Παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Κυριακής, ο επίσημος εορτασμός της Ημέρας του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, της 113ης Επετείου της Απελευθέρωσης της πόλης και του Έπους του '40, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Η εκφώνηση του Πανηγυρικού της ημέρας έγινε από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, με τίτλο: «Από τις ιστορικές σχέσεις της Κύπρου με τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη Μακεδονία και Θράκη, στην ίδρυση της πρώτης Έδρας Κυπριακών Σπουδών στην Ελλάδα: Παρελθόν, παρόν και μέλλον». Αμέσως μετά αποδόθηκαν τιμές προς τους Προέδρους της Ελληνικής και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Συγκεκριμένα στο πρόσωπο του κ. Τασούλα τιμήθηκε η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία και οι διαχρονικές αξίες που πρεσβεύουν και υπηρετούν τόσο το Πανεπιστήμιο όσο και το Ελληνικό Κράτος. Στο πρόσωπο του κ. Χριστοδουλίδη τιμήθηκε ο κυπριακός ελληνισμός για την προσφορά του στους αγώνες για την ελευθερία και την ευημερία της Μακεδονίας και της Ελλάδας γενικότερα και τους αδελφικούς δεσμούς που συνδέουν διαχρονικά την Κύπρο με τη Μακεδονία.
Κατά την αντιφώνησή του, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας σημείωσε μεταξύ άλλων ότι: «το ΑΠΘ είναι ένα πανεπιστήμιο που ατενίζει με σιγουριά το μέλλον, στον δυσχείμερο στίβο του διεθνούς ανταγωνισμού. Στο πρόσωπό μου κ. πρύτανη τιμάτε σήμερα την 3η Ελληνική Δημοκρατία. Η τιμή αυτή προέρχεται από ένα πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε κατά τη 2η Ελληνική Δημοκρατία, με ιδρυτή τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου ο οποίος ήταν ταυτόχρονα ιδρυτής της 2ης Ελληνικής Δημοκρατίας. Το ΑΠΘ έχει κάτι αξιοζήλευτο διότι, πριν τον Παπαναστασίου οραματίστηκε την ίδρυσή του ο καθηγητής μαθηματικών, Καραθεωδορίδης, αμέσως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και βλέπουμε ότι το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ενεπλάκη στις μυλόπετρες της ιστορίας, ένα μεταίχμιο ιστορικό του ελληνισμού, εκεί όπου κορυφώθηκε η αλυτρωτική Μεγάλη Ιδέα έως εκεί που αυτή η εδαφική Μεγάλη Ιδέα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή παίρνει άλλη μορφή, η Ελλάδα να εκσυγχρονιστεί και να σταθεί πρωτοπόρος στα Βαλκάνια και ισάξια στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Τότε εμφανίστηκε το ΑΠΘ για να πάρει τα σκήπτρα της ανάπτυξης, της προόδου, της αισιοδοξίας των βορείων επαρχιών, όπως έλεγαν τότε. Το ΑΠΘ σήμερα είναι ένα αξιοζήλευτο πανεπιστήμιο, στην παγκόσμια σφαίρα».
Μιλώντας για τον ιδρυτή του ΑΠΘ, πριν από έναν αιώνα, σημείωσε «ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου οραματίστηκε ένα πανεπιστήμιο που θα ενσάρκωνε τη Μακεδονία στον εθνικό κορμό. Ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος και με τη Θεσσαλονίκη είχε ιδιαίτερους δεσμούς καθώς υπηρέτησε ως υπουργός Συγκοινωνιών στη κυβέρνηση Βενιζέλου και είχε φροντίσει για ένα νέο σχέδιο πόλεως, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που την «έπνιξε» τον Αύγουστο του ’17. Στη δημόσια ζωή δεν αρκεί το όραμα κι έτσι ήρθε το πρώτο νομοσχέδιο ίδρυσης του ΑΠΘ με πρώτη λειτουργία στη Βίλα Αλλατίνη για να φτάσουμε σήμερα σε αυτή τη λαμπρή υποδομή που σχεδίασε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Παιδεία είναι η δύναμη που θα μας πάει πιο κοντά στην Ενωμένη Ευρώπη και μέσα από την Παιδεία ξεσηκώθηκε ο ελληνισμός το ’21 και κατέκτησε την Ελευθερία του. Το ΑΠΘ κατόρθωσε και ένωσε όλους τους πολιτικούς του τόπου, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, σε ένα κοινό όραμα: την πρόοδο μέσω της Παιδείας. Η Ελλάδα βρίσκει τον καλύτερο εαυτό της, όταν οι διαφορές υποχωρούν μπροστά στο κοινό καλό. Η ιστορία του ΑΠΘ μας δείχνει τον δρόμο του μέλλοντος, σε έναν κόσμο που αλλάζει αποτελεί σημείο αναφοράς. Ακόμη και στις πιο σκοτεινές εποχές, η Ελλάδα δεν παύει να παράγει φως. Το μέλλον της χώρας μας και της Ευρώπης περνά μέσα από την Παιδεία».
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στους δύο πρώτους φοιτητές του ΑΠΘ που εκτελέστηκαν στην κατοχή από τα ναζιστικά στρατεύματα στις 11 Νοεμβρίου του ‘41, τον Σωκράτη Διορινό και ον Κυριάκο Μάτση που σκοτώθηκε τον Νοέμβριο του 1958. «Η εγκατάσταση Κυπρίων στη Θεσσαλονίκη άρχισε να γίνεται αισθητή μετά την απελευθέρωση της πόλης, το 1912. Ο πρώτος σύλλογος Κυπρίων ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο του ’12 και τα μέλη το 1921 ήταν 105. Οι εμπορικοί δεσμοί ήταν μεγάλοι, σε πολλούς τομείς. Σήμερα, δραστηριοποιούνται αρκετοί σύλλογοι κυπρίων με σημαντική δράση που συμβάλλουν στο κοινό αγώνα για το Κυπριακό και τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής. Αντίστοιχη δραστηριότητα επιδεικνύουν και οι κυπριακοί φοιτητικοί σύλλογοι στο ΑΠΘ και σε άλλα πανεπιστήμια της Μακεδονίας και της Θράκης. Οι περισσότεροι Κύπριοι που ζουν σήμερα στη Μακεδονία και τη Θράκη είναι πρόσφυγες του 1974 που βρήκα φιλοξενία στη μεγάλη φτωχομάνα. Δηλώνω περήφανος για την κυπριακή παρουσία στη Μακεδονία και τη Θράκη».
Αναφερόμενος στην ίδρυση της Έδρας Κυπριακής Σπουδών τόνισε πως είναι ευτυχής καθώς αυτό γίνεται 65 χρόνια μετά την κυπριακή ανεξαρτησία. «Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, με τις τεχνολογικές εξελίξεις να δημιουργούν την αβεβαιότητα του απρόβλεπτου, η ίδρυση της Έδρας διανοίγει νέες προοπτικές συνεργασίας μεταξύ του ακαδημαϊκού κόσμου της Ελλάδας και της Κύπρου και δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να διδαχθούν τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και του κυπριακού ζητήματος. Η Έδρα θα συστηματοποιήσει την καλλιέργεια των κυπριακών σπουδών, σε συνδυασμό με τη γνώση των τελευταίων δεκαετιών, και θα επιτρέψει την προσέλκυση νέων ερευνητών».
Ο πρύτανης του ΑΠΘ, Κυριάκος Αναστασιάδης τόνισε, μεταξύ άλλων, «το μέλλον ανήκει σ’ εκείνους που προετοιμάζονται γι’ αυτό από σήμερα. Με αυτή την πεποίθηση σχεδιάζουμε ένα Πανεπιστήμιο που μαθαίνει να μαθαίνει, που τολμά, που αφουγκράζεται τα ερωτήματα της εποχής, και, κυρίως, των νέων ανθρώπων. Η αποστολή μας πλέον δεν είναι να διαφυλάξουμε απλώς το ιστορικό μας παρελθόν. Είναι να διαμορφώσουμε το λαμπρό μας μέλλον. Δεν είναι να διαχειριστούμε απλώς ένα μεγάλο θεσμό, αλλά να καλλιεργήσουμε ένα φορέα ελευθερίας, αμφισβήτησης και δημιουργίας. Γιατί, όπως τόνισε ένας από τους σημαντικούς καθηγητές που διέπρεψαν στο Αριστοτέλειο, ο Εμμανουήλ Κριαράς: μόνο η παιδεία μπορεί να εγγυηθεί την ελευθερία. Σήμερα, είναι πιο προφανές από ποτέ ότι το Πανεπιστήμιο δεν είναι ένας ακόμη θεσμός, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός γνώσης, ανοιχτός στην αλλαγή, στην καινοτομία και στις ανάγκες των νέων ανθρώπων. Η αποστολή μας δεν είναι να διδάσκουμε απλώς επιστήμες. Είναι να δημιουργούμε προϋποθέσεις ελευθερίας, σκέψης, έρευνας, δημιουργίας και προοπτικής για το αύριο. Αυτές τις προϋποθέσεις ενισχύουμε καθημερινά στο Αριστοτέλειο. Με 41 Τμήματα και αντίστοιχα ελληνόγλωσσα προγράμματα, το πρώτο αγγλόγλωσσο πρόγραμμα στη χώρα και 15 νέα αγγλόγλωσσα προγράμματα που ιδρύονται, δεκάδες χιλιάδες φοιτητές, μια ισχυρή ερευνητική ταυτότητα, και την ακλόνητη πίστη ότι η ακαδημαϊκή γνώση έχει νόημα μόνο όταν συνδέεται με την κοινωνική πρόοδο».
Μιλώντας τέλος για τη θεμελίωση της πρώτης Έδρας Κυπριακών Σπουδών στην Ελλάδα είπε πρόκειται για μία ακαδημαϊκή πρωτοβουλία με ισχυρό συμβολισμό και προοπτική που ανοίγει νέους δρόμους επιστημονικής δράσης, έρευνας και πολιτισμικής συνεργασίας. «Η Κύπρος και η Ελλάδα, ενωμένες με εθνικούς δεσμούς ιστορίας, γλώσσας και κοινού οράματος, οικοδομούν και μέσα από την πανεπιστημιακή εκπαίδευση έναν ακόμη ισχυρό δεσμό. Προσθέτουν ένα ακόμη κρίκο στην αλυσίδα που κρατά ενωμένες Κύπρο και Θεσσαλονίκη, που συνδέει την ελληνοκυπριακή εμπειρία με τον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο. Προσθέτουν ένα ακόμη πεδίο συνάντησης, αυτό της ακαδημαϊκής συνεργασίας και της ανάδειξης του κυπριακού ελληνισμού στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου».
Στην εκδήλωση παρέστησαν μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, ο επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας, ο υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης, Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Στέλιος Αγγελούδης, ο υφυπουργός Ανάπτυξης Σταύρος Καλαφάτης, ο υφυπουργός Παιδείας Νίκος Παπαϊωάννου, και ο πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής Στράτος Σιμόπουλος.
