Γράφει
Μιχάλης Γουδής
Η είδηση απένταξης του προγράμματος «Απόλλων» από το Ταμείο Ανάκαμψης εξαιτίας καθυστερήσεων που δεν θα επέτρεπαν την ολοκλήρωσή του εντός της προθεσμίας του ερχόμενου Ιουνίου, μάλλον πέρασε στα ψιλά. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είχε προκηρυχθεί με στόχο την υποστήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, Δήμων και άλλων φορέων, μέσω της σύστασης ενεργειακών κοινοτήτων ανά Περιφέρεια.
Παρά τις παθογένειες και τον προβληματικό σχεδιασμό, που έχουν επισημάνει εγκαίρως ειδικοί, όπως η δεξαμενή σκέψης The Green Tank, η αποτυχία του προγράμματος «Απόλλων» σηματοδοτεί μία σημαντική εξέλιξη για τρεις κυρίως λόγους:
- Α) Οι πόροι που αντιστοιχούσαν στις δράσεις του «Απόλλων» έφταναν τα 100 εκατομμύρια ευρώ, ποσό σημαντικό για έργα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος μίας δομικής απάντησης στην κρίσιμη πρόκληση της ενεργειακής φτώχειας. Είναι γνωστό πως επί σειρά ετών η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ με τα υψηλότερα ποσοστά ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.
- Β) Η αδυναμία υλοποίησης του εν λόγω προγράμματος συνιστά αποτυχία ουσιαστικής ενεργοποίησης των Δήμων και των Περιφερειών στην ενεργειακή μετάβαση μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων και άρα της διασύνδεσής τους με τους πολίτες. Ιδιαίτερα δε, με τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά.
- Γ) Πρόκειται για μία χαμένη ευκαιρία υποστήριξης των υφιστάμενων ενεργειακών κοινοτήτων ευρείας βάσης, σε μία συγκυρία κατά την οποία διαπιστώνεται συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον συμμετοχής από τους πολίτες αλλά ταυτόχρονα και δυσκολίες στην υλοποίηση έργων και, κυρίως, στην εύρεση χώρου για τη σύνδεση στο δίκτυο.
Προκειμένου να ενισχυθεί ουσιαστικά η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στην ενεργειακή μετάβαση -ζήτημα που βρίσκεται στον πυρήνα της λογικής του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και εν γένει για ένα βιώσιμο μέλλον- είναι απαραίτητη η διάθεση των κατάλληλων, ιδανικά μόνιμων, χρηματοδοτικών εργαλείων. Η επόμενη ευκαιρία για μία επανεκκίνηση σε σωστή βάση του «Απόλλων» ίσως περνάει μέσα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη πως κανένα «πράσινο» μέτρο δεν μπορεί να λογίζεται ως τέτοιο, αν δεν συμβαδίζει με ένα θετικό κοινωνικό αποτύπωμα, κρίνεται σκόπιμο να επανεξεταστούν εκτός από τους οικονομικούς και άλλοι δείκτες που σχετίζονται με τη συνολική αντίληψη περί παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση και σε συνεργασία με τις ίδιες τις ενεργειακές κοινότητες ευρείας βάσης, όπως εκπροσωπούνται και μέσω της Δέσμης Ενεργειακών Κοινοτήτων, στο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ υποστηρίξαμε την ανάπτυξη μίας εργαλειοθήκης μέτρησης του κοινωνικού αντικτύπου τους (www.our-power.org).
Ως συνεταιρισμοί, οι ενεργειακές κοινότητες διαφέρουν από τους ιδιώτες επενδυτές και τις δημόσιες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ενέργεια, επιτυγχάνοντας πολλαπλά οφέλη, περιβαλλοντικά, οικονομικά αλλά και κοινωνικά. Είναι καιρός να τα εντάξουμε στο ευρύτερο σκεπτικό διαμόρφωσης ενός ενδεχόμενου «Απόλλων 2.0».
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.11.2025