Τις τεκτονικές αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι (και επιπτώσεις που φτάνουν και στη γειτονιά μας) πραγματεύεται το νέο βιβλίο του υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και καθηγητή οικονομικών στο πανεπιστήμιο Πειραιώς, Θεόδωρου Πελαγίδη (με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη).
«Από τον πληθωρισμό στους δασμούς. Η υπονόμευση της διεθνούς φιλελεύθερης οικονομικής τάξης» είναι ο τίτλος του έργου που προσφέρει μια χρονολογική επισκόπηση των σημαντικών οικονομικών αλλαγών της τελευταίας πενταετίας, εστιάζοντας στις ταχύτατες εξελίξεις που μεταβάλλουν το παγκόσμιο τοπίο και υπονομεύουν τη φιλελεύθερη διεθνή οικονομική και γεωπολιτική τάξη.
Σύμφωνα με το βιβλίο, η πανδημία και ο υψηλός πληθωρισμός που ακολούθησε, καθώς και η εκλογή του νέου Προέδρου των ΗΠΑ με την επιβολή των πρώτων δασμών, αποτέλεσαν βασικούς επιταχυντές των εξελίξεων.
Η ενίσχυση της «σκληρής ισχύος» (hard power) από αυταρχικές και μη φιλελεύθερες κυβερνήσεις σηματοδοτεί μια νέα εποχή, σε αντίθεση με το προηγούμενο διάστημα όπου κυριαρχούσε η εμπιστοσύνη στη φιλελεύθερη δημοκρατία, τις αγορές, το ελεύθερο εμπόριο και το διεθνές δίκαιο.
Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται πλέον σε μια φάση απότομου μετασχηματισμού, όπου οι σαφείς κανόνες μιας διεθνούς οικονομικής τάξης και οι φιλελεύθερες αρχές υποχωρούν, ενώ η «κυνική μετατροπή της ισχύος σε κέρδος» έρχεται στο προσκήνιο.
Η παρουσίασή του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη προγραμματίζεται για τις 19 Δεκεμβρίου, στις έξι το απόγευμα, στα γραφεία του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Πελαγίδης παραχώρησε συνέντευξη στη «ΜτΚ» αναλύοντας δεδομένα, ευκαιρίες και προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία, την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη.
Έχετε χρησιμοποιήσει τον όρο «πολιτικοποιημένο καπιταλισμό». Πού οδεύει η παγκόσμια οικονομία σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η αβεβαιότητα;
Οι σπάνιες γαίες και τα ενεργειακά αποθέματα είναι τα δύο βασικότερα πεδία πάνω στα οποία εξελίσσεται η διαμάχη των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων σήμερα. Η κυριαρχία πάνω στα βασικά αυτά αγαθά είναι λογικό, επομένως, να μην αφορά μόνο τις αγορές και τους μεγάλους παίκτες της, αλλά και τις κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών.
Άρα ο καπιταλισμός δεν είναι σήμερα απλώς η παγκοσμιοποίηση, δηλαδή η κυριαρχία των ελεύθερων αγορών και του ελεύθερου εμπορίου, αλλά είναι επιπροσθέτως ένας πολιτικός αγώνας με κάθε μέσο για την απόκτηση πρόσβασης στα αγαθά αυτά, πρόσβαση οποία θα καθορίσει και το ποια χώρα, ή ποιες χώρες θα έχουν το συγκριτικό πλεονέκτημα σ´ ένα οικονομικό περιβάλλον πάρα πολύ ανταγωνιστικό ή ακόμα και εχθρικό. Στο πλαίσιο αυτό, η επιβολή, επί παραδείγματι, δασμών από την πλευρά της αμερικανικής διοίκησης αποτελεί ένα εργαλείο, ένα μέσο πολιτικής παρέμβασης για οικονομική επιρροή.
Πώς τοποθετείται η Ευρώπη στο νέο περιβάλλον; Μπορεί να ανταγωνιστεί ισότιμα ΗΠΑ – Κίνα;
Επί του παρόντος οι δυνατότητές της είναι μάλλον περιορισμένες, μολονότι συνεχίζει να έχει αυτό που λέμε ηθικό πλεονέκτημα. Όλες οι ευγενείς ιδέες που ξεκινούν από την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, συνεχίζουν να έχουν το σπίτι τους στην Ευρώπη. Από την άλλη όμως, το ηθικό αυτό πλεονέκτημα κινδυνεύει να το απωλέσει λόγω του ισχυρού ανταγωνισμού που δέχεται από χώρες όπως η Αμερική η οποία διατηρεί τη «σκληρή ισχύ» της, ενώ και η οικονομία της καινοτομεί. Ή όπως και η Κίνα η οποία χρησιμοποιεί την έλλειψη ελευθεριών και δικαιωμάτων ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εναντίον της Ευρώπης.
Το πρόβλημα περαιτέρω είναι ότι οι λαοί της Ευρώπης δεν έχουν προετοιμαστεί για το δύσκολο μέλλον και συνεχίζουν να φλερτάρουν με τον αντισυστημισμό. Το ζήτημα όμως είναι ότι οι εισοδηματικές απώλειες προκαλούνται από τον ανταγωνισμό από τις νέες οικονομικές δυνάμεις που ανέρχονται στο διεθνές σκηνικό και δεν αποτελεί φυσικά σε καμία περίπτωση μια συνειδητή επιλογή των ευρωπαϊκών ελίτ. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν αυτό οι ευρωπαίοι πολίτες τόσο το καλύτερο.
Ποια η θέση της Ελλάδας σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο και αβέβαιο γεωστρατηγικό σκηνικό; Ποια τακτική πρέπει να ακολουθήσουμε;
Η Ελλάδα δε χρειάζεται να κάνει υπερβολικό θόρυβο όταν βρίσκεται ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις όπως για παράδειγμα οι ΗΠΑ και η Κίνα. Άλλωστε ο ανταγωνισμός που υπάρχει μπορεί να αυξήσει την αξία των φυσικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων που έχει η Ελλάδα και η ελληνική οικονομία. Αξία η οποία απορρέει από την τοποθεσία της στο κάτω άκρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Πάντοτε στην ιστορία αυτό το μέρος ήταν κρίσιμο γεωπολιτικά και γεωοικονομικά.
Σε κάθε περίπτωση όμως, και θέλω να το τονίσω αυτό, η Ελλάς ανήκει στην Δύση. Γι’ αυτό και πρέπει να συμπεριφέρεται ως χώρα της Δύσης και να συστρατεύεται με τα συμφέροντα της Δύσης, όπως και το πράττει άλλωστε. Ειδικότερα σήμερα που έχει τόση ανάγκη να αναπληρώσει τα χαμένα χρόνια της οικονομικής κρίσης με αυξημένες επενδύσεις. Πολύ δε περισσότερο μάλιστα όταν οι εγχώριες αποταμιεύσεις δεν επαρκούν. Σε μια εποχή που οι περισσότερες χώρες κλείνονται στον εαυτό τους προσπαθώντας να συγκρατήσουν κεφάλαια εγχωρίως ή να προσελκύσουν κεφάλαια από την αλλοδαπή, η ελληνική οικονομία πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες της ώστε να αποτελέσει προνομιακό επενδυτικό λιμάνι ξένων κεφαλαίων. Αυτό είναι κρίσιμο για να αυξηθεί η παραγωγικότητα, οι μισθοί και τα εισοδήματα και να αντιμετωπιστεί έτσι σε κάποιο βαθμό και το μεγαλύτερο πρόβλημα που υπάρχει σήμερα, αυτό της ακρίβειας.
Πού χρειάζεται να εστιάσει η Θεσσαλονίκη στο νέο αυτό κόσμο;
Αυτό που άλλοι βλέπουν σαν μειονέκτημα εγώ το βλέπω ως πλεονέκτημα. Λιγότερος κόσμος στη Θεσσαλονίκη περιφέρεται γύρω από το κράτος και επομένως οι άνθρωποι αναγκάζονται να πέσουν στη «θάλασσα της αγοράς» για να επιβιώσουν. Επομένως, το επιχειρηματικό πνεύμα εδώ είναι πιο ελεύθερο και δεν περιφέρεται γύρω από το πολιτικό σύστημα, δεν είναι τοξικό. Από την άλλη πρέπει να αναγνωριστεί ότι τα τελευταία λίγα χρόνια η Θεσσαλονίκη συγκεντρώνει το κυβερνητικό ενδιαφέρον και τα έργα που εκτελούνται στην πόλη είναι σημαντικά. Ακόμη, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η Θεσσαλονίκη αποκτά και πάλι τον πραγματικό της ρόλο ως πρωτεύουσα μιας πολύ ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Το στοίχημα είναι λοιπόν να μην κλειστεί στον εαυτό της, αλλά να αποτελέσει κέντρο μιας οικονομικής δραστηριότητας που θα αγκαλιάζει και τον πρωτογενή και το δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα της οικονομίας.
«Πληθωρισμός, δασμοί και βιομηχανική πολιτική
σ’ έναν κόσμο που αλλάζει»
Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2025 | 18:00
Κτίριο ΣΒΕ, αίθουσα συνεδριάσεων (26ης Οκτωβρίου 21, Παλαιά Σφαγεία, Θεσσαλονίκη)
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) σας προσκαλεί στη συζήτηση:
«Πληθωρισμός, δασμοί και βιομηχανική πολιτική σ’ έναν κόσμο που αλλάζει»
Συμμετέχουν: Θεόδωρος Πελαγίδης, Υποδιοικητής Τράπεζας της Ελλάδος,
Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Γιώργος Μυλωνάς, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, ALUMIL
Ιωάννης Τσουκαλάς, Επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης
Χαιρετισμοί
Λουκία Σαράντη, Πρόεδρος ΣΒΕ
Στέλιος Αγγελούδης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Η συζήτηση θα γίνει με αφορμή την έκδοση του νέου βιβλίου του Θ. Πελαγίδη:
«Από τον πληθωρισμό στους δασμούς. Η υπονόμευση της φιλελεύθερης διεθνούς
οικονομικής τάξης» (Εκδόσεις Παπαζήση, 2025).
Μετά το πέρας της εκδήλωσης θα ακολουθήσει κοκτέιλ.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 14.12.2025
