Η Θεσσαλονίκη των ρωμαϊκών χρόνων, μια πόλη με όψεις που παραμένουν ζωντανές κάτω από τα σύγχρονα στρώματα της καθημερινότητας, «επιστρέφει» στο προσκήνιο μέσα από το διεθνές συνέδριο που διοργανώνει το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (Κ.Ι.Θ.) του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ.
Στο πλαίσιο της πρωινής συνεδρίασης στο επίκεντρο βρέθηκαν τα πορίσματα των μεγάλων ανασκαφικών ερευνών των τελευταίων ετών κυρίως εκείνων που συνδέθηκαν με το ΜΕΤΡΟ, οι οποίες επανασχεδιάζουν τον χάρτη της αρχαίας Θεσσαλονίκης.
Όπως γνωρίζουμε πολλά ζητήματα της πολεοδομικής εξέλιξης της πόλης δεν είχαν μέχρι πρόσφατα αποσαφηνιστεί. Μια παλιά θεωρία τοποθετούσε το όριο της αρχαίας πόλης χαμηλότερα, σε περιοχές γύρω από την Αγίου Δημητρίου. Όμως τα ευρήματα στην Εγνατία απέδειξαν το αντίθετο:
η χάραξη της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης ακολουθεί πιστά τον ελληνιστικό κάναβο και τις οικοδομικές γραμμές του.
Έτσι, όπως τόνισε στην κοινή εισήγησή της μαζί με την ανασκαφέα Τάνια Πρωτοψάλτη («Νέα στοιχεία του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης με βάση τις πρόσφατες ανασκαφές του ΜΕΤΡΟ») η αναπληρώτρια προϊσταμένη ΕΦΑ πόλης Θεσσαλονίκης Μπετίνα Τσιγαρίδα τόνισε ότι η αρχαία πόλη από την ίδρυσή της έως και την ύστερη αρχαιότητα πατάει πάνω σε έναν βασικό κάναβο - την Εγνατία και τους κάθετους άξονες Πλάτωνος και Βενιζέλου. Αυτό πλέον δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Η Μπετίνα Τσιγαρίδα υπογραμμίζει ότι οι ανασκαφές στην Αγία Σοφία και ακόμη περισσότερο στη Βενιζέλου ανέδειξαν το μέγεθος και τη σημασία της κεντρικής λεωφόρου της πόλης: «Η μεγάλη αυτή αρτηρία, που εκτείνεται από την Ανατολή έως τη Δύση, είναι ο βασικός οδικός άξονας της Θεσσαλονίκης από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι σήμερα».
Έτσι, τα δεδομένα των ανασκαφών ανατρέπουν την αντίληψη ότι η πόλη αναπτυσσόταν μόνο σε συγκεκριμένα, ορεινότερα σημεία, αφού αποδεικνύεται ότι η Θεσσαλονίκη από την αρχή αξιοποίησε όλη την επιφάνειά της, το θαλάσσιο μέτωπο, το πεδινό τμήμα αλλά και τις παρυφές της. «Είχαμε έναν συνοικισμό 26 οικισμών, με έντονη οικονομική δραστηριότητα, που συγκεντρώθηκαν και συνέβαλαν πληθυσμιακά, οικονομικά και πολιτιστικά στη νέα πόλη που ο Κάσσανδρος οραματίστηκε ως μεγάλο αστικό και πολιτικό κέντρο», τόνισε η κ. Πρωτοψάλτη.
Υπενθυμίζεται ότι η γεωγραφική θέση της πόλης συνέβαλε καθοριστικά στη δυναμική της, αφού η γειτνίαση με τη θάλασσα αποτελεί πλεονέκτημα. Ο φυσικός κόλπος προσφέρει προστασία και άμεση πρόσβαση στη θάλασσα και αυτό καθόρισε την πορεία της Θεσσαλονίκης».
Εκ μέρους των διοργανωτών h καθηγήτρια Θεοδοσία Στεφανίδου - Τιβερίου επεσήμανε στο emakedonia.gr ότι το μεγάλο στοίχημα πλέον είναι η συστηματική δημοσίευση του συνόλου των ευρημάτων: «Αναμένουμε μια πλήρη και λεπτομερή τεκμηρίωση, τόσο των κινητών ευρημάτων όσο και των αρχιτεκτονικών. Αυτές οι διαδικασίες απαιτούν χρόνο, αλλά είναι απολύτως απαραίτητες».
Οι εργασίες του συνεδρίου με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη των ρωμαϊκών χρόνων. Μια πόλη με ποικίλες όψεις» ξεκίνησαν νωρίτερα το πρωί της Πέμπτης στην αίθουσα εκδηλώσεων του Μεγάρου Μπίλλη, με χαιρετισμούς από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Στέλιο Αγγελούδη, τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού, Τουριστικής Ανάπτυξης και Διαδημοτικής Συνεργασίας Βασίλειο Γάκη και τον πρόεδρο του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, καθηγητή Αθανάσιο Σέμογλου.
Περισσότεροι από είκοσι καταξιωμένοι επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό συμμετέχουν, ανάμεσά τους οι καθηγητές Rudolf Haensch (Γερμανία), Julien Ogereau (Βιέννη), Ioan Piso (Ρουμανία), Mustafa Sayar (Κωνσταντινούπολη), Θεοδοσία Στεφανίδου - Τιβερίου, Γεώργιος Βελένης, Ηλίας Σβέρκος, καθώς και οι αρχαιολόγοι Πολυξένη Αδάμ Βελένη, Κατερίνα Τζαναβάρη κ.α.
Οι ανακοινώσεις καλύπτουν όλο το φάσμα της ιστορίας και αρχαιολογίας της πόλης από τον 2ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ.: την τοπογραφία της Θεσσαλονίκης, τον ρόλο της ως πρωτεύουσας της Μακεδονίας, την κοινωνική της δομή, τα εργαστήρια γλυπτικής και κοροπλαστικής, το πνευματικό και πολιτιστικό προφίλ της, τις μετακινήσεις πληθυσμών, τη σχέση με άλλα κέντρα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, την οικονομική και θρησκευτική ζωή, καθώς και την έλευση και διάδοση του Χριστιανισμού.
