Ποινικές Ευθύνες Ελεγκτών: Εχεμύθεια & Ψευδής Γνώμη

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η ποινική ευθύνη των ελεγκτών της ΑΕ σχετικά με τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Εδώ, θα αναφερθούμε στις λοιπές ποινικές ευθύνες που εγκαθιδρύονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

Το Αδίκημα Παραβίασης Καθήκοντος Εχεμύθειας

Γενικά

Ο ελεγκτής, κατά την άσκηση των καθηκόντων του-και προκειμένου να φέρει επιτυχώς σε πέρας το έργο του, λαμβάνει γνώση κρίσιμων εταιρικών ζητημάτων και απορρήτων. Κι όπως είναι φυσικό, η πρόσβαση στα εταιρικά, επιχειρηματικά και λοιπά απόρρητα, άρρηκτα συνδέεται με ισχυρό καθήκον εχεμύθειας. Το εν λόγω καθήκον μοιάζει απολύτως αναγκαίο για την προστασία των εν λόγω απορρήτων. Εκτός, όμως, από τις πληροφορίες στις οποίες ο ελεγκτής αποκτά πρόσβαση, στο προστατευτικό πεδίο του καθήκοντος εχεμύθειας εντάσσεται και το ίδιο το αποτέλεσμα του ελέγχου. Το καθήκον εχεμύθειας απορρέει από περισσότερες νομοθετικές, εθνικές και ευρωπαϊκές, ρυθμίσεις. O νομοθέτης επιλέγει (και) ποινική ευθύνη για τους παραβάτες του καθήκοντος εχεμύθειας, προκειμένου να προσδώσει πληρέστερη προστασία στην τήρησή του.

Έννομο Αγαθό

Κάθε ΑΕ είναι φορέας δικαιώματος στα επιχειρηματικά και λοιπά απόρρητά της-όπως εξάλλου συμβαίνει και με κάθε νομικό πρόσωπο. Το εν λόγω επιχειρηματικό απόρρητο καταλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα εμπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα της ΑΕ, στα οποία αποτυπώνονται οικονομικά, νομικά και άλλου είδους στοιχεία-κρίσιμα για την πορεία της εταιρείας. Το προστατευόμενο έννομο αγαθό της διάταξης που μας απασχολεί είναι ακριβώς το συγκεκριμένο επιχειρηματικό απόρρητο, που αναγνωρίζεται ως περιουσιακό δικαίωμα της ΑΕ και προστατεύεται ως τέτοιο.

Αντικειμενική Υπόσταση

Υποκείμενο

Το καθήκον εχεμύθειας αφορά τόσο τους τακτικούς ελεγκτές όσο και εκείνους που διενεργούν τον έκτακτο έλεγχο της ΑΕ. Δράστης, επομένως, του εν λόγω αδικήματος μπορεί είναι τόσο ο τακτικός ελεγκτής όσο και το πρόσωπο που διενεργεί έκτακτο έλεγχο.

Αξιόποινη Συμπεριφορά

Η αξιόποινη συμπεριφορά του δράστη συνίσταται στην παραβίαση του καθήκοντος εχεμύθειας. Η παραβίαση αυτή μπορεί να λάβει χώρα με ενέργεια ή, ακόμα, και με παράλειψη. Η ενέργεια, ειδικότερα, είναι ενδεχόμενο να συνίσταται σε γνωστοποίηση απόρρητων πληροφοριών. Σημειώνεται ότι δεν αποτελεί παραβίαση του καθήκοντος εχεμύθειας και στοιχειοθέτηση του αδικήματος η περίπτωση εκπλήρωσης νομικής υποχρέωσης, η οποία επιβάλει την πληροφόρηση από μέρους του ελεγκτή.

Υποκειμενική Υπόσταση

Το αδίκημα τελείται με δόλο οποιουδήποτε βαθμού. Αρκεί, επομένως, ακόμα και η αποδοχή, από μέρους του ελεγκτή, του ενδεχομένου παραβίασης του καθήκοντος εχεμύθειας με την ενέργεια ή παράλειψή του.

Συρροή

Το επιχειρηματικό απόρρητο προστατεύεται ποινικά και στο ειδικό μέρος του ΠΚ. Οι σχετικές διατάξεις που συρρέουν με το εν λόγω αδίκημα είναι η παραβίαση απορρήτου εγγράφων, η παραβίαση επαγγελματικής εχεμύθειας αλλά και τα αδικήματα σχετικά με τα πληροφοριακά συστήματα-εφόσον οι απόρρητες πληροφορίες αποτελούν περιεχόμενό τους.

Συμμετοχή

Νοείται συμμετοχική ευθύνη για πρόσωπα που δεν έχουν την ιδιότητα του ελεγκτή.

Ποινική Κύρωση

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με ποινή στερητική της ελευθερίας ή/και χρηματική ποινή. Προβλέπεται, συγκεκριμένα, φυλάκιση από δέκα ημέρες έως τρία (3) έτη ή/και χρηματική ποινή από 10.000 έως 100.000€.

Δικονομικά Ζητήματα

Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο. Το συγκεκριμένο αδίκημα διώκεται κατ’ έγκληση. Είναι δυνατή η υποβολή δήλωσης προς υποστήριξη της κατηγορίας. Καθώς φορέας του προστατευόμενου εννόμου αγαθού του επιχειρηματικού απορρήτου είναι η ίδια η ΑΕ, η τελευταία είναι δυνατό να υποβάλει, διά του ΔΣ, τη σχετική δήλωση.

Το Αδίκημα της Ψευδούς Γνώμης Επί Έκθεσης Βιωσιμότητας

Για ορισμένες ΑΕ προβλέπεται η (ενωσιακής) προέλευσης υποχρέωση για συμπερίληψη στις εκθέσεις διαχείρισης των πληροφοριών, που είναι αναγκαίες για την κατανόηση των επιπτώσεων της επιχείρησης σε θέματα βιωσιμότητας. Οι εν λόγω πληροφορίες αφορούν επιπλέον την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα θέματα βιωσιμότητας επηρεάζουν την εξέλιξη, τις επιδόσεις και τη θέση της επιχείρησης. Πρόκειται για την επονομαζόμενη έκθεση βιωσιμότητας. Για τη διασφάλιση της ακρίβειας του περιεχομένου των εκθέσεων βιωσιμότητας προβλέφθηκε διευρυμένος υποχρεωτικός λογιστικός έλεγχός τους. Στο πλαίσιο του εν λόγω ελέγχου καθίσταται υποχρεωτική είναι η διατύπωση γνώμης για την νομιμότητα σύνταξης των εκθέσεων βιωσιμότητας. Αντικείμενο του ελέγχου αποτελεί και ο τρόπος προσδιορισμού των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στην έκθεση βιωσιμότητας.

Ο νομοθέτης επιδιώκοντας να ενισχύσει την εμπιστοσύνη προς το περιεχόμενο των εκθέσεων βιωσιμότητας πρόβλεψε, πρόσφατα, ποινική ευθύνη σχετικά με τον εν λόγω έλεγχο.

Έννομο Αγαθό

Προστατευόμενο έννομο αγαθό του αδικήματος αποτελεί η εμπιστοσύνη του κοινού στην ορθή λειτουργία της ΑΕ.

Αντικειμενική Υπόσταση

Υποκείμενο

Δράστης του αδικήματος είναι είτε ο ελεγκτής είτε ο ανεξάρτητος πάροχος υπηρεσιών διασφάλισης της υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας. Πρόκειται για ένα ακόμα γνήσιο ιδιαίτερο αδίκημα, για τη στοιχειοθέτηση του οποίου απαιτείται η συγκεκριμένη ιδιότητα.

Αξιόποινη Συμπεριφορά

Το αδίκημα τελείται με τη διατύπωση ψευδούς γνώμης σχετικά με το περιεχόμενο έκθεσης βιωσιμότητας.

Υποκειμενική Υπόσταση

Το αδίκημα τελείται με δόλο σκοπού και άμεσο δόλο˙ δεν αρκεί ο ενδεχόμενος δόλος. Η διάταξη απαιτεί γνώση του ψεύδους της διατυπωθείσας γνώμης.

Ποινική Κύρωση

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με ποινή στερητική της ελευθερίας ή/και χρηματική ποινή. Προβλέπεται, συγκεκριμένα, φυλάκιση από δέκα ημέρες έως τρία (3) έτη ή/και χρηματική ποινή από 10.000 έως 100.000€.

Δικονομικά Ζητήματα

Το συγκεκριμένο αδίκημα διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο. Καθώς με τις εν λόγω διατάξεις δεν προστατεύεται άμεσα η εταιρική περιουσία ή η περιουσία των μετόχων ή των εταιρικών δανειστών, δεν είναι δυνατή η υποβολή δήλωσης προς υποστήριξη της κατηγορίας από τα εν λόγω πρόσωπα. Ούτε, επίσης, και η παράσταση πολιτικής αγωγής.

Καθώς ο ελεγκτής της ΑΕ έρχεται σε επαφή με σωρεία επιχειρηματικών απορρήτων, εύλογο είναι να διασφαλίζεται και επιβάλλεται η τήρησή τους με σειρά (και ποινικής φύσεως) νομοθετικών ρυθμίσεων. Αντίστοιχα όμως και στην περίπτωση του ελεγκτή που καλείται να εκφέρει άποψη επί εκθέσεως βιωσιμότητας: η υποχρέωση αλήθειας δεν αποτελεί ευχή μόνον του νομοθέτη. Συνδέεται και με ποινικές, επίσης, κυρώσεις. Απαιτείται, και εν προκειμένω, ιδιαίτερη προσοχή. Κι όσον αφορά, ειδικότερα, την υποχρέωση διαφύλαξης της εύρυθμης (βεβαίως και σύννομης) λειτουργίας της ΑΕ συναντούμε σειρά (και ποινικής φύσεως) ρυθμίσεων για όλους τους εμπλεκόμενους. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.

Σημ.1: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

Σημ.2: Σε πλήρη μορφή το άρθρο Ποινικές Ευθύνες Ελεγκτών: Εχεμύθεια & Ψευδής Γνώμη