Η τετραετία της ακρίβειας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η περίοδος από το 2021 έως και σήμερα, με τις ανατιμήσεις στα ράφια να ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της κυβέρνησης που έδωσε μάχες, με την άνοδο των τιμών, ωστόσο, να κερδίζει, εύκολα ή δύσκολα, τον πόλεμο.
Με τους πολίτες να χορεύουν στους ρυθμούς των ανατιμήσεων, έντονη αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στην Ελλάδα καταγράφει η Eurostat για τον Σεπτέμβριο, σκορπώντας μικρά χαμόγελα… που, ωστόσο, μπορεί να κοπούν απότομα.
Τον περασμένο μήνα, ο πληθωρισμός στη χώρα μας επιβράδυνε έντονα σε ετήσιο ρυθμό, κλείνοντας στο 1,8%, μετά το 3,1% του Αυγούστου (και το 3,7% του Ιουλίου). Πρόκειται δε για τον χαμηλότερο ρυθμό πληθωρισμού στη χώρα από τον Δεκέμβριο του 2021 (1,2%).
Πιο συγκεκριμένα, η άνοδος των τιμών στα τρόφιμα επιβράδυνε στο 1,4% από το 2,4%, στις υπηρεσίες στο 3,4% από το 4,9%, και στην ενέργεια μειώθηκε με ρυθμό 3,7% μετά τη μείωση με 1,9%. Και εδώ σταματούν τα καλά νέα.
Πάντως, από τον Μάιο φέτος έχουμε αντιστροφή της θετικής τάσης που είχε καταγραφεί από τον Οκτώβριο του 2024 έως τον Απρίλιο του 2025, όταν ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα παρέμενε χαμηλότερος από τον κοινοτικό μέσο όρο, με φωτεινή εξαίρεση τον περασμένο μήνα που οι τιμές φρέναραν… απροσδόκητα.
Νέες ανατιμήσεις ενόψει;
Παρά τη θετική έκπληξη του Σεπτεμβρίου, οι προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών μόνο θετικές δεν είναι. Η άρση των αντιπληθωριστικών μέτρων του υπουργείου Ανάπτυξης, η διατήρηση υψηλών διεθνών τιμών πρώτων υλών και οι νέες πιέσεις από δασμούς και ενέργεια προμηνύουν δύσκολη συνέχεια παρά τα υψηλά πρόστιμα με τα οποία «απειλεί» την αγορά το υπουργείο Ανάπτυξης και τη δέσμευση (θεωρητικά τουλάχιστον) ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ και βιομηχανιών τροφίμων στον Τάκη Θεοδωρικάκο για μειώσεις τιμών σε 1.000 βασικά είδη, ενώ η λίστα με τους κωδικούς των προϊόντων θα δοθεί στη δημοσιότητα μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.
Ανατιμήσεις που… ζαλίζουν
Η ανάλυση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτει ανατιμήσεις που «ζαλίζουν», πλήττοντας πρωτίστως τα φτωχότερα νοικοκυριά, που ξοδεύουν αναλογικά πολύ μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους για να καλύψουν τις στοιχειώδεις ανάγκες τους.
Σε διάστημα τεσσάρων ετών (Σεπτέμβριος 2021-Σεπτέμβριος 2025) η γενική κατηγορία της διατροφής έχει ακριβύνει πάνω από 30%. Η αύξηση αυτή σημαίνει πρακτικά ότι ένα καλάθι με τρόφιμα που κόστιζε 100 ευρώ τον Ιούλιο του 2021 σήμερα κοστίζει περίπου 130 ευρώ!
Το ελαιόλαδο «πρωταγωνιστής» των αυξήσεων
Το ελληνικό «υγρό χρυσάφι» αποδεικνύεται πράγματι χρυσάφι για την τσέπη των καταναλωτών. Το ελαιόλαδο κατέγραψε την υψηλότερη αύξηση με 73%, τα τελευταία χρόνια, ενώ παρά τη σημαντική υποχώρηση των τιμών το τελευταίο διάστημα αυτές δεν έχουν επανέλθει πλήρως στα προπανδημικά επίπεδα, γεγονός που δείχνει ότι η αγορά δεν έχει σταθεροποιηθεί.
Η «πικρή» σοκολάτα
Τη δεύτερη θέση στις αυξήσεις καταλαμβάνουν τα προϊόντα σοκολάτας με αύξηση 62,5%, ενώ το κακάο και η σοκολάτα σε σκόνη ακολουθούν με 60,7%.
Πικρός καφές και… ανθυγιεινά φρούτα
Και για τους λάτρεις του καφέ η πραγματικότητα είναι σκληρή, καθώς το δημοφιλές ρόφημα παρουσιάζει αύξηση 43,8%.
Τα νωπά λαχανικά είναι ακριβότερα συγκριτικά με το 2021 κατά 37,9%, ενώ τα κατεψυγμένα λαχανικά κατά 26%. Οι πατάτες, το βασικό συμπλήρωμα στο ελληνικό τραπέζι, εκτινάχθηκαν κατά 37,7% και τα φρέσκα φρούτα σημείωσαν αύξηση 32,4%.
Πανάκριβα γάλα και ψωμί
Τα βασικά γαλακτοκομικά προϊόντα καταγράφουν σημαντικές αυξήσεις: Το φρέσκο γάλα αυξήθηκε κατά 23,1%, το γιαούρτι κατά 30% και τα τυριά κατά 35,2%. Τα αυγά, που αποτελούν βασικό στοιχείο της διατροφής, παρουσιάζουν αύξηση 36,4%.
Το ψωμί, το καθημερινό τρόφιμο των Ελλήνων, σημείωσε αύξηση 35,9%, ενώ το ρύζι 23% και τα δημητριακά για πρωινό 19,1%. Το αλεύρι και τα άλλα δημητριακά παρουσιάζουν αύξηση 28,3%.
Τέλος, στην τετραετία, οι χυμοί φρούτων σημείωσαν αύξηση 38,6%, τα αναψυκτικά 28,7%, ενώ το μεταλλικό νερό παρουσιάζει τη χαμηλότερη αύξηση, στο 11,1%.
Οι αιτίες που «ριζώνει» η ακρίβεια
Τρεις βασικοί παράγοντες σε συνδυασμό με την καταβαραθρωμένη αγοραστική δύναμη των Ελλήνων που τους κατατάσσει στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ (στοιχεία Eurostat) συντελούν στην εδραίωση των ανατιμήσεων.
01
O υψηλός ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ελλάδα (24% και 13% ανάλογα με την κατηγορία) ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές, γεμίζοντας παράλληλα τα κρατικά ταμεία σε περιόδους ακρίβειας (υψηλότερες τιμές σημαίνουν υψηλότερους έμμεσους φόρους). Όταν οι διεθνείς τιμές στις πρώτες ύλες πέφτουν, στην Ελλάδα ο υψηλός ΦΠΑ υψώνει «μπλόκο» στις όποιες σκέψεις για μειώσεις στις επιχειρήσεις. Ακόμα, βέβαια, και αν μειωθεί ο ΦΠΑ κανείς και σε καμία περίπτωση ο δυσκίνητος κρατικός μηχανισμός, δεν μπορεί να διασφαλίσει πως αυτήν τη μείωση θα τη δει στο ράφι ο πολίτης και δε θα την καρπωθούν οι επιχειρήσεις.
Είναι, βέβαια, γεγονός πως το πολύ υψηλό κόστος ενέργειας (σε σχέση ακόμα και με γειτονικές χώρες) που καταβάλλουν βιομηχανίες και σούπερ μάρκετ, καθίσταται τροχοπέδη στην πτώση των τιμών, με την κυβέρνηση με τεράστια και αδικαιολόγητη καθυστέρηση, να επεξεργάζεται σχέδιο στήριξης ενεργοβόρων επιχειρήσεων.
02
Η προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς και ο ισχνός ανταγωνισμός (μικρή σε μέγεθος αγορά με λίγες ελληνικές και ξένες εταιρείες να κάνουν κουμάντο), διαμορφώνει ολιγοπωλιακές συνθήκες και, κατά συνέπεια, ο πολίτης καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη.
03
Ο λεγόμενος «πληθωρισμός της απληστίας», δηλαδή η πρακτική των επιχειρήσεων να περνούν στα αγαθά που παράγουν αυξήσεις οι οποίες δεν δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τις τρέχουσες συνθήκες στις αγορές. Για παράδειγμα, αν μία εταιρεία αντιμετωπίζει άνοδο στην τιμή μίας πρώτης ύλης κατά 10% και το προϊόν που παράγει το πουλήσει σε τιμή αυξημένη κατά 20%, υπάρχει «πληθωρισμός απληστίας» που βοηθά ιδιαίτερα στην κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Δεν είναι τυχαίο πως παρά το «μοιρολόι» των εταιρειών τροφίμων και των σούπερ μάρκετ (τα οποία μπορεί να μη γράφουν υψηλή κερδοφορία τα ίδια, αλλά τη διαχέουν σε εταιρείες που συνδέονται με τους βασικούς τους μετόχους), εμφάνισαν κέρδη-ρεκόρ για το 2024, προφανώς όχι επειδή συγκράτησαν τις τιμές στο μέτρο του εφικτού…
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 05.10.2025
