Μπορούμε να υποστηρίξουμε με ελάχιστες πιθανότητες λάθους ότι από τα μέρη όπου τα πράγματα είναι τόσο μελετημένα, ώστε να σου υπενθυμίζουν -με τρόπο σχεδόν θεσμικό αλλά σίγουρα και κυνικό- σε ποιο «σκαλί» της κοινωνικής σκάλας βρίσκεσαι, ξεχωρίζει σίγουρα το αεροδρόμιο.
Από το check-in, μέχρι τον έλεγχο ασφαλείας, την επιβίβαση, το φαγητό και τη θέση στο αεροσκάφος, παντού κυριαρχεί μία διακριτική αλλά απόλυτα οργανωμένη ιεραρχία.
Το ταξίδι με αεροπλάνο -που κάποτε συμβόλιζε σχεδόν το ίδιο δικαίωμα στην κίνηση, τη σύνδεση με τον κόσμο και την ελευθερία- σήμερα γίνεται ολοένα και περισσότερο μία εμπειρία με διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης, πολυτέλειας και ίσως, τελικά, αξιοπρέπειας.
Διαβάζουμε συχνά άρθρα όπου οι συγγραφείς περιγράφουν, ξεκινώντας από το φαγητό, με παραστατικό τρόπο τις κοινωνικές διαφορές που αναδύονται μέσω των υπηρεσιών στο αεροδρόμιο.
Όλοι γνωρίζουμε πως οι ειδικές αίθουσες αναμονής αεροδρομίων δεν είναι πλέον απλά ένα μέρος χαλάρωσης, αλλά πολυτελείς οάσεις με διακοσμητικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία, μαγειρικές δημιουργίες που θυμίζουν fine dining και υπηρεσίες που προσανατολίζονται στις ανάγκες affluent ταξιδιωτών, όπως περιποίηση spa, ακόμα και ιδιωτικές μεταφορές προς το αεροσκάφος.
Ο όρος affluent passenger στα αγγλικά σημαίνει «εύπορος επιβάτης» ή επιβάτης με οικονομική άνεση και πάνω του φαίνεται πως έχει πλέον στηθεί μία ολόκληρη επιχείρηση.
Αν δεν είσαι τέτοιος, ετοιμάσου να περιμένεις υπομονετικά στην «ουρά του λαού», δίπλα σου παρελαύνουν όσοι διαθέτουν τον μαγικό κωδικό που ξεκλειδώνει τα προνόμια.
Τα μεγάλα αεροδρόμια έχουν δύο όψεις με τα πολυτελή lounges να μοιάζουν με πεντάστερα ξενοδοχεία και τις ουρές να θυμίζουν δημόσια υπηρεσία και μας υπενθυμίζουν πόσο έντονα οι ανισότητες έχουν εισβάλει στην καθημερινότητά μας. Το ζήτημα ίσως δεν είναι να κατηγορήσει κανείς όσους έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για περισσότερη άνεση, αλλά να αναρωτηθεί γιατί η «κανονική» εμπειρία πρέπει να είναι τόσο κακή, ώστε να σε αναγκάζει να πληρώνεις παραπάνω για κάτι αξιοπρεπές.
Ίσως, τελικά, το αεροδρόμιο είναι το πιο ξεκάθαρο καθρέφτισμα του κόσμου μας: λίγοι ταξιδεύουν με στιλ -και οι πολλοί ταξιδεύουν με υπομονή.
Οι «εύποροι ταξιδιώτες» δεν είναι πάντα μία αφηρημένη ελίτ. Μπορεί να είναι και επαγγελματίες που ταξιδεύουν συχνά, στελέχη που αγοράζουν ακριβά πακέτα, για να έχουν λίγη ηρεμία ανάμεσα σε συνεχείς πτήσεις. Όμως, ανεξάρτητα από το ποιος είναι μέσα σε αυτήν την κατηγορία, το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο: το ταξίδι γίνεται ένα ακόμη προνόμιο -και όχι αυτονόητο δικαίωμα.
Εδώ είναι και η κρίσιμη διαφορά. Την ώρα που για τους περισσότερους επιβάτες το φαγητό στο αεροδρόμιο είναι συνήθως ακριβό και μέτριας ποιότητας, για εκείνους που έχουν πρόσβαση σε πολυτελείς χώρους προσφέρονται γεύματα υψηλής γαστρονομίας από γνωστούς σεφ.
Γενικά, όσο περισσότερα μπορεί να πληρώσει κανείς, τόσο πιο άνετη, γευστική και ευχάριστη γίνεται η εμπειρία του στο αεροδρόμιο.
Εντυπωσιάζει επίσης το πόσο στοχευμένα έχουν σχεδιαστεί οι διαδικασίες και οι χώροι των αεροδρομίων, ώστε να κάνουν αισθητή αυτήν τη διαφορά κοινωνικής τάξης.
Από την εποχή του «ένα εισιτήριο για όλους» έχουμε φτάσει πια στο «πολλά διαφορετικά ταξίδια στο ίδιο αεροπλάνο». Συνυπάρχουν σ’ αυτό άνθρωποι που κοιμούνται σε άνετες θέσεις πίνοντας σαμπάνια και άλλοι που προσπαθούν να στριμώξουν τα γόνατά τους στην οικονομική θέση.
Από την καθαρά οικονομική σκοπιά είναι εμφανής η διάθεση επένδυσης σε premium εμπορικούς χώρους και luxury lounges. Τα αεροδρόμια προωθούν την πολυτέλεια ως μέσο για έσοδα, χωρίς να φροντίζουν όμως ταυτόχρονα για τους υπόλοιπους επιβάτες.
Βέβαια στο τέλος, το ταξίδι δεν είναι μόνο μετακίνηση, αλλά και το πώς βλέπουμε ο ένας τον άλλο και όσο το βλέμμα αυτό περνάει μέσα από αθροίσματα καρτών μιλίων και τίτλων, τόσο απομακρυνόμαστε από την πιο πολύτιμη άφιξη: μία κοινωνία που να μας χωράει όλους ισότιμα.
Στις μέρες μας λίγοι ασχολούνται με το γεγονός ότι το χάσμα δεν περιορίζεται στην άνεση της business class ή στη γεύση ενός γκουρμέ μενού πριν από την πτήση, αλλά σε αυτήν την κανονικοποίηση της ανισότητας, που ξεκινά από τις αίθουσες επιβίβασης και φτάνει μέχρι την καθημερινότητά μας.
Όλο αυτό δεν φαίνεται πια αφύσικο, αλλά μοιάζει σχεδόν αυτονόητο.
Η πολυτέλεια για λίγους και η αναμονή για τους πολλούς δεν είναι απλώς μία εμπορική στρατηγική. Είναι πιο πολύ μία βουβή υπενθύμιση πως ακόμα κι όταν ταξιδεύουμε στον ίδιο ουρανό, δεν μοιραζόμαστε τον ίδιο κόσμο.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.07.2025