Τέλη Ιουλίου του 1920, η Ελλάδα πίστεψε πως αγγίζει το όραμα της «Μεγάλης Ιδέας». Η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών (28 Ιουλίου 1920) από τις νικήτριες δυνάμεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία έφερε στην Ελλάδα μεγάλες εδαφικές παραχωρήσεις: την ανατολική Θράκη μέχρι την Τσατάλτζα την Ίμβρο και την Τένεδο τη Λήμνο, τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σαμοθράκη, τη Σάμο, και την Ικαρία τη διοίκηση της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης και τη Δυτική Θράκη.
Ωστόσο, η συνθήκη δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Αντιμέτωπη με την ανάδυση του κεμαλικού εθνικιστικού κινήματος στην Τουρκία και με εσωτερικές πολιτικές αναταράξεις, η Ελλάδα ενεπλάκη σε έναν μακρύ και μεγάλης φθοράς πόλεμο στη Μικρά Ασία, που κατέληξε στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και στον ξεριζωμό των ελληνικών πληθυσμών. Η τελική σελίδα αυτής της ταραχώδους περιόδου γράφτηκε με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923, η οποία αναίρεσε όσα προέβλεπε η Συνθήκη των Σεβρών και καθόρισε τα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Η ιστορία, όμως, δεν έμεινε μόνο στα διπλωματικά έγγραφα, καταγράφηκε και στον Τύπο της εποχής. Μέσα από τα πρωτοσέλιδα της ιστορικής εφημερίδας «Μακεδονία», παρακολουθούμε τον ενθουσιασμό, τις ελπίδες, τις διαψεύσεις και τελικά τη στροφή της Ιστορίας.
Η Συνθήκη των Σεβρών
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Μακεδονία» της 30ής Ιουλίου 1920 αποτυπώνει τον ενθουσιασμό και την εθνική έξαρση που επικρατούσε στην Ελλάδα μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Με τον μεγαλειώδη τίτλο «Ζήτω η αληθώς μεγάλη και ένδοξος Ελλάς!», η εφημερίδα τονίζει την ιστορική σημασία της συνθήκης, η οποία θεωρήθηκε από πολλούς ως η κορύφωση της Μεγάλης Ιδέας, του οράματος για την ένωση όλων των ελληνικών πληθυσμών σε ένα κράτος.
Στο κέντρο του πρωτοσέλιδου δεσπόζει ένας χάρτης που παρουσιάζει την εδαφική επέκταση της Ελλάδας, συγκρίνοντας τα όριά της το 1830, το 1881, το 1913 και τελικά το 1920. Οι περιοχές της Θράκης, της Σμύρνης και της Ιωνίας καθώς και τα Δωδεκάνησα εμφανίζονται ως τμήματα της "Νέας Μεγάλης Ελλάδος", όπως τη φαντάζονταν οι συντάκτες της εφημερίδας.
Η εφημερίδα περιγράφει με ενθουσιασμό πώς «η νέα Ελλάς αποβαίνει» χάρη στην υπογραφή της συνθήκης, ενώ προειδοποιεί ότι «τρομερά συμφορά αναμένει τους Τούρκους, εάν δεν εκτελέσουν τους όρους της Συνθήκης». Στις στήλες της αναφέρονται και οι πανηγυρισμοί στη Θεσσαλονίκη, αλλά και τα συγχαρητήρια της κυβέρνησης προς τον στρατό, που θεωρείται καθοριστικός παράγοντας για τη νικηφόρα πορεία της χώρας.
Τέλος, γίνεται αναφορά και σε ομιλία του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος επισημαίνει την ανάγκη να εφαρμοστούν άμεσα οι όροι της συνθήκης, ώστε να κατοχυρωθούν τα κεκτημένα της Ελλάδας.
Η καταστροφή της Σμύρνης
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Μακεδονία» λίγες ημέρες μετά την Καταστροφή της Σμύρνης αποτελεί δραματική μαρτυρία μιας από τις πιο σκοτεινές στιγμές του ελληνισμού. Με τον τίτλο «Η Σμύρνη διά πυρός και σιδήρου», η εφημερίδα καταγράφει τη φρίκη των ημερών: σφαγές, εμπρησμούς, καταστροφή ολόκληρων συνοικιών και την απόλυτη κατάρρευση της ελληνικής παρουσίας στη Μικρά Ασία.
Οι περιγραφές που δημοσιεύονται βασίζονται σε μαρτυρίες προσφύγων που καταφθάνουν στην Ελλάδα και περιγράφουν τις σκηνές φρίκης που έζησαν. Η εφημερίδα μιλά για «φρικαλέας διηγήσεις προσφύγων δια τας άγριας σφαγάς», για την δολοφονία του Έλληνα και του Αρμένιου επισκόπου, και για μια πόλη που έχει παραδοθεί στις φλόγες και στη βία χωρίς κανέναν έλεγχο ή προστασία.
Παράλληλα, αποτυπώνεται η πολιτική και στρατιωτική κατάρρευση: ο ελληνικός στρατός έχει εγκαταλείψει την περιοχή, ο κρατικός μηχανισμός αδυνατεί να διαχειριστεί το χάος, και η κοινωνία βυθίζεται στο σοκ και την απόγνωση. Οι πληροφορίες μιλούν για απώλεια χιλιάδων ζωών, μαζική φυγή πληθυσμού και καταστροφή πολιτιστικών και θρησκευτικών κέντρων. Η εφημερίδα αναδεικνύει το μέγεθος της τραγωδίας και θέτει υπό αμφισβήτηση τις επιλογές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Η Συνθήκη της Λωζάνης
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Μακεδονία», που κυκλοφόρησε λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923), αποτελεί ένα πολύτιμο ιστορικό τεκμήριο της εποχής.
Στο αριστερό μέρος δεσπόζει το κύριο άρθρο με τίτλο «Ο Παλαιοκομματισμός και η Νέα Κατάστασις». Το άρθρο ασκεί κριτική στον παλιό πολιτικό κόσμο και επισημαίνει την ανάγκη για αλλαγή. Μετά τη μεγάλη εθνική ήττα και την κρίση θεσμών και αξιών που τη συνόδευσε, γίνεται φανερό ότι απαιτείται μια νέα πολιτική προσέγγιση και η υπέρβαση των παλιών κομματικών πρακτικών, που θεωρούνται πλέον ξεπερασμένες και επιζήμιες.
Σημαντική είναι και η παρουσία άρθρου σχετικά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος, αν και δεν βρισκόταν τότε στην εξουσία, συνέχιζε να έχει μεγάλη επιρροή. Το άρθρο τιτλοφορείται «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος διά την Ειρήνην - Η φρόνησις διά μια ειλικρινή ειρήνην και η δημιουργία του πολιτεύματος» και παρουσιάζει τον Βενιζέλο να εκφράζει τη στήριξή του στην ειρηνική επίλυση των διαφορών με την Τουρκία. Παράλληλα, τονίζει την ανάγκη να επικεντρωθεί η χώρα στην πολιτική σταθερότητα και την ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Από τη συνθήκη της Λωζάνης απορρέει και το ζήτημα της ανταλλαγής πληθυσμών, το οποίο καλύπτεται σε άρθρο με τίτλο «Η Ανταλλαγή των Πληθυσμών και ο Τουρκικός Τύπος». Η αναφορά αυτή δείχνει τη σοβαρότητα του ζητήματος, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες εκδιώκονταν από τα σπίτια τους στη Μικρά Ασία, ενώ αντίστοιχα μουσουλμανικοί πληθυσμοί της Ελλάδας μετακινούνταν προς την Τουρκία. Η εφημερίδα παρακολουθεί και τις αντιδράσεις του τουρκικού Τύπου στο θέμα, δείχνοντας ότι η ανταλλαγή είχε αντίκτυπο και από τις δύο πλευρές.
