Ενεργειακή οδός νευραλγικής γεωστρατηγικής, γεωοικονομικής και γεωπολιτικής σημασίας καθίσταται η Θράκη και ειδικότερα η Αλεξανδρούπολη, με τα deals που ανακοινώθηκαν το περασμένο διήμερο στην υπουργική διάσκεψη για την ενέργεια στο Ζάππειο να αναβαθμίζουν ουσιαστικά και σε πολλαπλά επίπεδα, τη στρατηγική συμμαχία της χώρας μας με τις ΗΠΑ.
Η Aλεξανδρούπολη καθίσταται κρίσιμος παράγοντας για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας («σπάζοντας» το ρωσικό μονοπώλιο), την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή αυτονομία της περιοχής, μπαίνοντας για τα καλά στα ραντάρ των ΗΠΑ (δεν είναι τυχαίο που μετά και από αμερικανική παρότρυνση σταμάτησε η διαδικασία ιδιωτικοποίησης του λιμανιού).
Με την ΕΕ να έχει θέσει σαν στόχο την πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο έως το 2028, η Ελλάδα καλείται να καλύψει το κενό, με υγροποιημένο αέριο (LNG) που θα φτάνει από τις ΗΠΑ στο FSRU Αλεξανδρούπολης (πλωτός σταθμός αποθήκευσης και αεριοποίησης, που διαχειρίζεται η Gastrade) και θα… ταξιδεύει, διασχίζοντας τον Κάθετο Διάδρομο, έως το Κίεβο ικανοποιώντας τις ενεργειακές ανάγκες της Ουκρανίας και αναβαθμίζοντας το ενεργειακό αποτύπωμα της χώρας μας.
Τι είναι ο Κάθετος Διάδρομος; Ένας ενεργειακός διάδρομος που συνδέει Ελλάδα-Βουλγαρία-Ρουμανία-Μολδαβία-Ουκρανία και τους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς τους, ήτοι ΔΕΣΦΑ (Ελλάδα), ICGB AD (Ελλάδα-Βουλγαρία), Bulgartransgaz (Βουλγαρία), Transgaz (Ρουμανία), VestMoldTransgaz (Μολδαβία), GTSOU (Ουκρανία). Ουσιαστικά, πρόκειται για μια ενιαία αλυσίδα αγωγών και διασυνδέσεων φυσικού αερίου μεταξύ των χωρών και των διαχειριστών τους. Στην πρωτοβουλία αναμένεται να ενταχθούν η Σλοβακία και η Ουγγαρία.
Το χρυσό deal 25 δις. ΑΚΤΟR – ΔΕΠΑ με έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς LNG στις ΗΠΑ
Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία ATLANTIC – SEE LNG TRADE A.E., στην οποία ο Όμιλος AKTOR συμμετέχει μέσω της θυγατρικής του Aktor Energy Μονοπρόσωπη Α.Ε. με ποσοστό 60% και η ΔΕΠΑ Εμπορίας με 40%, υπέγραψε μακροχρόνια συμφωνία αγοραπωλησίας (SPA) με την αμερικανική εταιρεία Venture Global Inc. για την προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
H συμφωνία αγοραπωλησίας διάρκειας 20 ετών (αξίας έως και 25 δισεκατομμυρίων ευρώ με βάση τη σημερινή τιμή του αερίου), θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2030.
Βάσει των όρων της συμφωνίας, προβλέπεται η προμήθεια τουλάχιστον 0,5 εκατομμυρίων τόνων LNG ετησίως ενώ η εταιρεία έχει τη δυνατότητα να επεκτείνει τη δέσμευσή της για αγορά έως και περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνους ετησίως.
Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα, με κοινή συμφωνία των μερών, να αυξηθούν οι σχετικές ποσότητες ακόμα περισσότερο. Οι ποσότητες αυτές θα μεταφέρονται στην Ελλάδα από την ATLANTIC – SEE LNG TRADE με σκοπό την πώλησή τους σε αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Σημειωτέον ότι πρόκειται για την πρώτη μακροχρόνια συμφωνία προμήθειας LNG με προμηθευτή από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα ενεργειακά χρονικά της Ελλάδας, σε μια συγκυρία που σηματοδοτεί τη δυναμική ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Η Venture Global Inc., με έδρα τη Λουϊζιάνα, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς LNG στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ενδεικτικό του ζωηρού ενδιαφέροντος των ΗΠΑ είναι πως στο εγχείρημα αναμένεται να εμπλακεί και η DFC (Αμερικανκή Αναπτυξιακή Τράπεζα) παρέχοντας εγγυήσεις αποπληρωμής τόσο στους Αμερικανούς εξαγωγείς φυσικού αερίου όσο και στην Atlantic – See Lng Trade για τις πληρωμές που θα πρέπει να της κάνουν οι αγοραστές του φυσικού αερίου στις χώρες τελικούς προορισμούς.
Ενεργειακό σημείο αναφοράς
Την ίδια στιγμή, οι Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου από Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία, Μολδαβία και Ουκρανία προχωρούν σε συντονισμένο αίτημα προς τις εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές τους για την έγκριση του Route 2, του νέου προϊόντος μεταφοράς που «πιάνει» στην Αμφιτρίτη —την είσοδο του FSRU Αλεξανδρούπολης— διασυνδέεται με τον IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) και από εκεί εντάσσεται στον Κάθετο Διάδρομο.
Η κίνηση, εφόσον εγκριθεί, ανοίγει μια δεύτερη σταθερή διαδρομή μέσα στον άξονα Βορρά–Νότου και τοποθετεί την Ελλάδα ακόμη πιο κεντρικά στον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό.
Το Route 2 είναι το δεύτερο οργανωμένο προϊόν που «χτίζει» ο ΔΕΣΦΑ, με ξεκάθαρο στόχο να εξυπηρετήσει ροές από την Αλεξανδρούπολη προς την Ουκρανία και τη ΝΑ Ευρώπη. Πέρα από την τεχνική διάσταση, το νέο σχήμα λειτουργεί ως «μονιμοποίηση» της συνεργασίας των διαχειριστών στον Κάθετο Διάδρομο, αποτυπώνοντας στην πράξη ότι οι εισαγωγές LNG μέσω ελληνικών υποδομών μπορούν να μετεξελιχθούν σε σταθερή διαμετακόμιση προς τις αγορές της περιοχής.
«Στριφογυρίζουν» και το πρώην στρατόπεδο Γκόνου οι ΗΠΑ
Ανοίγοντας τη μεγάλη εικόνα, η DFC έχει στείλει επιστολή πρόθεσης χρηματοδότησης και του έργου ανάπτυξης του εμπορευματικού κέντρου στο πρώην Στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη για λογαριασμό του σχήματος Goldair, Αktor και Trade Estates που το διεκδικεί (όπως και ο ΟΛΘ) στον σχετικό διαγωνισμό με τις δύο πλευρές να δίνουν σκληρή μάχη.
Παράλληλα, η DFC θα συμμετάσχει και στη χρηματοδότηση του σχεδίου δημιουργίας λιμανιού στην Ελευσίνα όπως και στο νέο εμπορευματικό κέντρο στo Θριάσιο Πεδίο, εδραιώνοντας την αμερικανική παρουσία στη χώρα μας, μία παρουσία αντίβαρο στη ρωσική εμπλοκή σε ζωτικής σημασίας υποδομές.
Τι συμβαίνει με το «Thessaloniki FSRU»
Με το φυσικό αέριο να μας συντροφεύει για πολλά χρόνια, αποτελώντας το καύσιμο - γέφυρα μέχρι να ολοκληρωθεί η πράσινη μετάβαση, οι χώρες και οι πόλεις στις οποίες είναι εγκατεστημένες υποδομές υψηλής γεωστρατηγικής αξίας, όπως τα FSRU, έχουν το πλεονέκτημα στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα.
Στο πλαίσιο αυτό, σε ένα ρευστό ενεργειακό τοπίο, το project «Thessaloniki FSRU» περιμένει πλέον τις οριστικές αποφάσεις του μοναδικού μετόχου της εταιρείας, της Helleniq Energy με την ετυμηγορία για την τύχη της επένδυσης (εκτιμώμενου ύψους 150 εκατ. ευρώ) να… εκδίδεται έως το 2026 ενώ μία πρόγευση ενδεχομένως να δοθεί την επόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη όταν και θα γίνουν σχετικές ανακοινώσεις από τη Helleniq που θα αφορούν το επαναλανσάρισμα της Elpedison (θα αλλάξει όνομα).
Βάσει του χρονοδιαγράμματος της Elpedison (όπως έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΔΕΣΦΑ) η περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου (που προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις από πολίτες, περιβαλλοντικούς φορείς, δήμους) αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως τον Απρίλιο του 2026, το market test (που θα γείρει σε μεγάλο βαθμό την πλάστιγγα, ανάλογα με το ενδιαφέρον που θα εκδηλώσει η αγορά, για το αν θα γίνει τελικά η επένδυση) έως τον Ιούλιο του 2026 ενώ το FSRU πρόκειται να τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία τον Νοέμβριο του 2028 και σε εμπορική τον Ιανουάριο του 2029. Όλα αυτά πάντως σε θεωρητικό επίπεδο.
Τι αφορά το έργο
Η εταιρεία, βάσει του σχεδιασμού, θα αναπτύξει τον πλωτό σταθμό με δύο πλοία, ένα μόνο για αποθήκευση αερίου (FSU) και ένα αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU) που θα έχουν συνολική χωρητικότητα 270-280.000 κ.μ. LNG.
Η πλωτή δεξαμενή θα αποτελείται από δύο πλοία δεμένα σε τεχνητή νησίδα, σε μια έκταση περίπου 80 στρεμμάτων (395 m X 204 m). Θα βρίσκεται σε απόσταση 3,45 χιλιομέτρων νότια-νοτιοδυτικά του προβλήτα 6 του Λιμένα της Θεσσαλονίκης και περίπου 3,12 χιλιόμετρα ανατολικά της πλησιέστερης δυτικής ακτογραμμής.
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο θα έρχεται σε θερμοκρασία -160 βαθμών Κελσίου και θα αεριοποιείται με τη χρήση του θερμότερου θαλασσινού νερού. Εν συνεχεία το αεριοποιημένο φυσικό αέριο θα μεταφέρεται με υποθαλάσσιο αγωγό μήκους στη στεριά και με χερσαίο αγωγό στις εγκαταστάσεις της Elpedison στα Διαβατά ενώ ποσότητας θα διοχετεύονται και στο ΕΣΦΑ (Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Αερίου).
Το τερματικό θα έχει ονομαστική δυναμικότητα αεριοποίησης LNG 6.378 MWh/h και μέγιστη δυναμικότητα 9.567 MWh/h.
