Γράφει
Ζωή Ε. Γιαννοπούλου
Στον κόσμο της καινοτομίας, της τέχνης και της εμπορικής ταυτότητας, η πνευματική ιδιοκτησία δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι περιουσία, επιβίωση και ταυτότητα – και όταν παραβιάζεται, η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Από σήματα και λογότυπα μέχρι μουσικά κομμάτια, άρθρα, σχέδια ή εφαρμογές, οι διαφορές γύρω από αυτά αυξάνονται. Και μαζί τους μεγαλώνει η ανάγκη για γρήγορη, ασφαλή και αποτελεσματική επίλυση. Εκεί έρχεται η διαμεσολάβηση – όχι ως υποκατάστατο της δικαιοσύνης, αλλά ως εργαλείο διαλόγου και λύσης που σέβεται τη δημιουργία και την εμπορική πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα σε αριθμούς (και παραδείγματα)
Μόνο στην ΕΕ κατατίθενται ετησίως πάνω από 180.000 νέα σήματα. Η ροή περιεχομένου στο διαδίκτυο αυξάνεται εκθετικά, ενώ οι διασυνοριακές ψηφιακές συναλλαγές έχουν εκτιναχθεί. Αυτό δημιουργεί ένα νέο πεδίο διαφορών:
Παράδειγμα 1: Μια ελληνική startup ανακαλύπτει ότι εταιρεία σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα χρησιμοποιεί παρόμοιο όνομα και logo. Η αγωγή θα κρατούσε δύο χρόνια και θα στοίχιζε δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Μέσω διαμεσολάβησης, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να διαφοροποιήσουν το branding και να ανταλλάξουν άδειες χρήσης.
Παράδειγμα 2: Ένας μουσικός κατηγορεί παραγωγό ότι «δανείστηκε» μέρος από μελωδία του. Η δίκη θα οδηγούσε σε ρήξη και αρνητική δημοσιότητα. Με διαμεσολάβηση, βρέθηκε συμβιβασμός για αναγνώριση και ποσοστό από τα δικαιώματα.
Παράδειγμα 3: Δημιουργός εφαρμογής κατηγορεί συνεργάτη για κλοπή ιδέας. Ο ένας έχει την αρχική ιδέα, ο άλλος την τεχνική υλοποίηση. Με τη βοήθεια διαμεσολαβητή, κατέληξαν σε συνεκμετάλλευση του app, με ποσοστά και κατοχύρωση συμβολαίων.
Γιατί διαμεσολάβηση σε τέτοιες υποθέσεις;
Η διαμεσολάβηση είναι εμπιστευτική, ευέλικτη και σέβεται την ιδιοκτησία χωρίς να τη φθείρει με δημόσια αντιπαράθεση. Αντί να εστιάζει στο ποιος έχει δίκιο, επικεντρώνεται στο πώς τα μέρη μπορούν να προχωρήσουν.
Ειδικά σε υποθέσεις πνευματικής ιδιοκτησίας:
- Η λύση είναι επείγουσα – π.χ. ένα λανσάρισμα προϊόντος δεν μπορεί να περιμένει την απόφαση δικαστηρίου.
- Η διακριτικότητα είναι κρίσιμη – ιδιαίτερα για εμπορικά σήματα και καλλιτέχνες.
- Η λύση συχνά είναι υβριδική – π.χ. περιορισμένη χρήση, συν-δημιουργία, τροποποίηση συμφωνίας.
- Η ανθρώπινη διάσταση μετρά – όταν δύο δημιουργοί διαφωνούν, υπάρχει πάντα συναίσθημα.
Η διαδικασία μπορεί να γίνει ακόμη και εξ αποστάσεως, σε συνεργασία με δικηγόρους και διαμεσολαβητές εξειδικευμένους σε IP (Intellectual Property).
Μια νέα κουλτούρα επίλυσης
Η πνευματική ιδιοκτησία έχει κάτι μοναδικό: Συνδυάζει την καρδιά με το μυαλό – την έμπνευση με την αγορά. Και αυτός ο συνδυασμός χρειάζεται εργαλεία που δεν καταστρέφουν, αλλά προστατεύουν και εξελίσσουν. Η διαμεσολάβηση είναι ένα τέτοιο εργαλείο. Και ίσως στις πιο δύσκολες διαφορές, να είναι και το πιο αποτελεσματικό.
Η διαμεσολάβηση δεν είναι απλώς μια εναλλακτική επιλογή. Είναι μια νέα θεώρηση της δικαιοσύνης στις δημιουργικές διαφορές. Είναι η προτίμηση του διαλόγου αντί της σύγκρουσης, της αμοιβαίας κατανόησης αντί της απόφασης επιβολής.
Όλο και περισσότεροι δημιουργοί, επιχειρηματίες, startups και οργανισμοί προτιμούν αυτή τη διαδρομή – είτε για να προστατεύσουν τη φήμη τους, είτε για να κερδίσουν χρόνο, είτε γιατί αναγνωρίζουν ότι μια νομική διαμάχη μπορεί να καταστρέψει μια σχέση που κάποτε είχε δυναμική συνεργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαμεσολάβηση δεν αποκλείει τη νομική λύση. Αντιθέτως, λειτουργεί εντός του νομικού πλαισίου. Η συμφωνία που θα προκύψει μπορεί να πάρει νομική μορφή και να έχει πλήρη ισχύ, προσφέροντας ασφάλεια δικαίου στα μέρη.
Την ίδια στιγμή, ο ρόλος του παραστάτη δικηγόρου είναι καθοριστικός. Δεν λειτουργεί ως αντίπαλος αλλά ως σύμβουλος, ερμηνευτής του δικαίου και στρατηγικός συνεργάτης στο τραπέζι του διαλόγου. Ιδίως σε ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπου η λεπτομέρεια μπορεί να αλλάξει την ουσία, ο νομικός παραστάτης και ο εξειδικευμένος διαμεσολαβητής συνθέτουν ένα δίδυμο που μπορεί να προσφέρει ουσιαστική και βιώσιμη λύση.
Σε έναν κόσμο όπου η δημιουργικότητα μετατρέπεται σε οικονομική αξία και όπου η ιδέα είναι το πιο πολύτιμο νόμισμα, η διαμεσολάβηση είναι κάτι περισσότερο από μέθοδος: Είναι επιλογή πολιτισμού. Μια επιλογή που τιμά τη δημιουργία χωρίς να τη φθείρει, που σέβεται τον δημιουργό χωρίς να παραγνωρίζει τον επιχειρηματία και που βρίσκει λύσεις εκεί που φαίνεται ότι δεν υπάρχουν.
Αν η σύγκρουση γεννιέται μέσα από τη δημιουργία, τότε η επίλυσή της ας είναι εξίσου δημιουργική.