Ρεύμα που καίει (40% πάνω σε σχέση με πέρσι), ανθρώπινο δυναμικό που αναζητείται με το κιάλι, υποδομές που πάσχουν, ψηφιακός μετασχηματισμός με τον αραμπά, υποσκάπτουν καίρια την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας στη Βόρεια Ελλάδα, την ώρα που γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, εφαρμόζοντας τις κατάλληλες πολιτικές, κρατούν όρθιο και ανθεκτικό τον παραγωγικό τους ιστό.
Στο πλαίσιο αυτό, η έμπρακτη χρηματοδοτική στήριξη της βαριάς βιομηχανίας απέναντι στην ενεργειακή λαίλαπα, η ταχύτερη ένταξη των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας για να έχουν πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια οι επιχειρήσεις, η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και το κυριότερο, μία μακρόπνοη εθνική στρατηγική με υπερκομματική δέσμευση, στην οποία η αύξηση της παραγωγικότητας θα αποτελεί κεντρικό στόχο αποτελούν την μόνη σίγουρη οδό για να οικοδομηθεί ένα νέο παραγωγικό μοντέλο σε στέρεες και ανθεκτικές βάσεις που θα οδηγήσει την χώρα μας σε νέες εποχές ευημερίας και βιώσιμης ανάπτυξης.
Η πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδας μιλά στη «ΜτΚ» για τις υπαρξιακές σε, μεγάλο βαθμό, προκλήσεις του επιχειρείν στους καιρούς της πράσινης μετάβασης σε ένα ασταθές και κατακερματισμένο γεωστρατηγικό και γεωοικονομικό τοπίο.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη της Λουκίας Σαράντη.
«Ενεργειακό κόστος, ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού, ψηφιακός μετασχηματισμός, εκσυγχρονισμός υποδομών»
Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι βιομηχανίες στη Βόρεια Ελλάδα;
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η βιομηχανία σε όλη την επικράτεια είναι κοινές. Στον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος, το μόνο κοινωνικό εταίρο με έδρα στην περιφέρεια και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, αφουγκραζόμαστε τα προβλήματα των μελών μας που είναι από όλη τη χώρα, αλλά με μεγαλύτερο ποσοστό από τη Βόρεια Ελλάδα.
Η πράσινη μετάβαση αποτελεί μια σημαντική πρόκληση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όμως οι επιπτώσεις ιδίως της απολιγνιτοποίησης στην περιοχή της Μακεδονίας είναι σαφώς πιο έντονες. Σε αυτό το περιβάλλον, τα ορόσημα που προβλέπει το Green Deal επιβαρύνουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με το υπέρογκο κόστος ενέργειας και τις ανεξέλεγκτες διακυμάνσεις της τιμής του ρεύματος. Επιπλέον, οι μεγάλες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, ένα διαρθρωτικό πρόβλημα που επηρεάζει όλες τις επιχειρήσεις.
Επίσης, μια νέα πραγματικότητα που όλοι οι οργανισμοί θα πρέπει να διαχειριστούν στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης αγοράς είναι και ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Τέλος, ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για εμάς στη Βόρεια Ελλάδα είναι ο εκσυγχρονισμός των υποδομών. Έχουν γίνει βήματα μπροστά τα τελευταία χρόνια, όμως χρειάζονται κι άλλα, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει ανταγωνιστική βιομηχανία χωρίς σύγχρονες υποδομές, ιδίως σύγχρονα λειτουργικά λιμάνια και σιδηροδρομικό δίκτυο.
«Το πρόβλημα του υψηλού κόστους ενέργειας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την υπαρξιακή πρόκληση της πράσινης μετάβασης»
Αναφέρεστε συχνά στο υψηλό ενεργειακό κόστος με το οποίο τίθεται αντιμέτωπη η βιομηχανία στη Βόρεια Ελλάδα. Ποιες οι αιτίες του φαινομένου;
Διαχρονικά η χώρα μας έχει ακριβότερο ρεύμα από την Ευρώπη, ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια, που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε μια παγιωμένη κατάσταση και οι διαδοχικές κρίσεις στην Μέση Ανατολή οδηγούν σε ένα παρατεταμένο καθεστώς αβεβαιότητας, γεγονός που πλήττει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών βιομηχανιών.
Επιπλέον, το πρόβλημα του υψηλού κόστους ενέργειας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την υπαρξιακή πρόκληση της πράσινης μετάβασης. Όλες οι βιομηχανίες καλούνται να την αντιμετωπίσουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μετάβαση αυτή καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) και προάγει τους σημαντικούς στόχους της αειφορίας και της βιωσιμότητας. Ειδικότερα, θέτει πιεστικά ορόσημα για την επίτευξη συγκεκριμένων περιβαλλοντικών στόχων για το 2030 και 2050, που είναι δύσκολο να υλοποιηθούν και επιβαρύνουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων.
«Πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας η ακριβή ενέργεια»
Πόσο ακριβότερα πληρώνει μία βιομηχανία στην περιοχή τη μεγαβατώρα σε σύγκριση για παράδειγμα με τη Βουλγαρία;
Η αλήθεια είναι ότι εδώ και πολλά χρόνια το κόστος του ρεύματος στην Ελλάδα είναι υψηλότερο σε σχέση με τις χώρες τις οποίες καλούμαστε να ανταγωνιστούμε στις εξαγωγές των προϊόντων μας. Μάλιστα, όπως διαπιστώθηκε και από τις εργασίες της πρόσφατης ημερίδας που συνδιοργανώσαμε ως Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος με το Ινστιτούτο Ενέργειας για τη ΝΑ Ευρώπη, αναφορικά με τη μεγάλη πρόκληση της ενέργειας και τον αντίκτυπο στο κόστος και την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, η Ελλάδα είναι η ακριβότερη χώρα ως προς την τιμή του ρεύματος όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά στην Ευρώπη. Αν υπολογίσουμε το κόστος ενέργειας για το πρώτο τετράμηνο του 2025 διαπιστώνουμε ότι είναι 40% ακριβότερο σε σχέση με το αντίστοιχο τετράμηνο πέρυσι.
Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμίσουμε ότι μέχρι πρόσφατα η Βουλγαρία είχε θέσει ένα πλαφόν στο κόστος του ρεύματος στα 90 ευρώ ανά μεγαβατώρα στηρίζοντας τη βιομηχανία της. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η μεγάλη ακρίβεια στο κόστος ενέργειας και η σημαντική απόσταση από τις χώρες με τις οποίες ανταγωνιζόμαστε στις εξαγωγές δημιουργούν άμεσα πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας μας.
«Η χώρα χρειάζεται να αναθεωρήσει το ενεργειακό της μοντέλο και να στηρίξει τη βιομηχανία με τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία»
Ποιες παρεμβάσεις κρίνετε αναγκαίες για να μετριαστούν οι επιπτώσεις του ενεργειακού κόστους στο επιχειρείν και να στηριχτεί η βιομηχανία;
Βρισκόμαστε σε μια συγκυρία που η Ευρώπη πρέπει να κινηθείπολύ γρήγορα, υιοθετώντας μέτρα επιδότησης της βιομηχανίας στο πλαίσιο του Green Deal και του Affordable Energy. Όπως σημείωσε και ο κ. Κοντολέων, ο Πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, στηνημερίδα ΣΒΕ – ΙΕΝΕ που σας ανέφερα, η Ελλάδα είναι μάλλον ουραγός σε αυτό το σημείο και θα πρέπει να λάβουμε μέτρα για να μειωθεί η απόσταση. Είναι σημαντικό να έχουμε σωστούς μηχανισμούς που θα στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας μας και θα δώσουν κίνητρα για την απανθρακοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής. Για να το πετύχουμε αυτό η χώρα χρειάζεται να αναθεωρήσει το ενεργειακό της μοντέλο και να στηρίξει τη βιομηχανία με τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία – κάτι που ως ΣΒΕ έχουμε ζητήσει επανειλημμένως - στα οποία θα διευκολύνεται η πρόσβαση των επιχειρήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθετεί πια την ίδια κατεύθυνση επισήμως, μέσω της Ανακοίνωσης (25/06) του νέου Πλαισίου για τις Κρατικές Ενισχύσεις για την «καθαρή βιομηχανία» (Clean Industrial Deal State Aid Framework). Αναγνωρίζοντας ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, το νέο Πλαίσιο δεν εγκρίνει απλώς, αλλά, ενεργά παροτρύνει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα επιδότησης του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία τους. Συγκεκριμένα, εισηγείται εκπτώσεις 50%, επί της τιμής αγοράς, για το 50% της κατανάλωσης κάθε βιομηχανίας, οι οποίες μπορεί να καταλήγουν σε τιμή έως 50€/MWh. Με δεδομένο ότι η εγχώρια αγορά ενέργειας είναι μακράν η ακριβότερη στην Ευρώπη, θεωρούμε αυτονόητο ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και αξιοποιώντας το νέο Πλαίσιο της «Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας» θα εφαρμόσει αντίστοιχα μέτρα μείωσης του ενεργειακού κόστους και στήριξης της προσπάθειας βελτίωσης του ανθρακικού αποτυπώματος στη βιομηχανία μας.
Για το λόγο αυτό ως ΣΒΕ υποβάλλαμε μαζί με άλλους φορείς από το χώρο της παραγωγής και της μεταποίησης κοινό δελτίο τύπου αναφορικά με την Κατεπείγουσα ανάγκη λήψης μέτρων για τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που επιβαρύνει τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας.
«Ταχύτερες αδειοδοτήσεις ΑΠΕ, αναβάθμιση χωρητικότητας, συντήρηση δικτύου»
Μερίδα της αγοράς εκφράζει παράπονα για μεγάλες καθυστερήσεις, από πλευράς διαχειριστών δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ), στη σύνδεση φωτοβολταϊκών που θέλει να εγκαταστήσει μία επιχείρηση με το ηλεκτρικό σύστημα. Ποια είναι η εικόνα που έχετε;
Όπως είδαμε και από τα συμπεράσματα της ημερίδας που σας ανέφερα προηγουμένως, υπάρχουν λύσεις που εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με το τεράστιο πρόβλημα στην ενέργεια και τους τρόπους στήριξης της βιομηχανίας. Τα φωτοβολταϊκά και γενικότερα οι ΑΠΕ μπορούν να δώσουν μια λύση στο πρόβλημα της αυξημένης τιμής στην προμήθεια της ηλεκτρικής ενέργειας. Στη χώρα η παρουσία των ΑΠΕ είναι σημαντική, με όρους σύνδεσης για ακόμα μεγαλύτερη ισχύ.
Όμως, υπάρχουν ελλείψεις αναφορικά με την αποθήκευση της ενέργειας - που περιμένουμε να ενταχθεί στο σύστημα – οδηγώντας σε περικοπές. Επιπλέον, χρειάζεται να δοθεί λύση στο μεγάλο πρόβλημα των αδειοδοτήσεων για τις ΑΠΕ. Ως ΣΒΕ πιστεύουμε ότι όλες οι βιομηχανικές περιοχές θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα, προκειμένου οι βιομηχανίες να μπορούν να επενδύσουν στις ήπιες μορφές ενέργειας. Τέλος, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναβαθμιστεί η χωρητικότητα καθώς και η συντήρηση του πεπαλαιωμένου δικτύου.
«Μεταρρυθμίσεις, φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον, νέο παραγωγικό μοντέλο»
Ποια μέτρα θεωρείτε πως χρειάζεται να τρέξουν για να αυξηθούν η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας και να επιταχυνθούν οι επενδύσεις;
Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας παραμένει ένα διαχρονικό εμπόδιο για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Πρόσφατα, σύμφωνα με την παγκόσμια κατάταξη του Business School IMD, η ελληνική ανταγωνιστικότητα υποχώρησε κατά 3 θέσεις και βρίσκεται στην 50η θέση. Παρά τις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων, προβλήματα όπως η γραφειοκρατία, η αργή απονομή δικαιοσύνης και το υψηλό κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων συνεχίζουν να περιορίζουν την παραγωγικότητα και την προσέλκυση επενδύσεων.
Η θέση της βιομηχανίας στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας σχετίζεται άμεσα με τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Η έλλειψη στρατηγικής για την αναζωογόνηση του μεταποιητικού τομέα, οι περιορισμένες επενδύσεις σε καινοτομία και τεχνολογία, καθώς και τα διαρθρωτικά εμπόδια, στερούν από την Ελλάδα μια ισχυρή βάση για εξαγωγές, βιώσιμη ανάπτυξη και δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας.
Για τον ΣΒΕ, απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας – που είναι συνώνυμη με τη βιωσιμότητα της παραγωγικής δυναμικής της Ελλάδας – είναι η εντατικοποίηση του μεταρρυθμιστικού έργου, με στόχο τη δημιουργία ενός φιλικότερου περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις και την στρατηγική μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, στο οποίο η βιομηχανία θα κατέχει εξέχοντα ρόλο.
Η βιομηχανία μας χρειάζεται μακρόπνοη εθνική στρατηγική με υπερκομματική δέσμευση, στην οποία η αύξηση της παραγωγικότητας θα αποτελεί κεντρικό στόχο. Διανύουμε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία και η βιομηχανία, όπως και όλες οι επιχειρήσεις, πρέπει να υποστηριχθούν ουσιαστικά, ώστε να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν σύνθετες προκλήσεις όπως: το υπέρογκο κόστος ενέργειας και την πράσινη μετάβαση, την εξεύρεση προσωπικού με κατάλληλες δεξιότητες και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
«Συνθήκες και κίνητρα που θα καθιστούν την περιφέρεια ελκυστική επιλογή για τους νέους»
Επανειλημμένα έχετε κάνει λόγο για την εφαρμογή ενός ρεαλιστικού και αποτελεσματικού σχεδίου που θα καταπολεμά τη διεύρυνση των περιφερειακών ανισοτήτων και την αναπτυξιακή μονομέρεια. Έχουν γίνει βήματα προόδου; Ποια μέτρα θεωρείτε πως πρέπει να προχωρήσουν για να υπάρξουν απτά αποτελέσματα;
Διαχρονικά στην Ελλάδα υπήρχε μια δυσανάλογη απόσταση μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Όμως την τελευταία δεκαετία οι ανισότητες μεταξύ κέντρου και περιφερειών έχουν διευρυνθεί κι άλλο, σε δείκτες όπως το κατά κεφαλήν εισόδημα, η ανεργία, η μείωση του πληθυσμού. Πάγια θέση του ΣΒΕ είναι ότι η υγιής περιφερειακή ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας μας, αλλά και αντιστρόφως η βιομηχανία μπορεί να στηρίξει αποτελεσματικά την τοπική ανάπτυξη και την οικονομική και κοινωνική ενδυνάμωση περιοχών σε όλη την επικράτεια.
Έχουν γίνει κάποια θετικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο χρειάζονται στοχευμένες πολιτικές και μέτρα για να καλυφθεί η απόσταση. Η έμπρακτη στήριξη της ελληνικής περιφέρειας από την Πολιτεία, την οποία ζητάμε, προϋποθέτει τη δημιουργία συνθηκών και κινήτρων που θα καθιστούν την περιφέρεια ως ελκυστική επιλογή, τόσο για τους νέους, όσο και για την επιχειρηματική δραστηριοποίηση και τις επενδύσεις. Η στρατηγική αυτή επιλογή θα μπορούσε να συμβάλλει καταλυτικά και στην αντιμετώπιση του μεγάλου δημογραφικού προβλήματος, που αποτελεί και την κυριότερη πρόκληση που έχει απέναντί της η χώρα μας.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 29.06.2025
