Μπορεί το σύνθημα του φετινού Συνεδρίου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) να ήταν «Επιτέλους Αυτοδιοίκηση», με στόχο να ενδυναμωθεί η αυτοτέλεια των Δήμων και να ακούγεται δυνατά η φωνή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων, συμμετέχοντας παράλληλα με καθοριστικό τρόπο στη διαμόρφωση πολιτικών που επηρεάζουν τις πόλεις και τους πολίτες, εντούτοις το Κράτος φαίνεται να λέει ξεκάθαρα «τέλος η Αυτοδιοίκηση».
Η συνεχής υποχρηματοδότηση των Δήμων που απασχόλησε ιδιαιτέρως το Συνέδριο, και η απαξίωση του Κράτους απέναντι στην Αυτοδιοίκηση που είναι ο μόνος φορέας της γενικής κυβέρνησης, ο οποίος συνεχίζει να αντιμετωπίζεται με μνημονιακούς όρους, φαίνεται ότι οδηγούν σε οριστική ρήξη τη σχέση των Δήμων με την κυβέρνηση. Και από εκεί που η τελευταία θεωρούσε ότι έχει σύμμαχο την Αυτοδιοίκηση, πλέον, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει τους Δήμους, δείχνει ότι γίνεται εχθρός της.
Είναι γεγονός ότι σχεδόν όλες οι διεκδικήσεις των Δήμων πέφτουν στο… κενό τα τελευταία χρόνια, τόσο οι οικονομικές όσο και οι θεσμικές, κυρίως όμως οι οικονομικές, προκαλώντας τεράστιο χάσμα που αποτιμάται σε 5,6 δισ. ευρώ, ποσό που έπρεπε να αποδίδεται στην Αυτοδιοίκηση.
Ενώ, δηλαδή, οι δημοσιονομικοί δείκτες της χώρας δείχνουν να έχουν θετική τροχιά και το πλεόνασμα στο τέλος του 2025 θα έχει φτάσει τα 9,1 δισ. ευρώ, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμη δέσμια μνημονιακών υποχρεώσεων του παρελθόντος. Ειδικότερα, ενώ υπάρχει ανώτατο όριο αποδόσεων (πλαφόν) στους ΟΤΑ στο ποσό των 3.958 εκατ. ευρώ και με βάση το κατατεθέν σχέδιο κρατικού προϋπολογισμού 2026, τον απολογισμό για το 2025, θα πρέπει να αποδοθούν το 2025 στην ΤΑ (σύμφωνα και με τον νόμο 3852/2010) πάνω από 8,1 δισ. ευρώ, στους Δήμους καταλήγουν μόλις 2,5 δισ. ευρώ.
Ακόμα πιο ξεκάθαρη έκανε την εικόνα για την κακή οικονομική πορεία της Αυτοδιοίκησης και για την επόμενη χρονιά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, με τον υπουργό Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, να δηλώνει στην προ ημερών συνάντησή του με την ΚΕΔΕ ότι το σύνολο των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) των Δήμων για το 2026 θα είναι αυξημένο και θα φτάσει στα 2,8 δισ. ευρώ από τα 2,7 δισ. ευρώ που θα είναι στο τέλος του 2025.
Αυτό σημαίνει ότι και του χρόνου οι Δήμοι θα πορευτούν με τα ελάχιστα, με κίνδυνο να περιορίσουν σημαντικές υπηρεσίες για τους πολίτες, έργα και αναγκαίες δομές. Σημαίνει όμως ότι η κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να ενισχύσει ουσιαστικά τους πόρους της ΤΑ.
Να σημειωθεί ότι παρά τη σταδιακή αύξηση των ΚΑΠ τα τελευταία χρόνια, τα οικονομικά προβλήματα των Δήμων παραμένουν οξυμένα, καθώς επιβαρύνθηκαν από το αυξημένο μισθολογικό κόστος (λόγω των αυξήσεων στους εργαζόμενους και του κατώτατου μισθού) και το υψηλό ενεργειακό κόστος (ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, καύσιμα κ.λπ.), το οποίο ακόμη δεν έχει αποκλιμακωθεί.
Είναι γεγονός ότι η ΚΕΔΕ διά του προέδρου της, Λάζαρου Κυρίζογλου, έχει δηλώσει ότι η ΤΑ έχει τα τελευταία χρόνια περισσότερους πόρους για την εκτέλεση έργων και τη συμμετοχή σε προγράμματα συγχρηματοδότησης, αλλά «εμείς ως Δήμοι», διευκρινίζει, «αναφερόμαστε στο λειτουργικό κόστος, το οποίο αδυνατούμε να αντιμετωπίσουμε».
Η φτώχεια φέρνει… γκρίνια
Στην ουσία οι Δήμοι βρίσκονται με τη «θηλιά» στον λαιμό καθ’ όλη τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, οπότε υπέστησαν δραματική μείωση των εσόδων τους, και ειδικότερα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), κατά περίπου 60%. Μετά την πρώτη απόδοση, την περίφημη «πρώτη γενιά», παρακρατηθέντων πόρων πριν το 2016 οι Δήμοι παρά την πιεστική αξίωσή τους να πάρουν τους πόρους που είχε αναγνωρίσει το Κράτος από το 1989 ό,τι θα αποδίδονται στην ΤΑ, τα λεγόμενα πρωτογενή έσοδα, δεν έλαβαν ούτε ευρώ από αυτό το «καλάθι». Μέχρι το 2020 το επιχείρημα ήταν οι μνημονιακοί «κόφτες», και στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας η ανάγκη να δείξουν υπομονή οι Δήμοι έως ότου ανακάμψει η οικονομία. Σήμερα, χωρίς σαφές επιχείρημα η κυβέρνηση συνεχίζει να αθετεί τις υποσχέσεις που έδωσε ότι μπορεί να μην έχει τη δυνατότητα να καταβάλει για φέτος ένα δισ. ευρώ, θα προσπαθήσει όμως να δώσει μισό δισ. (αντιστοιχούν σε τρεις δόσεις τακτικής επιχορήγησης) για να καλυφθούν οι λειτουργικές ανάγκες των Δήμων που αυξήθηκαν υπέρμετρα.
Και ενώ η ΚΕΔΕ κατέληξε να ζητήσει πρόσθετη επιχορήγηση 468 εκατ. ευρώ, προκειμένου να κλείσει το οικονομικό έτος 2025 με ισοσκελισμένα δημοσιονομικά δεδομένα, το υπουργείο Οικονομικών κατέστησε σαφές ότι το ποσό που θα καταβληθεί θα αγγίζει τα 100-110 εκατ. ευρώ, δηλαδή τρεις φορές κάτω από την αρχική διεκδίκηση.
… και οι δήμαρχοι βγαίνουν στα κάγκελα
Και επειδή η φτώχεια φέρνει… γκρίνια λέει ο θυμόσοφος λαός, στην ΚΕΔΕ άρχισαν ήδη τα όργανα, ακόμα και μέσα στην πλειοψηφούσα «γαλάζια» παράταξη με πρωτοκλασσάτα στελέχη να ασκούν δριμεία κριτική στον Λάζαρο Κυρίζογλου για… χαλαρή αντίδραση προς την κυβέρνηση, κατηγορώντας τον για αδυναμία να επιβληθεί ως πρόεδρος του ανώτατου συλλογικού οργάνου της Αυτοδιοίκησης, για να αρθεί η κατάφωρη αδικία σε βάρος της Αυτοδιοίκησης.
«Η θετική εκτίμηση που εξέφρασε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, κ. Κυρίζογλου, για το αποτέλεσμα της συνάντησης με το ΥΠΟΙΚ δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα, πηγάζει δε, κυρίως από διοικητικές δεσμεύσεις και αόριστες γενικολογίες, ευχολόγια και υποσχέσεις, όπως η νομοθετική δέσμευση για την απόδοση μετά από 2,5 χρόνια του 60% των εσόδων από την αξιοποίηση των αιγιαλών ή η αύξηση των ΚΑΠ το 2026. Ωστόσο, η βιωσιμότητα των Δήμων δεν διασφαλίζεται και η ουσιαστική οικονομική ενίσχυση παραμένει ανεπαρκής», σχολίασε ο «γαλάζιος» Α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος.
Υποστήριξε ότι στην πραγματικότητα, τα κρίσιμα προβλήματα των Δήμων παραμένουν στον μεγαλύτερο τους βαθμό άλυτα και ότι τα λειτουργικά έξοδά τους έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, με το πρόσθετο βάρος να ξεπερνά το 1,5 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2019. «Η επιχορήγηση των 100 εκατ. ευρώ που ανακοίνωσε ο υπουργός Κ. Πιερρακάκης, στην πραγματικότητα αφορά χρήματα που ήδη έχουν προβλεφθεί στον κρατικό προϋπολογισμό για τους Δήμους και αφορούν πόρους που ανήκουν στην ΤΑ. Δηλαδή μας ξαναδίνουν πόρους που ήδη έχουν προβλεφθεί για τους Δήμους για το έτος 2025», τόνισε ο Α’ αντιπρόεδρος.
Βολές σε βάρος της κυβέρνησης και την ηγεσία της ΚΕΔΕ εξαπέλυσε και ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του οργάνου, δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ. «Η κυβέρνηση κάνει ότι και τα προηγούμενα χρόνια στους Δήμους. Κορυφώνει την επίθεσή της χρόνο με τον χρόνο, συνεχίζει να τους απογυμνώνει από πόρους και αρμοδιότητες».
Όπως είπε, το προτελευταίο δείγμα γραφής είναι ο κρατικός προϋπολογισμός. «Είναι ασαφές ποιοι θα είναι οι φετινοί ΚΑΠ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το σίγουρο είναι ότι θα υπολείπονται περί τα 4,5 δισ. ευρώ από τους θεσμοθετημένους μας πόρους με βάση τον Νόμο 3852», υπογράμμισε και πρόσθεσε με δηκτικό τρόπο «στο ‘μιλητό’ λένε ότι θα μας δώσουν 100 εκατ. επιπλέον. Πέραν του ότι είναι μακράν από τα οφειλόμενα, τα ίδια έλεγαν και πέρσι και ακόμη δεν τα έχουμε καταβάλει. Οι τρεις δόσεις ΚΑΠ (468 εκατ. ευρώ) που με ομόφωνη απόφαση ζητήσαμε και πέρυσι στο Συνέδριο της Ρόδου, δεν δόθηκαν ποτέ», είπε, μεταξύ άλλων, ο κ. Δούκας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 09.11.2025
