Mετά από ένα ανεπαίσθητο διάλειμμα ξανά… προς τη δόξα τραβά η ακρίβεια με τις τιμές σε ενοίκια, τρόφιμα, ένδυση, υπόδηση να χτυπούν κόκκινο, προμηνύοντας ένα καυτό καλοκαίρι για τα πορτοφόλια. Και δεν είναι μόνο η άνοδος των τιμών…
Αν κοιτάξουμε πίσω από την φανταχτερή βιτρίνα της ελληνικής οικονομίας (με το ΑΕΠ να τρέχει με 2,2% το πρώτο τρίμηνο του 2025 κυρίως εξαιτίας της κατανάλωσης) διαπιστώνουμε πως επίμονες ανατιμήσεις, συρρικνωμένοι μισθοί (τις όποιες αυξήσεις «ακυρώνει« σε μεγάλο βαθμό το αυξημένο κόστος ζωής) και επενδύσεις που μεγαλώνουν μεν, με το σταγονόμετρο δε, σκιαγραφούν ένα περιβάλλον όπου οι παγίδες και οι κίνδυνοι καραδοκούν.
Στο ασφυκτικό αυτό πλαίσιο, οι αριθμοί δεν πάνε καλά και οι τσέπες… στενάζουν με τα στοιχεία για τον πληθωρισμό του περασμένου μήνα (από ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat) να προδιαγράφουν καύσωνα ακρίβειας έως τον Αύγουστο τουλάχιστον, καθώς η αύξηση της ζήτησης λόγω τουρισμού αναμένεται να ασκήσεις περαιτέρω ανοδικές πιέσεις στις τιμές που θα αντικρίσουν οι καταναλωτές στα ράφια των σούπερ μάρκετ, την ώρα που το ράλι των ενοικίων συνεχίζεται με σπασμένα φρένα.
Υπό αυτό το πρίσμα, στο 2,5% διαμορφώθηκε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Μάιο (από 2% τον Απρίλιο) σε ετήσια βάση, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλη άνοδος σημειώθηκε στη στέγαση με αύξηση 6%, στην κατηγορία ένδυση και υπόδηση με 6,6%, ενώ ο πληθωρισμός τροφίμων άγγιξε το 2,6%. Η νέα άνοδος προκαλεί προβληματισμό, ενόψει της δύσκολης συνέχειας, με τις ανατιμήσεις να έχουν απλωθεί σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας.
Αναφορικά με τα επιμέρους στοιχεία, το ηλεκτρικό ρεύμα σημείωσε άνοδο 18%, τα φρούτα 13,2%, ο καφές-κακάο- τσάι με 12,3%, το φυσικό αέριο με 11,1% και τα ενοίκια κατοικιών με 10,9%.
Το πακέτο διακοπών ανατιμήθηκε τον Μάιο κατά 8,5%, οι ψυχαγωγικές και πολιτιστικές υπηρεσίες κατά 5,9% και οι τιμές στα εστιατόρια - καφενεία κατά 6,8%. Κατά 7% αυξήθηκαν τα ασφάλιστρα υγείας και κατά 6,8% υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας.
Στον αντίποδα, οι μεγαλύτερες μειώσεις εμφανίστηκαν στο ελαιόλαδο με 34,4% και το πετρέλαιο θέρμανσης με 12,9%.
Φρούτα, καφές, κρέατα απογειώνονται
Αν εστιάσουμε στα τρόφιμα, διαπιστώνουμε αντίρροπες δυνάμεις. Τη στιγμή που κλάδοι όπως το ελαιόλαδο καταγράφουν ισχυρή μείωση τιμής (κατά 34,4%), ο δείκτης μεσοσταθμικά αυξάνεται κατά 2,6%. Και τούτο λόγω των πιέσεων που δέχεται από τα φρούτα (άνοδος 13,2%), από το καφέ (άνοδος 12,3%), αλλά και από τα κρέατα και τα ψάρια (άνοδος 5,3% και 8,4% αντίστοιχα).
Επιπλέον, μελανό στοιχείο αποτελεί και ο δομικός πληθωρισμός (δηλαδή ο πληθωρισμός χωρίς καύσιμα και τρόφιμα) ο οποίος αυξήθηκε στην Ελλάδα τον Μάιο στο 4% από 3,8% τον Απρίλιο, ενώ στον μέσο όρο της Ευρωζώνης μειώθηκε στο 2,3% τον Μάιο από 2,7% τον Απρίλιο, σύμφωνα με τη Eurostat.
Αξίζει να σημειωθεί πως «δραματικά» αποκλίνουσες πορείες ακολούθησαν ο ελληνικός πληθωρισμός και ο αντίστοιχος στην ευρωζώνη. Ειδικότερα, στο 3,3% διαμορφώθηκε ο εναρμονισμένος πληθωρισμός τον Μάιο στην Ελλάδα (από 2,6% τον Απρίλιο) και στο 1,9% στην ευρωζώνη (2,2%).
Το πλαφόν φεύγει (;)
Έντονη ανησυχία προκαλεί στα συναρμόδια Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Ανάπτυξης η μίνι έκρηξη των ανατιμήσεων στα τρόφιμα, τα οποία πιέζουν κυρίως τα μικρά και μεσαία εισοδήματα κι ενώ έχουν καταβληθεί μεγάλες προσπάθειες, ειδικά από το αρμόδιο Υπουργείο Ανάπτυξης, να στηθούν αναχώματα στις απανωτές αυξήσεις τιμών, αναχώματα που καταρρέουν βέβαια σαν φτερά στον άνεμο…
Με διακηρυγμένη την πρόθεση του ΥΠΑΝ για κατάργηση του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους που εφαρμόζεται (από το 2022) σε τρόφιμα, βασικά είδη διαβίωσης και καύσιμα στο τέλος του μήνα, το νέο τσουνάμι ακρίβειας που χτυπά ενδέχεται να αλλάξει τους σχεδιασμούς για να μην… ξεφύγει η κατάσταση σε μία αγορά που όπως φαίνεται «προετοιμάζεται» για νέες ανατιμήσεις.
Το οικονομικό επιτελείο κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα και για τις αυξήσεις στον τομέα των υπηρεσιών οι οποίες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, αλλά για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με τη διεθνή συγκυρία.
Άλυτος γρίφος παραμένει η συνεχιζόμενη άνοδος των ενοικίων. Οι αυξήσεις στα μισθώματα δεν οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες, αλλά στην έλλειψη προσφοράς στέγης στην Ελλάδα. Το ύψος των ενοικίων ωθεί ανοδικά μια σειρά περιφερειακών κλάδων, όπως οι τιμές για συντήρηση, επισκευή και ανακαίνιση κατοικιών.
Μεγάλες αυξήσεις καταγράφονται στον κλάδο του τουρισμού, ο οποίος θα έχει την τιμητική του το επόμενο διάστημα καθώς τα εισιτήρια των ακτοπλοϊκών λόγω της οδηγίας της ΕΕ για τη χρήση ακριβότερων καυσίμων χωρίς θείο, αναμένεται να ρίξουν… άγκυρα σε νέες ανατιμήσεις , αν και πολλές εταιρείες έχουν ανακοινώσει είτε πάγωμα αυξήσεων είτε ακόμα και μειώσεις.
Μένει βέβαια να δούμε πως θα διαμορφωθεί το τοπίο Ιούλιο και Αύγουστο που κορυφώνεται η ζήτηση.
Πυκνώνουν τα σύννεφα
Την ίδια στιγμή, οι επενδύσεις, η μόνη σίγουρη συνταγή για αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μέσω των οποίων θα βελτιωθεί η ευημερία των πολιτών, φρενάρουν απότομα. Πιο συγκεκριμένα, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (εργοστάσια, μηχανήματα, εξοπλισμός, κτλ) το πρώτο τρίμηνο του 2025 μειώθηκαν κατά 6,1% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2024 και υποχώρησαν επίσης κατά 3,2% συγκριτικά με το αντίστοιχο πρώτο τρίμηνο της περσινής χρονιάς, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
Το γεγονός αυτό θέτει εν αμφιβόλω την κυβερνητική πρόβλεψη περί αύξησης 8,4% των επενδύσεων το τρέχον έτος. Το 2024, οι επενδύσεις σε τρέχουσες τιμές έφτασαν τα 36,3 δισ. ευρώ, από 34,8 δισ. το 2023. Παρά την αύξηση, το χάσμα από τα 48 δισ. του 2009 και τα 55,6 δισ. του 2008 παραμένει σχεδόν αγεφύρωτο.
Οι ποιοτικές επενδύσεις θα αυξήσουν τους μισθούς
Βάσει πρόσφατης έκθεσης του ΙΟΒΕ, το κλειδί για την αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων στη χώρα εξακολουθεί να είναι οι επενδύσεις. Τόσο όσον αφορά το επίπεδό τους, που αν και ανερχόμενο υπολείπεται σημαντικά αυτού που απαιτείται για γρήγορη σύγκλιση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες όσο και ποιοτικά με μετακίνηση σε κλάδους και επιχειρήσεις που παράγουν υψηλή αξία.
Στον βαθμό που οι επενδύσεις στη χώρα θα αυξάνονται, ειδικότερα αυτές που υποστηρίζουν εργασία υψηλής αξίας, θα μπορεί να υποστηριχθεί μια συστηματική αύξηση της παραγωγικότητας και των εισοδημάτων των εργαζομένων.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 15.06.2025
