Αγώνα δρόμου, με λαχάνιασμα και την ψυχή στο στόμα, για να πάρει ακόμα 16 δισ. ευρώ (επιχορηγήσεις και δάνεια) από το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) έως το 2026 τρέχει η χώρα μας (που εξασφάλισε την περασμένη εβδομάδα το πράσινο φως της Κομισιόν για την εκταμίευση της έκτης δόσης ύψους 2,44 δισ. ευρώ), με την έκβαση ωστόσο να θυμίζει θρίλερ για γερά νεύρα και ίσως «πικρό» τέλος.
Είναι ενδεικτικό πως το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη σωρεία απεντάξεων έργων από το Ταμείο (πέφτει γερό ψαλίδι σε πολλά ενεργειακά projects) για να μη χαθούν κονδύλια και να ολοκληρωθούν κανονικά τα έργα.
Πρόσφατα, ο Ορέστης Καβαλάκης, επικεφαλής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης (ΕΥΣΤΑ) ανέφερε στη Βουλή ότι στην αγορά έχουν φτάσει 20 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, όπως χαρακτηριστικά είπε: «Oι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης -συνολικά από επιχορηγήσεις και δάνεια- που έχουν διοχετευθεί και διοχετεύονται καθημερινά στην πραγματική οικονομία είναι 19,74 δισ. ευρώ».
Ο επικεφαλής της ΕΥΣΤΑ προφανώς αναφέρεται στις πληρωμές προς ενδιάμεσους δικαιούχους και όχι προς τελικούς δικαιούχους, που είναι όμως και το ζητούμενο.
Με την καταβολή της έκτης δόσης, το σύνολο των εκπληρωμένων οροσήμων του Ελληνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» θα ανέλθει σε 48% του συνόλου και οι συνολικές εκταμιεύσεις σε 23,4 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 65% του συνολικού προϋπολογισμού.
Σε κάθε περίπτωση και παρά τις κυβερνητικές θριαμβολογίες που ερμηνεύοντας τα νούμερα με… ευελιξία βλέπουν την Ελλάδα στις πρώτες θέσεις της Ε.Ε. ως προς τα αιτήματα πληρωμών, τις εκταμιεύσεις πόρων και τα ορόσημα, οι επιδόσεις της χώρας μας κάθε άλλο παρά θρίαμβο μαρτυρούν.
Με τον αραμπά οι πόροι στην αγορά
Βάσει πρόσφατης έκθεσης της Κομισιόν, είμαστε στη 19η (!) θέση με βάση τα κεφάλαια του Ταμείου που έχουν φτάσει στην αγορά (σύμφωνα με εκτιμήσεις επιχειρηματικών κύκλων από τα 20 δισ. ευρώ που έλαβε η χώρα μας μόλις 10 δισ. έχουν διοχετευθεί στην αγορά με τα υπόλοιπα μπλεγμένα στη γραφειοκρατία), από τους τελευταίους δηλαδή. Στο ποσοστό από τις επιχορηγήσεις που έχει να λάβει κάθε χώρα (όχι στο δανειακό σκέλος, που δεν υπάρχει σε πολλά κράτη-μέλη), είμαστε στη 12η θέση, από τις τελευταίες πάλι.
Καμπανάκι για τις εκταμιεύσεις χτύπησε και ο αντιπρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδος, Θόδωρος Πελαγίδης. Μιλώντας πρόσφατα σε ενημέρωση των στελεχών του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, ανέφερε ότι από τα 36 δισ. ευρώ του εθνικού Ταμείου (μέχρι στιγμής η Ελλάδα έχει λάβει τα 20), μόλις τα 10 δισ. ευρώ έχουν φτάσει στην αγορά.
Ο αντιπρόεδρος της Τραπέζης της Ελλάδος πρόσθεσε ακόμη ότι πρέπει να «τρέξουμε» πολύ τους επόμενους 12 μήνες, προκειμένου να διασφαλιστούν τα υπόλοιπα 26 δισ. ευρώ του προγράμματος
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου από την Ελλάδα δείχνει σημάδια οπισθοδρόμησης.
Η πραγματική απορρόφηση του Ταμείου ανέρχεται μόλις στο 36%, έναν χρόνο πριν ολοκληρωθεί το σχέδιο, το 2026, στη διάρκεια του οποίου πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί όλα τα ορόσημα του ελληνικού σχεδίου. Όμως από το σύνολο των 373 Οροσήμων και Στόχων ολοκληρωμένο είναι μόλις το 37% και απομένει προς εκπλήρωση το 63%.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στο ευρωπαϊκό RRF περίπου οι μισές χώρες (συγκεκριμένα 12 στον αριθμό) έχουν σχετικά περιορισμένη συμμετοχή, καθώς δεν είχαν τις ανάγκες της χώρας μας (και του υπολοίπου νότου) σε επενδυτικά κεφάλαια. Επομένως, δεν ανταγωνιζόμαστε με 27 χώρες, αλλά με 15. Επιπλέον, είναι εμφανές ότι οι ρυθμοί υλοποίησης του ΤΑΑ στην Ελλάδα μειωθήκαν. Ξεκινήσαμε πρώτοι στα αιτήματα πληρωμών και σχεδόν δεύτεροι-τρίτοι στις εκταμιεύσεις. Τώρα βρισκόμαστε πίσω στα αιτήματα πληρωμών και πολύ πιο πίσω στις εκταμιεύσεις.
Η Κομισιόν στην έκθεση (αφορούσε δεδομένα του Ιουνίου 2025) που έδωσε στη δημοσιότητα περιλαμβάνει την Ελλάδα μαζί με άλλες 11 χώρες σε εκείνες που θα πρέπει να επιταχύνουν τους ρυθμούς εφαρμογής των ορόσημων που έχει θέσει το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η Ελλάδα, επί της ουσίας περιλαμβάνεται στο γκρουπ των χωρών εκείνων που καθυστερούν να υλοποιήσουν τα ορόσημα και η Κομισιόν τις κατηγοριοποιεί σε εκείνες που δεν έχουν εκπληρώσει σε ποσοστό από το 50% έως το 85% των ορόσημων τους.
Υπάρχει ζωή μετά το Ταμείο;
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι πάνω από 50% της ανάπτυξης του ΑΕΠ προέρχεται από το Ταμείο, γεγονός που καταδεικνύει το αναπτυξιακό σοκ που θα δεχτεί το ΑΕΠ μόλις τελειώσει το Ταμείο τον Αύγουστο του 2026. Μάλιστα, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι χωρίς το Ταμείο η χώρα μας δεν θα είχε καθόλου ανάπτυξη, αλλά ύφεση.
Με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα αποκλείεται οποιαδήποτε παράταση αν και αυτό μπορεί να αλλάξει δεδομένων των τεκτονικών αλλαγών που συμβαίνουν σε γεωπολιτικό επίπεδο ενώ ελάχιστες χώρες θα προλάβουν να υλοποιήσουν έγκαιρα τα έργα του Ταμείου.
«Ένιωσε» η πραγματική οικονομία το Ταμείο;
H ανυπέρβλητη ελληνική γραφειοκρατία, ο «λαβύρινθος» των διαδικασιών που απαιτούνται για να εγκριθούν κονδύλια, οι πρωτοφανείς ταχύτητες με τις οποίες οφείλει, χωρίς ωστόσο να τα καταφέρνει σε όλες τις περιπτώσεις, να κινηθεί ο κρατικός μηχανισμός και τα ελλιπή, σε κάποιες περιπτώσεις επενδυτικά πλάνα που υποβάλουν οι εταιρείες αποτελούν τις αιτίες που σε πολλές περιπτώσεις η αγορά ακούει περί εκατομμυρίων του Ταμείου Ανάκαμψης χωρίς να παίρνει ούτε ευρώ.
Η διοχέτευση κατά κύριο λόγο των πόρων του Ταμείου στα μεγάλα ψάρια, την ώρα που η συντριπτική πλειονότητα των ΜμΕ ασφυκτιά αλλά και το γεγονός πως τα χρήματα του Ταμείου κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό σε δράσεις διόλου παραγωγικές, εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο ωφέλησε την πραγματική οικονομία.
Με τον… ταλαίπωρο στόχο, πολλές φορές και καραμέλα, της αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της χώρας να τίθεται μετ’ επιτάσεως, πόσες άραγε παραγωγικές επενδύσεις που θα αλλάξουν αυτό το μοντέλο προχώρησαν;
Το να πάνε οι πόροι του Ταμείου π.χ. στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» και όχι σε μία επένδυση που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία ενδεχομένως ικανοποιεί ένα συγκεκριμένο ακροατήριο, δεν αλλάζει όμως σε καμία περίπτωση το παραγωγικό μοντέλο ούτε τονώνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 19.10.2025
