Όλγα Μαρκογιαννάκη: Η ισότητα των φύλων δεν είναι ζήτημα «γυναικείο», αλλά βαθιά δημοκρατικό και κοινωνικό αίτημα

Για τα ζητήματα ισότητας φύλων και τις πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν ώστε να αμβλυνθούν οι ανισότητες στην Ελλάδα και την Ευρώπη μιλά στο emakedonia.gr η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ- Κινήματος Αλλαγής, Όλγα Μαρκογιαννάκη με αφορμή την πρόσφατη εκλογή της στο Εκτελεστικό Γραφείο των PES Women. Η κ. Μαρκογιαννάκη αναφέρεται στις προτεραιότητες της και τους στόχους της, υποστηρίζει μεταξύ άλλων πως «όταν μιλάμε για ισότητα, μιλάμε για το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει ίσες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από το φύλο του» και τονίζει πως πρέπει «να περάσουμε από τη συμμετοχή στην ουσιαστική εκπροσώπηση».

Κυρία Μαρκογιαννάκη, πρόσφατα εκλεγήκατε μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου των Γυναικών του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PES). Ποιους στόχους θέτετε από το νέο σας ρόλο; Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;

Η εκλογή μου είναι μια μεγάλη ευθύνη αλλά και ευκαιρία να ακουστεί πιο δυνατά η φωνή των γυναικών του Νότου, και ειδικά της Ελλάδας, μέσα στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Στόχος μου είναι να συμβάλω στη διαμόρφωση πολιτικών που θα κάνουν την ισότητα των φύλων πράξη, στην εργασία, την πολιτική, την οικογένεια και τη δημόσια ζωή. Μία από τις προτεραιότητες μου είναι η οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών. Αυτό σημαίνει διαφάνεια στις αμοιβές, ίση αμοιβή για ίση εργασία, πρόσβαση σε χρηματοδότηση και ενθάρρυνση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, προτεραιότητά μου είναι η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και η ενίσχυση της παρουσίας τους στους τομείς επιστήμης, τεχνολογίας και καινοτομίας (STEM). Η μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία δεν μπορεί να είναι πραγματικά επιτυχημένη, αν αφήνει το μισό ταλέντο της Ευρώπης εκτός. Επιπλέον, χρειάζονται πολιτικές εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ισότητα όταν οι γυναίκες συνεχίζουν να επωμίζονται δυσανάλογα το βάρος της φροντίδας των παιδιών ή των ηλικιωμένων της οικογένειας. Χρειάζονται επαρκείς δομές φροντίδας, ευέλικτες μορφές εργασίας και ουσιαστική εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας για την ισορροπία ζωής–εργασίας. Τέλος, προτεραιότητα είναι η εφαρμογή πολιτικών για την εξάλειψη της έμφυλης βίας. Το PES Women έχει θέσει πολύ ψηλά στην ατζέντα την πλήρη εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και την καθιέρωση αυστηρών μηχανισμών πρόληψης, προστασίας και τιμωρίας των δραστών.

Σε τι θέση βρίσκεται η χώρα μας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη σε θέματα ισότητας φύλων; Τι βήματα πρέπει να γίνουν για να βρεθούμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο;

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η Ελλάδα το 2024 βρίσκεται στην 25η θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Παρά τις επιμέρους βελτιώσεις, η συνολική εικόνα παραμένει σχεδόν στάσιμη τις τελευταίες δεκαετίες, μετά τη μεγάλη πρόοδο που σημειώθηκε τη δεκαετία του ’80, χάρη στις μεταρρυθμίσεις και τις πολιτικές πρωτοβουλίες του ΠΑΣΟΚ που άνοιξαν τον δρόμο για τη γυναικεία χειραφέτηση. Η σύγκλιση με την Ευρώπη απαιτεί συνέπεια, πολιτική βούληση και αλλαγή νοοτροπίας. Πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται πλήρης εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών, όπως της 2023/970 για τη διαφάνεια στις αμοιβές και της 2019/1158 για την ισορροπία ζωής–εργασίας. Παράλληλα, οφείλουμε να ενισχύσουμε την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών, διασφαλίζοντας ίση αμοιβή, πρόσβαση στη χρηματοδότηση και μεγαλύτερη εκπροσώπηση σε θέσεις ευθύνης. Μόνο όταν η ισότητα γίνει πραγματικό κριτήριο προόδου, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μια Ελλάδα που συγκλίνει ουσιαστικά με την Ευρώπη, όχι μόνο στους δείκτες, αλλά στην καθημερινή ζωή των πολιτών.

Σε ό,τι αφορά την συμμετοχή γυναικών στην πολιτική ή σε θέσεις ευθύνης γίνονται βήματα; Έστω και... αργά; Κάτι που εφάρμοσε το ΠΑΣΟΚ και υιοθετήθηκε αργότερα και από άλλα κόμματα είναι η ποσόστωση των γυναικών στα όργανα και τα ψηφοδέλτια.

Έχουν γίνει βήματα, αλλά σίγουρα όχι όσα θα έπρεπε. Σκεφτείτε ότι από το σύνολο 332 δημάρχων στη χώρα μόλις 13 είναι γυναίκες! Η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και στις θέσεις ευθύνης παραμένει χαμηλή, κυρίως λόγω των εμποδίων που εξακολουθούν να υπάρχουν στην πράξη, από τα στερεότυπα μέχρι τις δυσκολίες συνδυασμού επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η ποσόστωση στα ψηφοδέλτια είναι το ελάχιστο. Δεν αρκεί να υπάρχουν γυναίκες «στα χαρτιά», χρειάζεται να έχουν λόγο, ρόλο και επιρροή στη λήψη αποφάσεων. Το ζητούμενο είναι να περάσουμε από τη συμμετοχή στην ουσιαστική εκπροσώπηση, με πολιτικές που στηρίζουν την παρουσία των γυναικών σε όλα τα επίπεδα: από την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέχρι το Υπουργικό Συμβούλιο και τα Διοικητικά Συμβούλια των Επιχειρήσεων.

Όταν μιλάμε για θέματα ισότητας, δημιουργείται η αίσθηση ότι μιλάμε για μια μάχη για το αυτονόητο. Σωστά;

Απολύτως σωστά. Όταν μιλάμε για ισότητα, μιλάμε για το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει ίσες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από το φύλο του. Κι όμως, αυτό το αυτονόητο εξακολουθεί να χρειάζεται αγώνα ειδικά σήμερα με την άνοδο της ακροδεξιάς και αντιλήψεων που απειλούν ακόμα και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Η ισότητα των φύλων δεν είναι ζήτημα «γυναικείο», αλλά βαθιά δημοκρατικό και κοινωνικό αίτημα, αφορά την ποιότητα της δημοκρατίας μας και το πώς αντιλαμβανόμαστε τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό μέσα στην κοινωνία.

Στη χώρα μας γινόμαστε μάρτυρες περισσότερων περιστατικών έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, ωστόσο ο όρος «γυναικοκτονία» δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί. Τι πρωτοβουλίες θα λάβει το κόμμα σας προς αυτή την κατεύθυνση;

Η νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς δείχνει το βαθμό κρατικής ενσυναίσθησης και αναγνώρισης από την πολιτεία ενός υπαρκτού φαινομένου. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτή για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας. Αυτό που είναι αναγκαίο είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ολιστικής αντιμετώπισης της έμφυλης βίας με στοχευμένες νομοθετικές και θεσμικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση αλλά κυρίως την πρόληψη της έμφυλης βίας (ουσιαστική επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης, δωρεάν νομική βοήθεια για όλα τα θύματα, ενίσχυση του Δικτύου Δομών υποστήριξης, προγράμματα πρόληψης μέσω της εκπαιδευτικής κοινότητας). Δυστυχώς μέχρι τώρα η κυβέρνηση έχει αντιμετωπίσει το φαινόμενο αποσπασματικά, με πυροτεχνικού τύπου παρεμβάσεις και με όρους επικοινωνιακής και μόνο διαχείρισης, υποτιμώντας στην ουσία τις διαστάσεις του φαινομένου και τις πραγματικές ανάγκες των θυμάτων.

Δίνετε έμφαση στη δημιουργία πολιτικών ισορροπίας μεταξύ ζωής και εργασίας. Ποια χώρα αποτελεί για εσάς το παράδειγμα σε αυτό το κομμάτι και τι προτείνει το κόμμα σας για την Ελλάδα;

Η δυνατότητα να συνδυάζει κανείς την εργασία με την οικογενειακή και προσωπική του ζωή είναι βασική ανάγκη. Στην Ευρώπη υπάρχουν χώρες, όπως η Σουηδία, η Δανία και η Ολλανδία, που έχουν καταφέρει να το κάνουν πράξη με πολιτικές που διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών: ευέλικτα ωράρια, γονικές άδειες που μοιράζονται ισότιμα, εκτεταμένα δίκτυα δημόσιας φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων, αλλά και μια κουλτούρα που στηρίζει την ενεργή συμμετοχή και των δύο φύλων στην οικογένεια και στη φροντίδα του σπιτιού. Στην Ελλάδα, το ΠΑΣΟΚ προτείνει ένα σύγχρονο και προοδευτικό πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής που προβλέπει καθολική πρόσβαση σε παιδικούς σταθμούς και δομές φροντίδας, δημόσια κέντρα εξωσωματικής υποστήριξης σε κάθε περιφέρεια (π.χ. πάγωμα γενετικού υλικού), λειτουργία κέντρων οικογενειακής υποστήριξης και σχολών γονέων, κοινωνικές υπηρεσίες κατ’ οίκον με ενεργό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.