Δέκα χρόνια μετά την πρώτη της «συνάντηση» με την «Φαλακρή Τραγουδίστρια», η Μαριλένα Κατρανίδου επιστρέφει στο έργο που τη σημάδεψε από τα χρόνια της σχολής.
Σήμερα, πιο έμπειρη, πιο ώριμη και πιο συνειδητοποιημένη, με μία δεκαετία δημιουργικής πορείας πίσω της, η σκηνοθέτιδα ξαναδιαβάζει το αριστούργημα του Ευγένιου Ιονέσκο για να επιβεβαιώσει και να επαναπροσδιορίσει όσα την έκαναν τότε -και εξακολουθούν να την κάνουν- να νιώθει πως το Θέατρο του Παραλόγου είναι ένας καθρέφτης της πραγματικότητας. Οι ίδιοι άνθρωποι, με τις όποιες αναγκαίες αλλαγές, ξανασυναντιούνται στη σκηνή για να διαπιστώσουν τι έχει αλλάξει μέσα τους αυτό το διάστημα και, αν, και πόσο, διαφορετικά συνομιλεί σήμερα το έργο με το κοινό.
Με αφορμή την επιστροφή της παράστασης στη Θεσσαλονίκη, η Μαριλένα Κατρανίδου μιλάει αποκλειστικά στη «ΜτΚ».
Γιατί επιλέξατε τη Φαλακρή Τραγουδίστρια;
Η Φαλακρή Τραγουδίστρια είναι ένα έργο που είχα επιλέξει εδώ και δέκα χρόνια, όταν ήμουν στη σχολή, στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ. Το διάβασα στο πλαίσιο ενός μαθήματος και τότε άρχισα να συνειδητοποιώ ότι με αφορά πολύ το Θέατρο του Παραλόγου και ο τρόπος γραφής του Ιονέσκο. Δεν ήταν ένα έργο που ολοκληρώθηκε τότε -είναι κάτι που με αφορά όλα αυτά τα χρόνια- με ακολουθεί.
Και τώρα, γιατί επιστρέφετε σε αυτό το έργο;
Με την ευκαιρία του Θεάτρου Αμαλία, που ξανανοίγει την παλιά πειραματική σκηνή στη Θεσσαλονίκη, θέλαμε να είμαστε μέρος αυτής της νέας αρχής. Οι άνθρωποι που το στελεχώνουν είναι αγαπημένοι φίλοι και νιώσαμε πως θα ήταν πολύ όμορφο, μετά από δέκα χρόνια, να ξαναβρεθούμε στο ίδιο κείμενο, οι ίδιοι άνθρωποι και κάποιοι νέοι, και να δούμε τι έχει αλλάξει μέσα μας.
Τι είναι αυτό που, όπως λέτε, σας αφορά στο Θέατρο του Παραλόγου;
Διαβάζοντας τον Ιονέσκο παρατήρησα ότι και εγώ αντιλαμβάνομαι τον κόσμο με παρόμοιο τρόπο. Χρησιμοποιεί καθημερινές καταστάσεις και διαλόγους, παρατηρεί πράγματα αυτονόητα ή επιφανειακά και, μέσα από αυτή τη λεπτή παρατήρηση, αναδεικνύει ότι τα πράγματα στη ζωή δεν είναι όπως φαίνονται. Το παράλογο για μένα βασίζεται στον τρόπο που οι άνθρωποι βρίσκονται επί σκηνής αλλά δεν «παίζουν» θέατρο, αντιμετωπίζουν το κείμενο κυριολεκτικά και προσπαθούν να επικοινωνήσουν πραγματικά.
Υπάρχει αυτοσχεδιασμός στην παράσταση;
Υπάρχουν σημεία ανοιχτά, όχι καθαρός αυτοσχεδιασμός, αλλά βασίζονται στην καθημερινή πραγματικότητα της κάθε παράστασης. Οι θεατές είναι μέρος του έργου. Το πώς αντιδρούν, οι σιωπές, η ενέργεια στον χώρο, όλα αυτά επηρεάζουν τη σκηνική δράση. Οι ήρωες του Ιονέσκο μοιάζουν με εμάς: Συχνά δεν αντέχουμε να είμαστε σιωπηλοί. Θέλουμε να δείχνουμε ότι έχουμε κάτι ενδιαφέρον, ότι είμαστε ικανοί, ότι ξέρουμε πράγματα. Παλεύουμε με την αγωνία να φανούμε ενδιαφέροντες. Η παράσταση έχει φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να αναδείξει αυτά τα ζητήματα: Την περίεργη μοναξιά που αισθάνεται ο κάθε άνθρωπος ανάμεσα σε πολύ κόσμο, την προσπάθεια να είναι ενδιαφέρον και να προσπαθεί όλα να είναι σωστά.
Στην παράσταση βλέπουμε δύο ζευγάρια που πίνουν τσάι και στην πραγματικότητα, δεν συμβαίνει τίποτα. Δεν έχουν κάτι να πουν, περιμένουν να συμβεί κάτι. Λένε πράγματα για να νιώσουν ζωντανοί, για να νιώσουν πως συμμετέχουν σε κάτι.
Πριν δέκα χρόνια βλέπατε τα ίδια πράγματα;
Μετά από δέκα χρόνια, το έργο μοιάζει πολύ πιο λογικό. Η πραγματική ζωή είναι πολύ πιο παράλογη από ό,τι συμβαίνει στη σκηνή. Η ταχύτητα της επικοινωνίας, η έλλειψη προσωπικής εμπλοκής στον λόγο, ο αυτοματισμός… Όλα αυτά κάνουν τους θεατές να καθρεφτίζονται εύκολα, να γελούν, να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους. Ο Ιονέσκο έλεγε ότι μέσα από το χιούμορ ο άνθρωπος καταλαβαίνει πιο εύκολα το τραγικό, και νομίζω πως αυτό ισχύει απολύτως.
Τότε παρατηρούσα πράγματα που οι άλλοι αμφισβητούσαν. Τώρα νομίζω πως όλοι συμφωνούμε ότι η κοινωνική κατάσταση έχει αλλάξει τρομερά. Είναι ένα πείραμα. Το έργο αποτελείται από μικρές αυτοτελείς ή μη αυτοτελείς ιστορίες όπου δεν συμβαίνει τίποτα -και όμως συμβαίνουν όλα.
Με την ίδια δραματουργία, με ανανεωμένα κάποια πρόσωπα και κάποιες σκέψεις, βλέπουμε πώς κάτι παραμένει ίδιο και ταυτόχρονα αλλάζει. Αυτό είμαστε και εμείς οι άνθρωποι. Δηλαδή όσο και αν αλλάξουμε υπάρχει κάτι μέσα μας που παραμένει ίδιο.
Τι είδους έργα προτιμάτε να ανεβάζετε;
Δεν έχω ένα συγκεκριμένο στιλ. Εμπνέομαι από πολλά: Ένα αντικείμενο, έναν άνθρωπο, μία εικόνα, ένα κείμενο. Αυτό που με κινητοποιεί είναι η επιθυμία να εκπλαγώ, να μάθω κάτι καινούριο. Δεν θέλω να κάνω παραστάσεις που δεν με αφορούν. Προσπαθώ κάθε φορά να εξερευνώ νέες περιοχές.
Θα σας ενδιέφερε ο κινηματογράφος;
Ναι, και έχω δουλέψει ήδη σε ταινίες μικρού μήκους, ως βοηθός σκηνοθέτη ή δραματουργός. Είναι άλλης φύσης αυτή η τέχνη, αλλά με ενδιαφέρει πολύ.
Πείτε μου λίγα λόγια για εσάς. Είστε από τη Θεσσαλονίκη;
Σπούδασα στο Τμήμα Θεάτρου, υποκριτική και σκηνοθεσία. Τα τελευταία χρόνια ζω ανάμεσα σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Ασχολούμαι αποκλειστικά με τη σκηνοθεσία.
Βλέπετε τον εαυτό σας τελικά να επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη;
Ζούσα πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, αλλά κατέβαινα στην Αθήνα συχνά για δουλειές ήδη από το 2017. Τα τελευταία χρόνια ζω ανάμεσα σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Προσπαθώ να επιστρέφω όσο μπορώ. Έχει σημασία για μένα να μοιράζομαι τη δουλειά μου με τους ανθρώπους της πόλης μου, με την οικογένεια και τους φίλους μου. Ωστόσο, η κατάσταση στη Θεσσαλονίκη δεν είναι εύκολη για καλλιτέχνες: Ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, φωτιστές. Δεν υπάρχουν αρκετές παραγωγές. Η δουλειά μάς αναγκάζει να μετακινούμαστε.
Άρα δεν σας «έδιωξε» η πόλη;
Δεν θα το έλεγα έτσι. Ίσως δεν με βοήθησε όσο θα ήθελα. Όμως το να βλέπεις άλλα πράγματα είναι απαραίτητο για την τέχνη. Στη Θεσσαλονίκη γίνονται όμορφα πράγματα, αλλά για έναν νέο άνθρωπο που ξεκινά, δεν είναι αρκετά. Ελπίζω η πόλη να εξελιχθεί. Ήδη κάτι κινείται: ανοίγουν νέες σκηνές, δημιουργείται διάλογος. Το εγχείρημα στο Αμαλία, είναι σημαντικό. Επιστρέφουμε όχι για τα χρήματα ή την «ανέλιξη», αλλά γιατί θέλουμε να ενισχύσουμε την πόλη.
Τι άλλο έχετε προγραμματισμένο για φέτος;
Υπάρχουν πράγματα, αλλά δεν μπορώ ακόμη να τα ανακοινώσω.
INFO
Θέατρο Αμαλία
Πέμπτη με Σάββατο στις 21:00
Κυριακές στις 20:00
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23 Νοεμβρίου 2025
