάμε λίγο και στην πολιτική σήμερα. Η Ελλάδα που βλέπετε σήμερα ότι βαδίζει;

Πάλι επειδή είμαι λάτρης της διαλεκτικής: εγώ υποστηρίζω ότι σήμερα ζούμε στην εποχή των τεράτων. Και όσο αργεί να έρθει και να βάλει τη σφραγίδα του το καινούριο -και όταν λέω εγώ καινούργιο δεν εννοώ το παλιό που φτιασιδώνεται…

…Όπως ο Τσίπρας;

…(χαμογελάει) και που προσπαθεί να μας εμφανιστεί ως καινούργιο, ενώ είναι πιο παλιό και από τις λάσπες. Επαναλαμβάνω είναι πιο παλιό και από τις λάσπες.

Το εκλαμβάνω ως απάντηση για τον Τσίπρα αυτό.

Βεβαίως, πιο παλιό και από τις λάσπες. Όσο αργεί λοιπόν, αυτό το καινούργιο υπάρχει χώρος για την ύπαρξη αυτών των τεράτων και σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως εγώ επειδή πιστεύω στον άνθρωπο πάρα πολύ νομίζω ότι το καινούργιο έρχεται, θα έρθει και θα είναι ντάλα μεσημέρι.

Κλείνουμε την πολιτική παρένθεση και πάμε στο βιβλίο. Πώς προέκυψε «Το σφαγείο»; Υπάρχει και ένα άλλο βιβλίο σας με τίτλο «Φιλόκαλος Ύλη» που βγήκε πριν από καιρό με τις δικές σας μαρκετερί και αυτό είναι το δεύτερο. Ποια είναι η ιστορία του;

Πήρα την επιστολή του μπάρμπα-Μήτσου στα χέρια μου. Ήταν μια επιστολή του πατέρα μου προς το ραδιοφωνικό σταθμό «Φωνή της Αλήθειας» το 1968 μέσα από τις φυλακές Αβέρωφ, όπου δίνει μια πρώτη εικόνα για το τι μού έχουν κάνει και το χάλι στο οποίο με είχε δει. Μετά άρχισαν οι πιέσεις σε εμένα. Για παράδειγμα από την Καίτη Τσαρουχά που μου είπε: «Αγάπιε, πρέπει να κάνουμε κάτι, μίλα. Δεν μπορεί να τα πάρεις μαζί σου όλα αυτά τα πράγματα». Και η Καίτη είναι ένας άνθρωπος με τον οποίο συνδέομαι πολύ ακόμη και πριν από τη δικτατορία, ένας άνθρωπος που αγαπώ, σέβομαι και τιμώ. Μετά ήρθαν όλες αυτές οι συζητήσεις που γίνονταν με φίλους, με συντρόφους, αλλά και με μη συντρόφους και είπα τελικά ότι δε θα γράψω, αλλά θα σχεδιάσω. Και έτσι αποφάσισα να σχεδιάσω τη Μπουμπουλίνα από τα μέσα.

Είχατε αναμνήσεις; Γιατί πολλοί λένε ότι θέλουν να τις ξεχάσουν.

Όχι, εγώ δε θέλω. Και σε επίρρωση της εμμονής μου αυτής και για να μη φανεί ευκαιριακή θα σου πω το εξής: έχω και δεν το έχει κανένας -και δεν το λέω με έπαρση, αλλά ούτε και με έναν ιδιότυπο εγωισμό- όμως το έχω.

Τι πράγμα;

Θα στο πω και κρατήσου. Έχω στον ξενώνα στο σπίτι στην Καστοριά τις πόρτες και τα παράθυρα από το κελί μου.

Πώς έγινε αυτό;

Το ίδιο ερώτημα μού έθεσε και ο Μήτσος ο Κουτσούμπας (γελάει) και πολλοί άλλοι.

Είναι μυστικό;

Όχι, γιατί εμένα με ξέρεις και δεν κρατάω τίποτα κρυφό. Επιμένω στο αποτύπωμα. Είμαι στη Λέρο καλεσμένος από τον δήμαρχο σε μια γιορτή που κάνει εκεί κάθε χρόνο τιμώντας τους πολιτικούς κρατούμενους που ήταν στο νησί.

Είχατε περάσει από εκεί στη δικτατορία μετά τη φυλακή. Σωστά;

Ακριβώς. Ήμουν το νησί για την εκδήλωση μαζί με τη Δήμητρα, που γενικώς τα έχει δει όλα στη ζωή μου. Και στην Αλικαρνασσό ήταν μαζί και παντού. Είναι σα να έχει ξανακάνει και αυτή φυλακή, τα είδε όλα. Λέω λοιπόν, στο δήμαρχο της Λέρου ότι θέλω να πάω στο Λακκί. Μου λέει ότι το έχουν κλειστό, αλλά ότι θα πάρει άδεια να πάμε. Πήγαμε, το είδα, ήταν μισοκατεστραμμένο.

Πως αισθανθήκατε;

Δεν αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω αυτό που έκαναν κάποιοι άλλοι σύντροφοι και συναγωνιστές. Να πάρουν δηλαδή, λίγο χώμα για να το έχουν μαζί τους. Δεν μου έλεγε τίποτα το χώμα.

Αλλά;

Ξαναμπήκα στο Γ1, εκεί που με είχαν. Και έφυγα με διάφορες σκέψεις στο μυαλό μου. Στην αποβάθρα περιμένοντας το καράβι έρχεται ένας φίλος, άγνωστος και μου λέει: «γεια σου, φίλε, σε άκουσα στις δηλώσεις που έκανες. Καλά τα είπες. Εγώ είμαι από το νησί και ό,τι χρειαστείς να μου πεις». «Που δουλεύεις;», τον ρωτάω. «Είμαι υπάλληλος στο νοσοκομείο της Λέρου». «Θέλω κάτι, αλλά που να σε βάζω σε φασαρίες» του λέω. «Πες μου, τι θέλεις», επέμενε. Του λέω ότι από το Γ1 θα ήθελα ένα παραθυράκι. Μου λέει: «εντάξει, δώσε μου τη διεύθυνσή σου». Του την δίνω.

Και σας έστειλε το παραθυράκι;

Δε μου έστειλε μόνο το παραθυράκι. Πήγε και ξήλωσε πόρτες και παράθυρα, τα αμπαλάρισε και μού τα έστειλε με αποστολή και μεταφορική. Με παίρνει αργότερα τηλέφωνο και μου λέει: «πού είσαι;. Σε λίγο έρχεται η μεταφορική και θα σου φέρει κάτι πακέτα». Και μου ήρθαν ολόκληρες πόρτες, όχι πορτάκια.

Άλλη μια τρομερή ιστορία.

Έμεινα κυριολεκτικά. Τα πήγα στην Καστοριά και τα έχω τοποθετημένα σε έναν ειδικό χώρο. Δες τώρα τι έγινε: άκουσε αυτά που είπα εγώ στη Λέρο, πως ήμασταν και τι γινόταν στις φυλακές, με συνάντησε στο μόλο, τού ζήτησα τόσο και μου έδωσε τα εικοσαπλάσια.

Είναι ο σεβασμός κάποιων ανθρώπων προς κάποιους άλλους που εκτιμούν πολύ και ένας τρόπος για να επιβραβευτούν, γιατί ίσως δεν επιβραβεύτηκαν σωστά.

Εγώ ξέρεις ότι ποτέ δε ζήτησα αντιπαροχή. Αν ήθελα να ήμουν βουλευτής θα ήμουν;

Πάρα πολύ πιθανό.

Έλεγα βέβαια και φώναζα ότι σκαλοπάτι δε θα γίνω πότε. Και έμεινα εκεί. Κόστος εσωτερικό; Υπήρχε, αλλά δε με νοιάζει.

«Το σφαγείο» είναι το πρώτο βιβλίο. Θα έχει και συνέχεια;

Υπάρχει μια συνέχεια. Το ένα είναι ότι τελειώνω ένα βιβλίο με τον τίτλο «Παράγκα». Όπου παράγκα είναι η παράγκα στην οποία γεννήθηκα.

Με σχέδια και αυτό;

Όχι, με κείμενο. Και δεύτερον είναι ένα βιβλίο που ετοιμάζω με τίτλο «Φως, φως στο σκοτάδι, Γεντί Κουλέ 1949 2025». Τι είναι αυτό; Στο Γεντί Κουλέ έχουν εκτελεστεί 400 κομμουνιστές και μέχρι σήμερα το κόμμα, και όχι μόνο το κόμμα, έχουν γράψει για τον ηρωισμό αυτών των ανθρώπων, που έμειναν πιστοί στις αξίες, τις ιδέες και τα ιδανικά τους, που έβαλαν τα στήθη τους και έδωσαν τη ζωή τους. Εγώ ήθελα να προσεγγίσω αυτούς τους ανθρώπους και από μια άλλη πλευρά. Θα σου δώσω μια εικόνα για να δεις πως δουλεύω. Γίνεται στο Γράμμο μια μάχη, το σώμα του Δημοκρατικού Στρατού είναι μικτό και έχει και γυναίκες μέσα. Μια ριπή γαζώνει μια αγωνίστρια που πέφτει κάτω και ο συναγωνιστής της δίπλα της τήν σκεπάζει και τής λέει. «Κρατήσου, κάνε υπομονή, έρχονται τραυματιοφορείς να σε πάρουν και οι γιατροί». Τήν φροντίζει και τής λέει: «θέλεις κάτι;» Του λέει «ναι». «Τι θέλεις;» «Θέλω να με φιλήσεις, γιατί δε με έχει φιλήσει κανείς». Αυτό είναι η εικόνα. Εγώ ακολουθώ τη λογική των εικόνων και από αυτές τις ενότητες που γράφω εδώ προσπαθώ να δημιουργήσω εικόνες και να προσεγγίζω τους συντρόφους μου που έφυγαν μέσα από εικόνες. Ένας από αυτούς είναι ο θείος μου, ο Αγάπιος. Και άκου μια εικόνα. Έξω από τη φυλακή στο Γεντί Κουλέ ήταν δύο γυναίκες, η μάνα μου και η αδερφή του Αγάπιου. Ο Αγάπιος τον τελευταίο μήνα έτρωγε μόνο γλυκά. Μπαίνουν στο αστικό να τον δουν πάνω στο Επταπύργιο, παίρνουν στα χέρια τους την εφημερίδα και βλέπουν την είδηση για τις εκτελέσεις. Διαβάζουν: Αγάπιος Σαχίνης και γυρίζουν πίσω. Ο μπάρμπα Μήτσος τού είχε μπλέξει από τα Γιούρα έναν μπερέ και ένα γιλέκο, που τα φορούσε ο Αγάπιος. Πάνε εκείνο το πρωί η μάνα μου με τη θεία μου και χτυπούν την πόρτα στο Επταπύργιο ζητώντας να πάρουν τα ρούχα του νεκρού. Τους ανοίγει το παραθυράκι ο φύλακας και τους πετάει μια βαλίτσα έξω. Κοιτάνε και βλέπουν ότι λείπει ο μπερές και το γιλέκο. Ξαναχτυπούν, αλλά τελικά δεν έβγαλαν άκρη. Ζητούν τον μπερέ και το γιλέκο, όμως ο φύλακας τούς λέει ότι ήρθε μια κοπελιά το πρωί και αυτή τα πήρε. Μετά από λίγο διάστημα βγήκα από τη φυλακή και ψάχναμε με τη Δήμητρα να βρούμε ένα σπίτι κάπου στην Τούμπα. Βλέπουμε ένα ενοικιαστήριο, κοιτάμε το σπίτι, συμφωνούμε, ετοιμαζόμαστε να το κλείσουμε, μέχρι που στο τέλος της συνάντησης η ιδιοκτήτρια μάς ρωτάει από πού είμαστε και τα ονόματά μας. Όταν της λέω εγώ «Αγάπιος Σαχίνης» μου λέει: «μπορείς να περιμένεις ένα λεπτό». Eγώ σκέφτηκα ότι πέσαμε σε κανέναν χουντικό και ότι δε θα μας δώσουν το σπίτι. Πάμε να φύγουμε με τη Δήμητρα, αλλά στην εξώπορτα της πολυκατοικίας βλέπουμε δύο καλοστεκούμενες κυρίες. Η μια από τις δύο απευθυνόμενη σε μένα μου λέει: «και εγώ ζω με τον Αγάπιο το Σαχίνη. Να ξέρεις ότι ήταν τίμιο και μεγάλο παλικάρι». Ήταν και είναι αυτή που είχε πάρει το μπερέ και το γιλέκο.

Αυτές λοιπόν είναι οι μικρές μικρές ιστορίες που τις κάνεις εικόνες και θα συμπεριληφθούν στο επόμενο βιβλίο για το Γεντί Κουλέ. Καλά κατάλαβα;

Καλά κατάλαβες.

Είπαμε πολλά για το παρελθόν και τις αναμνήσεις. Πάμε και στο σήμερα και στον ιδιώτη Αγάπιο Σαχίνη: ζείτε μόνος σας εδώ και πόσο καιρό;

Από τη ημέρα που έφυγε η Δήμητρα. Πριν από δυόμισι χρόνια.

Πόσα χρόνια ήσασταν παντρεμένοι;

55.

Με δύο παιδιά;

Σωστά.

Κινούνται και αυτά στην ίδια επαγγελματική ρότα;

Ο ένας ο Γιώργος ναι και είναι συντηρητής έργων τέχνης, ο άλλος ο Δημήτρης όχι.

Επειδή είμαστε κοντά στο γήπεδο της Τούμπας και επειδή γνωρίζω τις αδυναμίες σας, αλλά βλέπω και τους ομιλητές στην παρουσίαση του βιβλίου σας αύριο, που θα είναι ο Γιώργος ο Κούδας και ο Γιώργος Λογοθέτης: ισχύει το «ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί»;

Η δεύτερη ιδεολογία μου.

Πώς και γιατί γίνατε ΠΑΟΚ; Λόγω της γειτνίασης με το γήπεδο;

Όχι. Ο πατέρας μου είναι γεννημένος στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, είναι Πολίτης δηλαδή, ο αδελφός του και ο θείος μου ο Γιώργος, ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου και έφορος επί εποχής του Γιώργου του Κούδα και του Κούλη του Αποστολίδη. Κατά συνέπεια η σχέση μου με τον ΠΑΟΚ είναι σχέση ιστορίας και όχι απλή σχέση οικογένειας. Οι σχέσεις μου δεν είναι φίλαθλες σχέσεις, αλλά σχέσεις ιστορίας. Είναι αυτοί που φτιάξανε τον ΠΑΟΚ, είναι αυτοί που έχτισαν το σύλλογο και γι’ αυτό εγώ φωνάζω ότι ο ΠΑΟΚ δεν είναι μόνο σώβρακα και φανέλες. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της χώρας μας.

Φαντάζομαι ότι κάθε Κυριακή τα ακούγατε όλα εδώ. Από γκολ μέχρι κάθε ευκαιρία.

Τα πάντα. Αλλά τις περισσότερες φορές ήμουν στο γήπεδο. Μέχρι το 1967 έπαιζα στον ΠΑΟΚ, μετά με… έπαιζαν.

Τι θέση παίζατε;

Αριστερό εξτρέμ.

Αριστερά τα πάντα, έτσι; Δεν υπάρχει κάτι άλλο.

(Γελάει). Αυτό δεν αλλάζει.

Είστε 78 χρονών παρά το γεγονός ότι λέτε αστειευόμενος πως είστε 50 και κάτι μήνες: υπάρχει απαύγασμα ζωής;

Υπάρχει. Τίποτα δεν πάει χαμένο.

Για το τέλος έχουμε μια ερώτηση για τη Θεσσαλονίκη και το δήμο. Τι θα ζητούσατε από το σημερινό δήμαρχο να κάνει σε αυτή την πόλη;

Με όσα έχω βιώσει έως σήμερα ίσως με την απάντηση που θα δώσω θα τρομάξω φίλους. Το λογικό θα ήταν να ζητήσω να φτιάξει κάποιο σχολείο, κάποιο πάρκο, κάποιο δρόμο να ασφαλτοστρώσει, ίσως να φυτέψει περισσότερα δέντρα. Ας μου επιτραπεί όμως να κάνω μια εντελώς δική μου - ίσως ακουστεί και λίγο παράφωνη όμως αυτό με εκφράζει- πρόταση. Να ζητήσει από το ηλεκτρολογικό του δήμου Θεσσαλονίκης να κατασκευάσει τον πιο όμορφο γλυκό φωτισμό και να φωτίσει αυτό που λέγεται περιθώριο στην πόλη μας. Αυτό το περιθώριο που εμείς οι αξιοπρεπείς, που φοράμε μεταξωτές γραβάτες και μεταξωτά κουστούμια, το αναζητούμε τα βράδια για να ξαναβρούμε τη χαμένη μας ελευθερία που δε θα τη βρούμε ποτέ. Γιατί σε αυτό το περιθώριο κρύβονται αξίες, μεγέθη αξιακά που μας ξεπερνάνε.