Μαριλένα Κατρανίδου στη «ΜτΚ»: «Παλεύουμε με την αγωνία να φανούμε ενδιαφέροντες»
Δέκα χρόνια μετά την πρώτη της «συνάντηση» με την «Φαλακρή Τραγουδίστρια», η σκηνοθέτιδα επιστρέφει στο έργο που τη σημάδεψε από τα χρόνια της σχολής
Οι αντιθέσεις της ζωής. Οι δυσκολίες και οι πίκρες αναπόσπαστο μέρος των αναμνήσεων. Η ελπίδα και η αγάπη που δημιουργούν γλυκές θύμησες και διατηρούν την αισιοδοξία. Εμπειρίες που είναι ταυτόχρονα οδυνηρές αλλά και πολύτιμες καθώς οι άνθρωποι μαθαίνουν να εξελίσσονται μέσα από τις δυσκολίες τους. Αυτούς τους συνειρμούς κάνει κάποιος διαβάζοντας τον τίτλο του βιβλίου της Χριστίνας Ρούσου «Γλυκές στιγμές πικρές θύμησες» (ΕΞΗ) που κυκλοφόρησε πρόσφατα.
Ηρωίδες σε αυτό είναι δύο αδερφές, η Μιμίκα και η Θουλίτσα. Δύο ψυχές δεμένες με αόρατα νήματα αγάπης, που πορεύτηκαν μαζί σε μια ζωή γεμάτη χαρές, λύπες, όνειρα, προκαταλήψεις που όριζαν τις μοίρες των ανθρώπων. Από τα πρώτα τους βήματα ως την τελευταία τους ανάσα, η μία στάθηκε φύλακας άγγελος της άλλης. Η Θουλίτσα, μια ψυχή αγνή, σχεδόν παιδική, με μια αθωότητα, σαγήνευε και μαγνήτιζε τους πάντες γύρω της. Η Μιμίκα, προσγειωμένη, συνετή, η φωνή της λογικής, η αδερφή που προστάτευε, ήξερε. Στη ζωή τους υπήρχαν πολλοί που τις αγάπησαν, όμως δεν κατάφεραν να τις προστατεύσουν από τη σκληρότητα της ζωής.
Με αφετηρία το 1950, ξεδιπλώνεται όχι μόνο η προσωπική τους ιστορία αλλά και η ιστορία μιας χώρας που άλλαξε, προδόθηκε, προχώρησε. Ένα συγκινητικό μυθιστόρημα για τις ζωές που καθορίζονται από τις εποχές τους, για το πεπρωμένο από το οποίο κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει και να δραπετεύσει, για τις γλυκές στιγμές και τις πικρές θύμησες που μας ακολουθούν. Και για τη ζωή που πάντα πρέπει «να ζούμε κάθε μέρα σαν να μην υπάρχει άλλη».
Μια συζήτηση με τη συγγραφέα φωτίζει ακόμη περισσότερο την ιστορία της.
Συνήθως τα μυθιστορήματά σου έχουν ιστορικό υπόβαθρο. Ποια ανάγκη σε οδήγησε σε αυτή τη νέα πιο «ανάλαφρη» γραφή;
Το μυθιστόρημα «Γλυκές στιγμές, πικρές θύμησες», ξεκίνησα να το γράφω αμέσως μετά την πανδημία, τότε που οι περισσότεροι άνθρωποι , ανάμεσα τους και γω, είχαμε κουραστεί ψυχικά. Θέλησα λοιπόν, να «φτιάξω» μια ιστορία που όσοι θα την διάβαζαν , θα περνούσαν ευχάριστα για κάποιες ώρες . Έχοντας αυτό ως σκοπό, δημιούργησα τους χαρακτήρες, της λογικής μα άτυχης τελικά Μιμίκας, της απρόβλεπτης Θουλίτσας, της παράλογης Πλουσίας και του θείου Μένιου που προσπαθούσε για την ισορροπία της οικογένειάς του. Όλοι αυτοί, περιστοιχισμένοι από άλλους χαρακτήρες, πορεύονταν αντάμα με την ιστορική πραγματικότητα των δεκαετιών του 50’ , 60’, 70’ στην Ελλάδα που άλλαζε πρόσωπα συνέχεια. Αφού κατέληξα στους χαρακτήρες, έπλασα μια ιστορία ώστε να κρατά το ενδιαφέρον με ανεκπλήρωτα όνειρα, ανατροπές, ευτράπελες καταστάσεις άλλες φορές κωμικές κι άλλες έως τραγικές.
Γιατί ανατρέχεις στο 1950, σε μια δύσκολη μετεμφυλιακή εποχή;
Έχει πολύ ενδιαφέρον. Η μεταπολεμική και στη συνέχεια μετεμφυλιακή περίοδος, μετά το σχέδιο Μάρσαλ 1948-1952, ήταν καθοριστική για την εξέλιξή της χώρας. Ειδικά ως το τέλος της δεκαετίας του 50’ που οι μνήμες ήταν ακόμα νωπές και ο εμφύλιος είχε ανοίξει πληγές, ο κόσμος ήταν «μαζεμένος» από φόβο, μη χαλάσει την εύθραυστη ισορροπία και την ειρήνη. Παράλληλα ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Ελλάδας, δυστυχώς και η μετανάστευση, οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται σε επαφή με ξενόφερτες συνήθειες, υπήρχε μια συνεχής δράση και οι κοινωνικές ανισότητες διαμόρφωναν χαρακτήρες που επηρέασαν την γενικότερη εξέλιξη μας, σε πολιτικά, κοινωνικά ως και προσωπικά επίπεδα, μέχρι τώρα.
Τελικά, είναι η Ιστορία οι προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων;
Ο κάθε άνθρωπος, με τη δική του πορεία, συμβάλει στην ιστορία. Από τους ανθρώπους - με ότι κουβαλά ο καθένας- με τη συμμετοχή και τις επιλογές τους στα καθημερινά γεγονότα, που άλλοτε είναι σημαντικά κι άλλοτε όχι, «γράφτηκε» και θα εξακολουθήσει να «γράφεται» η κάθε σελίδα της ιστορίας. Και είναι καλό να μαθαίνουμε ιστορία, γιατί έτσι μπορούμε να αξιολογούμε καλύτερα το παρών και να ψυχανεμιζόμαστε το μέλλον.
Τι σε ενδιέφερε περισσότερο να αναδείξεις μέσα από το μυθιστόρημα αυτό;
Οι ηρωίδες και οι ήρωες μου, είχαν περισσότερα από πολλά υλικά αγαθά, όμως δεν μπόρεσαν να τους δώσουν ότι η ψυχή τους λαχταρούσε, την ευτυχία. Την απόλυτη ψυχική ευτυχία , είναι δύσκολο να την αποκτήσει ο άνθρωπος και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να την αντικαταστήσει με τα υλικά πλούτη. Ίσως πρόσκαιρα, να πάρει χαρά , μα κάποια στιγμή, θα αναζητήσει όσα θα μπορούσαν να κάνουν πλούσια την ψυχή του, εκτός αν είναι άνθρωπος με ανύπαρκτες ευαισθησίες, οπότε… όλα καλά. Επίσης , κάνω νύξη στο βιβλίο για τη διαφορετικότητα , σε μια εποχή που ήταν μεγάλο αμάρτημα και καταλήγω , σ’ αυτό που στην πραγματικότητα πιστεύω, ότι η αγάπη από άνθρωπο σε άνθρωπο, έχει ισότητα, μπορεί να διώξει κάθε εμπόδιο, κάθε διαχωρισμό και εστιάζει μόνο στην ψυχή του κάθε ανθρώπου.
Πώς επέλεξες τον τίτλο του;
Από μόνος του ο τίτλος ήρθε , όταν ολοκλήρωσα την ιστορία και αναλογίστηκα τη διαδρομή των ηρώων μου. Έζησαν γλυκές στιγμές, που όταν πέρασαν τα χρόνια και έγινε αναδρομή σ’ αυτές, έδωσαν πίκρα.
Ο συγγραφέας είναι «κλέφτης» προσωπικών στιγμών; Αξιοποιείς τη δική σου βιωματική εμπειρία ή άλλων στα κείμενά σου;
Αποφεύγω να το κάνω αυτό, για ιστορίες που έχω ακούσει, ώστε να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις, όμως μερικά δικά μου βιώματα, μπορεί να τα «ρίξω» παραποιημένα και να συμπληρώνουν κάποια σημεία στην πλοκή. Μπορεί να είναι ένα τραγούδι που μ’ έχει επηρεάσει τόσο ώστε να πιαστώ απ’ τις νότες ή το στίχο και να πλάσω χαρακτήρες και τόπους δράσεις, ή κάτι που μου συμβαίνει και θα ήθελα διαφορετικό αποτέλεσμα, το εντάσσω στη μυθοπλασία και το κάνω… ό,τι θέλω. Αυτό το τελευταίο , το απολαμβάνω! Υπάρχουν φορές που στην πορεία της γραφής, μπορεί κάποιον χαρακτήρα να τον αντιπαθήσω. Με συνοπτικές διαδικασίες τον εξαφανίζω. Και τώρα , καθώς έγραψα την τελευταία αράδα, σκέφτομαι το «τρελό», τι ωραία που θα ήταν να μπορούμε να γράφουμε την ιστορία της ζωής μας, όπως εμείς θέλουμε , χωρίς κανένας εξωγενής παράγοντας να μας επηρεάζει.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23.11.2025
