Στην εποχή του υπερκαταναλωτισμού, όλο και περισσότερος κόσμος αναμένει να φτάσει η τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου, η περίφημη «Black Friday», στην οποία τα περισσότερα καταστήματα λιανικής πώλησης εφαρμόζουν προσφορές και εκπτώσεις.
Την τελευταία μάλιστα πενταετία οι προσφορές ξεκινούν από πολύ νωρίτερα, με τους εμπόρους να προσαρμόζουν τις τιμές τους από τις αρχές της εβδομάδας ή ακόμη και από τις αρχές του μήνα, με αποτέλεσμα να έχουν καθιερωθεί και οι όροι Black Week και Black Month.
Ωστόσο, πίσω από τη λάμψη των προσφορών και τις εντυπωσιακές βιτρίνες, καταγράφεται και μια άλλη πραγματικότητα. Πολλοί πολίτες δηλώνουν ότι, παρά τη διάθεση να εκμεταλλευτούν τις εκπτώσεις, η οικονομική πίεση που βιώνουν τα τελευταία χρόνια κάνει τις αγορές είδος… πολυτελείας. Άλλοι ένα χρόνο πριν προχωρούσαν σε μεγαλύτερες αγορές αυτές τις ημέρες, ενώ σήμερα περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα ή απλώς κάνουν «βόλτα» για να δουν τις τιμές.
Την ίδια στιγμή, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν άνισο αγώνα. Η Black Friday, παρότι δίνει μια ανάσα στην αγορά, συχνά λειτουργεί υπέρ των μεγάλων αλυσίδων που μπορούν να απορροφήσουν μέρος του κόστους και να προχωρήσουν σε μεγαλύτερες εκπτώσεις. Για πολλούς ανεξάρτητους εμπόρους, η περίοδος αυτή ισοδυναμεί με έντονη πίεση, ώστε να παρουσιάσουν προσφορές που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές τους δυνατότητες.
Μάλιστα, προκύπτει και το φαινόμενο των «πλασματικών» εκπτώσεων, με τιμές που στην πραγματικότητα δεν μειώνονται σημαντικά, αλλά στηρίζονται σε τεχνικές μάρκετινγκ.
Η φετινή «Μαύρη Παρασκευή»
Παρά τον βροχερό καιρό, η Θεσσαλονίκη κατέγραψε και φέτος αυξημένη κίνηση στα εμπορικά της καταστήματα, με τη Black Friday να μετατρέπει το κέντρο της πόλης σε έναν ζωντανό εμπορικό «πυρετό». Οι πολίτες κινήθηκαν σε δρόμους και εμπορικούς άξονες, άλλοι αποφασισμένοι να εκμεταλλευτούν τις προσφορές και άλλοι απλώς για να παρακολουθήσουν το κλίμα της ημέρας.
Τι αγοράζουν οι Θεσσαλονικείς
Ενισχυμένη είναι ζήτηση για είδη σπιτιού, όπως έπιπλα, έτοιμες συνθέσεις, μικροσυσκευές και μεγάλες ηλεκτρικές συσκευές. Παράλληλα, τα κινητά τηλέφωνα και τα τεχνολογικά gadgets συνεχίζουν να αποτελούν «σταθερές αξίες», με πολλούς καταναλωτές να περιμένουν τη Black Friday για να αντικαταστήσουν παλιές συσκευές τους.
«Είδαμε τον καναπέ που θέλαμε μήνες τώρα και σήμερα ήταν 30% κάτω. Δεν γινόταν να το αφήσουμε», δήλωσε νεαρό ζευγάρι. «Από τις αρχές της εβδομάδας πήρα μία ηλεκτρική σκούπα που την χρειαζόμουν. Την αγόρασα 100 ευρώ κάτω», ανέφερε μία καταναλώτρια.
Πολύ ψηλά στη λίστα των φετινών προτιμήσεων βρίσκονται οι κρέμες και τα καλλυντικά, μια κατηγορία που φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος λόγω των μεγάλων εκπτώσεων σε γνωστά brands.
Ακολουθούν τα ρούχα και τα παπούτσια, με τον κόσμο να εκμεταλλεύεται την περίοδο για ανανέωση της γκαρνταρόμπας. Παράλληλα, αρκετοί καταναλωτές δεν διστάζουν να αγοράσουν και χριστουγεννιάτικα δώρα, θεωρώντας ότι οι τιμές είναι καλύτερες τώρα από ό,τι μέσα στον Δεκέμβριο. «Πήραμε κάποια πράγματα και νιώθουμε ότι τους κλέψαμε γιατί η έκπτωση ήταν πολύ μεγάλη», ανέφερε μια παρέα κοριτσιών.
Οι δύο όψεις των καταναλωτών
Πολλοί πολίτες δηλώνουν πως η Black Friday αποτελεί για εκείνους μια σπάνια ευκαιρία να αγοράσουν κάτι που χρειάζονται σε καλύτερη τιμή. «Εγώ είχα ανάγκη από καινούργιο κινητό. Τελικά το πήρα 80 ευρώ κάτω από την αρχική του τιμή. Ήταν καλή ευκαιρία», λέει ένας νεαρός.
Αρκετοί καταναλωτές παραδέχονται πως συχνά αγοράζουν πράγματα που δεν είχαν προγραμματίσει, μόνο και μόνο επειδή εμφανίζονται «σε προσφορά». «Εγώ δεν είχα σκοπό να πάρω τίποτα, αλλά ως θύμα του καταναλωτισμού πήρα. Μόλις είδα την τιμή τόσο χαμηλή… δεν άντεξα», εξηγεί μία κοπέλα.
Η έρευνα αγοράς και οι online παραγγελίες
Οι Θεσσαλονικείς εμφανίζονται πιο ενημερωμένοι από ποτέ. Πολλοί κάνουν εκτενή έρευνα αγοράς, συγκρίνουν τιμές εβδομάδες πριν την Black Friday και γνωρίζουν ήδη πόσο κοστίζει το προϊόν που θέλουν. «Εμείς έχουμε κάνει μεγάλη έρευνα. Τσεκάρουμε πάντα τις τιμές από πριν, ξέρουμε αν η έκπτωση είναι πραγματική», είπε ζευγάρι που περπατούσε στην Τσιμισκή.
Άλλοι επιλέγουν να ψωνίσουν online, ακόμη κι αν περνούν από τα καταστήματα: «Κοιτάω βιτρίνες, αλλά προτιμώ να το παραγγείλω online. Δεν αντέχω να περιμένω στην ουρά στα ταμεία ή στα δοκιμαστήρια».
Πραγματικές ή πλασματικές εκπτώσεις;
Οι απόψεις ποικίλλουν, με μερικούς να θεωρούν ότι οι προσφορές είναι ικανοποιητικές και άλλους να μιλούν για «πλασματικές» εκπτώσεις. «Οι τιμές γενικά είναι καλές. Θα μπορούσαν να είναι και καλύτερες, αλλά βλέπω ότι υπάρχει μια ισορροπία για να βοηθηθούν και τα καταστήματα και οι καταναλωτές», εξηγεί ένας κύριος. «Πήγα προχθές στα μαγαζιά. Κάποια είχαν πολύ καλές τιμές, άλλα όχι και τόσο. Δεν είναι όλα ίδια», τονίζει μία φοιτήτρια.
Υπάρχει όμως και η πιο κριτική πλευρά: «Νομίζω ότι στην Ελλάδα πολλές προσφορές είναι ψεύτικες. Συχνά ανεβάζουν την τιμή πριν και μετά τη ρίχνουν, οπότε στην ουσία αγοράζεις στην αρχική. Άλλοι βάζουν ελάχιστες εκπτώσεις».
Πολλοί συγκρίνουν την ελληνική Black Friday με την αμερικανική προέλευσή της. «Δεν βλέπουμε εδώ τις προσφορές της Αμερικής που φτάνουν και 90%. Αλλά σίγουρα οι τιμές είναι καλύτερες από τις κανονικές», σχολιάζει ένας νεαρός.
Άλλοι επιμένουν ότι οι διαφορές στις τιμές δεν είναι τόσο μεγάλες: «Δεν έχει τεράστια διαφορά στις τιμές. Το ίδιο πράγμα είναι. Απλώς, αν πετύχεις μια καλή στιγμή, το παίρνεις πιο φθηνά».
Καταναλωτισμός: Aνάγκη ή συνήθεια;
Ανάμεσα στους καταναλωτές που συναντήσαμε, ήταν και άνθρωποι από άλλες πόλεις - ακόμη και από το εξωτερικό. «Ήρθα από Κύπρο για να ψωνίσω. Η Θεσσαλονίκη τα έχει όλα και τα καταστήματα είναι κοντά μεταξύ τους. Με βολεύει πολύ», δήλωσε επισκέπτης που έκανε τις αγορές του στο κέντρο.
Πίσω από τα χαμόγελα και τις σακούλες, οι πολίτες αναγνωρίζουν ότι η Black Friday έχει γίνει πλέον καταναλωτική συνήθεια -άλλοτε ωφέλιμη, άλλοτε όχι. «Εγώ τα περισσότερα ρούχα τα είχα ανάγκη, απλώς έτυχε να είναι Black Friday. Δεν ξόδεψα για κάτι περιττό», είπε ένας νεαρός φοιτητής.
Άλλοι, πάλι, βλέπουν τη μέρα περισσότερο ως «εμπειρία»: βόλτα, καφέ, δωράκια, ψώνια ακόμη κι αν δεν είναι όλα αναγκαία.
