Ιωάννα Μαλουμίδου στη «ΜτΚ»: Πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί ξεχνάμε πως είναι να είσαι παιδί

Τι φταίει και τα τελευταία χρόνια, σχεδόν καθημερινά, βλέπουμε στα δελτία ειδήσεων ολοένα και περισσότερα περιστατικά βίας με δράστες και θύματα μαθητές; Γιατί τα παιδιά μας είναι τόσο θυμωμένα και ξεσπούν με τόση βία στα σχολεία; Φταίνε οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, οι ίδιοι οι μαθητές ή η έλλειψη προγραμμάτων πρόληψης;

Όπως τονίζει στη «Μακεδονία της Κυριακής» η εκπαιδευτικός - συγγραφέας Ιωάννα Μαλουμίδου, δεν πρόκειται για καινούργιο φαινόμενο. Απλώς η πληροφορία στις μέρες μας διαδίδεται πολύ πιο γρήγορα και πολλές φορές μάλιστα σε απευθείας μετάδοση…

Η κ. Μαλουμίδου αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και έκανε μεταπτυχιακό στο τμήμα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Παράλληλα παρακολούθησε σεμινάρια και ημερίδες σχετικά με την εκπαίδευση και την ψυχολογία. Έχει συνεργαστεί με το psychology.gr ως αρθρογράφος, ενώ τα τελευταία τρία χρόνια διατηρεί το δικό της blog (https://ioannamaloumidou.blogs.... com/) και έχει εκδώσει το βιβλίο «Ταξίδι απελευθέρωσης».

«Αν κάνουμε μια αναδρομή πίσω στο χρόνο θα δούμε πως βία στις νέες γενιές, υπήρχε πάντα, δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο», δηλώνει χαρακτηριστικά η ίδια και συνεχίζει: «Στις μέρες μας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο πόσο γρήγορα και με πόσα πολλά μέσα μπορεί να διαδοθεί πλέον η πληροφορία, καθώς επίσης και η συχνότητα αυτής, συγκριτικά με παλιότερα. Θεωρώ πως ένας βασικός λόγος που η σημερινή νέα γενιά παρουσιάζει βίαιες συμπεριφορές με αυτήν την ένταση, είναι η χρήση κινητών, tablet κλπ., από πολύ μικρή ηλικία, όπως επίσης και τα παιχνίδια που επιλέγουν να παίξουν τα παιδιά, σε πολλά από τα οποία είναι απαραίτητη η εικονική χρήση βίας.

Τα παιδιά λοιπόν αρχικά εικονικά κι έπειτα και πραγματικά νομιμοποιούν τις βίαιες συμπεριφορές. Δεν είναι τυχαίο που οι ψυχολόγοι επιμένουν πως η χρήση κινητού είναι απαγορευτική πριν από μία ορισμένη ηλικία. Πιστεύω πως αρχικά είναι απαραίτητο να γίνεται μειωμένη κι ελεγχόμενη χρήση αυτών των μέσων από τους γονείς ή και καθόλου στις μικρότερες ηλικίες και αντικατάστασή τους με υγιή παιχνίδια για παιδιά, και μετέπειτα το πιο σημαντικό είναι η συζήτηση, τόσο στο σπίτι, όσο και στο σχολείο. Τα παιδιά αν νιώσουν ασφάλεια κι εμπιστοσύνη, σου μιλάνε.

Αν ξέρουν πώς θα τα βοηθήσεις και θα βρεις λύσεις θα έρθουν να σου μιλήσουν. Είναι πολύ σημαντικό να είσαι εκεί για εκείνα να τα ακούς κι έπειτα να πράττεις. Ας μην ξεχνάμε το πιο σημαντικό απ' όλα: Ένας άνθρωπος οποιασδήποτε ηλικίας, αν παίρνει την αγάπη, την προσοχή και την ασφάλεια που έχει ανάγκη, σπάνια θα καταφύγει σε πράξεις βίας…»

Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί για να βοηθήσουν τους μαθητές τους και να τους κάνουν πιο ευτυχισμένους;

Κάποια στιγμή μέσα στο βιβλίο μου γράφω πως «Ο μεγαλύτερος μου στόχος ως ειδική παιδαγωγός είναι να κάνω τους μαθητές μου να χαμογελάνε…».

Πολλές φορές εμείς οι εκπαιδευτικοί ξεχνάμε πως είναι να είσαι παιδί και έφηβος. Μέσα στη φούρια της καθημερινότητας και στην πραγματοποίηση της ύλης των μαθημάτων ξεχνάμε πως ήμασταν εμείς παιδιά, τι θέλαμε, πως νιώθαμε, τι είχαμε ανάγκη. Μπορεί εμείς να το ξεχνάμε, το παιδάκι όμως μέσα μας συνεχίζει να υπάρχει. Μέσα μας είμαστε δύο «Το παιδί εαυτός» και «Ο ενήλικας εαυτός».

Αν λοιπόν εμείς καταφέρουμε να είμαστε σε άμεση επαφή και με τους δύο εαυτούς μας, ακούσουμε αυτό το μικρό παιδάκι μέσα μας που μας φωνάζει «Ε! Είμαι κι εγώ εδώ γιατί με ξέχασες;» και αρχίσουμε να ζούμε την ζωή μας όπως πραγματικά θέλουμε σε άμεση επαφή με το κέντρο μας, σε άμεση επαφή με τον εαυτό μας και το συναίσθημα μας, τότε θα αποτελέσουμε το καλύτερο παράδειγμα ευτυχίας για τους μαθητές μας, καθώς τα παιδιά μην το ξεχνάμε, μιμούνται.

Μιμούνται αυτά που βλέπουν από τους ενήλικες της ζωής τους και τα επαναλαμβάνουν. Τα παιδιά όμως παράλληλα βρίσκονται ακόμη σε πιο άμεση επαφή και σύνδεση με τον πραγματικό τους εαυτό απ’ ότι εμείς. Φανταστείτε λοιπόν πόση μαγεία μπορεί να συμβεί, όταν τα παιδιά, περιτριγυρίζονται από ώριμους, υγιείς ενήλικες σε άμεση επαφή με το συναίσθημα τους και την αλήθεια τους, ζώντας μια ευτυχισμένη ζωή! Το πιο δυνατό παράδειγμα ευτυχίας που μπορούμε να δώσουμε στους μαθητές μας είναι, να αναλάβουμε πλήρως την ευθύνη της ζωής μας και να φροντίσουμε να ζούμε μια ευτυχισμένη ζωή, εμείς οι ίδιοι.

Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη ψυχολογία;

Η ψυχολογία είναι ένα κλάδος που με ενδιέφερε από πολύ μικρή. Διάβαζα και συνεχίζω να διαβάζω αρκετά βιβλία, φρόντιζα να επιλέγω όλα τα μαθήματα ψυχολογίας στο πλαίσιο των σπουδών μου, καθώς επίσης και την παρακολούθηση αντίστοιχων σεμιναρίων. Γενικότερα η ψυχολογία είναι ένας κλάδος που με εξιτάρει, καθώς με εξιτάρει ο τρόπος λειτουργίας της ψυχής μας, τόσο σε εξελικτικό επίπεδο, όσο και σε συμπεριφορικό. Επίσης είμαι πολύ υπέρ της προσωπικής δουλειάς και κατ’ επέκτασης της εξέλιξης του εαυτού μας, κάτι που μπορούμε να πετύχουμε μόνο, αν γνωρίσουμε το ποιοι πραγματικά είμαστε και σε αυτό βοηθάει πολύ η γνώση της ψυχολογίας.

Πότε αποφασίσατε να γράψετε «Το ταξίδι της απελευθέρωσης»;

Ξεκίνησα να γράφω μέσα στα χρόνια του κορωνοϊού και κυρίως στο δεύτερο lockdown. Εκείνη η περίοδος μπορώ να πω πως ήταν ιδιαίτερα αναζωογονητική για εμένα, καθώς ήμουν ένας άνθρωπος που του άρεσε να δουλεύει πολύ, έως πάρα πολύ θα έλεγα, με αποτέλεσμα να φτάνω σε υψηλά επίπεδα κούρασης. Εκείνη την περίοδο λοιπόν μου δόθηκε η ευκαιρία, όπως και σε όλους μας, να κάνω ένα βήμα πίσω, να ξεκουραστώ, να δώσω χώρο και χρόνο στον εαυτό μου, να με γνωρίσω καλύτερα και βαθύτερα, να δω ποια είναι τα θέλω μου και ποια όχι κι έτσι προέκυψε και η ανάγκη μου να γράφω. Αρχικά ξεκίνησα να γράφω αποκλειστικά και μόνο για τον εαυτό μου και για προσωπική χρήση και εξέλιξη.

Σταδιακά βλέποντας πόσο πολύ με βοηθάει αυτό ένιωσα την ανάγκη να βοηθήσω κι εγώ με τον τρόπο μου τους άλλους. Έτσι προέκυψε ένας κύκλος συνεργασίας με το psychology.gr όπου εκεί υπάρχουν δημοσιευμένα κάποια από τα άρθρα μου. Αργότερα, αποφάσισα να δημιουργήσω το δικό μου blog και να δημοσιεύω εκεί τις σκέψεις μου και τους προβληματισμούς μου. Όταν λοιπόν προέκυψαν 22 άρθρα-κείμενα, σκέφτηκα «Δεν τα κάνεις ένα βιβλίο;». Έτσι ήρθα σε επαφή με τον εκδοτικό οίκο iWrite, ο οποίος μου έκανε την τιμή να κάνει το όνειρο μου πραγματικότητα. Πλέον λοιπόν έχω τη χαρά να κρατάω στα χέρια μου και να μοιράζομαι μαζί σας το δικό μου «Ταξίδι Απελευθέρωσης».

Πως μπορεί να βοηθήσει το βιβλίο σας τους αναγνώστες για να ανακαλύψουν τον πραγματικό τους εαυτό;

Πιστεύω πως για να μπορέσει κάποιος να βρει τον πραγματικό του εαυτό και την αλήθεια του, πρέπει να είναι έτοιμος. Πρέπει να είναι έτοιμος να κάνει την δύσκολη δουλειά να γνωρίσει πραγματικά τον εαυτό του με τα θετικά και τα αρνητικά του και να τον αποδεχτεί για αυτό που πραγματικά είναι. Οφείλει να θέλει να έρθει αντιμέτωπος με τους βαθύτερους πόνους και φόβους του με όλα εκείνα που κρύβουμε κάτω από το χαλί, επειδή δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα να τα αντιμετωπίσουμε.

Το ξέρω πως είναι δύσκολη δουλειά και θέλει χρόνο, χώρο, κατανόηση και υπομονή, αλλά μόλις κανείς καταφέρει να το κάνει, θα δει πως ένα τεράστιο κύμα ασφάλειας και ανακούφισης, θα αρχίσει να αναβλύζει από μέσα του. Οι άνθρωποι συχνά μπερδευόμαστε και νομίζουμε πως η ασφάλεια έρχεται από εξωτερικούς παράγοντες, ενώ στην πραγματικότητα έρχεται από μέσα μας. Και από μέσα μας θεωρώ πως προέρχεται και η πραγματική ευτυχία.

Βασικός μου στόχος λοιπόν κατά την συγγραφή του βιβλίου μου, ήταν να αποφύγω να κουνάω το δάχτυλο μου. Δεν μου αρέσει καθόλου να μου το κάνουν και δεν θέλω να το κάνω κι εγώ στους άλλους. Έτσι αποφάσισα να αφήσω τον εαυτό μου ελεύθερο να σκεφτεί, να αναλογιστεί, να ακούσει, να γευτεί, να νιώσει, να βιώσει, και κατ’ επέκταση να γράψει και να δώσει χώρο και πνοή σε όλες τις σκέψεις και τους προβληματισμούς που γυρνούσαν εκείνη την περίοδο απ’ το μυαλό μου. Και μέσα από την δική μου αλήθεια και ελευθερία, θέλησα να δώσω στον αναγνώστη την δική του ελευθερία να σκεφτεί, να αναλογιστεί, να ακούσει, να γευτεί, να νιώσει και να βιώσει, ό,τι και όσα θέλει εκείνος.

Ο σκοπός μου ήταν να δώσω τον χώρο και το ελεύθερο στους αναγνώστες μου να πάρουν ό,τι νιώθουν πως θέλουν κι έχουν ανάγκη εκείνοι μέσα από τα κείμενα μου, έτσι ώστε να βοηθηθούν, καθώς πιστεύω πως κανείς δεν ξέρει καλύτερα από εμάς για εμάς, γιατί κανένας δεν είναι «εμείς». Κανείς δεν σκέφτεται και δεν αισθάνεται ακριβώς όπως «εμείς».

Τι σχόλια ακούτε από τους αναγνώστες που διάβασαν το βιβλίο σας;

Τα σχόλια που ακούω από τους αναγνώστες με χαροποιούν και με συγκινούν ιδιαίτερα, καθώς βλέπω πως κατάφερα να πετύχω τον σκοπό μου. Είναι ιδιαίτερα συγκινητικό όταν με πλησιάζουν και μου λένε άνθρωποι όλων των ηλικιών πόσο πολύ συγκινήθηκαν διαβάζοντας το βιβλίο, πως μπήκαν σε διαδικασία να σκεφτούν δικές τους εμπειρίες και να αναλογιστούν τι σήμαιναν ακριβώς για εκείνους και πως μπορούν να βοηθηθούν από αυτές. Αρκετοί μάλιστα μου είπαν πως το διάβασαν σε μια φορά ολόκληρο, καθώς δεν ήθελαν να το αφήσουν στη μέση, αφού μέσα από αυτό μπήκαν σε διαδικασία ανασκόπησης της δικής τους ζωής.

Με συγκινεί ιδιαίτερα επίσης, όταν μου λένε γονείς πως έδωσαν το βιβλίο στα έφηβα παιδιά τους και πως γενικότερα πρέπει να διαβαστεί από τη νέα γενιά, για να προχωρήσουν στη ζωή τους έχοντας πάρει ιδέες και ωραία εφόδια.

Σε μια μάλιστα από τις βιβλιοπαρουσιάσεις μου, με πλησίασε στο τέλος μια κυρία, με την οποία είχαμε μια πολύ όμορφη συζήτηση. Ήταν εμφανώς αρκετά συγκινημένη και μου είπε «Κορίτσι μου θέλω να σου πω ευχαριστώ, για όλα όσα είπες σήμερα και για όσα γράφεις στο βιβλίο σου! Είχα πολύ ανάγκη να τα ακούσω! Να μου τα θυμίσει κάποιος! Σε ευχαριστώ με βοήθησες σήμερα!»

Το βιβλίο μου λοιπόν πιστεύω πως μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός αλήθειας και ελευθερίας έτσι ώστε να γίνει μια αρχή γνωριμίας με τον πραγματικό μας εαυτό, την αλήθεια μας και κατ’ επέκταση με την πολυπόθητη ευτυχία.

Πως μπορούμε να ακούσουμε την εσωτερική μας φωνή και να ακολουθήσουμε μία πιο ξέγνοιαστη ζωή;

Για να καταφέρουμε να ακούσουμε την εσωτερική μας φωνή και να ακολουθήσουμε μία πιο ξέγνοιαστη ζωή πρέπει να μπορούμε να είμαστε σε θέση να μείνουμε μόνοι μας με τον εαυτό μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι το φοβόμαστε πολύ αυτό. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει είτε από εμάς τους ίδιους, είτε από άλλους τη φράση «Έχω ανοιχτή την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο συνεχώς στο σπίτι για να ακούγεται κάτι»; Αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί «Φοβάμαι να μείνω μόνος μου στο σπίτι, χωρίς περισπασμούς, γιατί τότε θα πρέπει να ακούσω τις σκέψεις μου και να έρθω αντιμέτωπος με αυτές». Πώς λοιπόν θα γνωρίσεις τον εαυτό σου, αν δεν σου επιτρέπεις να σε ακούσεις;

Όλο αυτό είναι πολύ δύσκολο αλλά υπάρχουν τρόποι που μπορούν να σου δείξουν τον δρόμο, όπως είναι τα βιβλία, ο διαλογισμός, η ψυχοθεραπεία κ.α. Βασική προϋπόθεση όμως είναι να θέλεις να σε ακούσεις. Την πραγματική δουλειά την κάνεις εσύ.

Τελικά τι είναι ευτυχία;

Για εμένα η ευτυχία δεν είναι απλά ένα συναίσθημα ή μικρές στιγμές την καθημερινότητας. Για εμένα ευτυχία είναι τρόπος ζωής και σκέψης. Η συναισθηματική ασφάλεια που είσαι σε θέση να προσφέρεις στον εαυτό σου, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το επίπεδο της ευτυχίας σου και την ποιότητα της ζωής σου. Μπορείς δηλαδή να είσαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος και παράλληλα να βιώνεις διάφορα συναισθήματα όπως είναι ο πόνος, ο θυμός, η στεναχώρια κ.α. Στο τέλος της μέρας όμως η συναισθηματική ασφάλεια που καταφέρνεις να δίνεις στον εαυτό σου, γνωρίζοντας την αλήθεια σου, σε καθιστά έναν ευτυχισμένο άνθρωπο, καθώς ξέρεις πως τίποτα δεν μπορεί να σε ρίξει για πολύ, αν δεν του το επιτρέψεις εσύ πρώτα.

Άλλωστε το είπε και ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Ασκητική»:

«Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες σου τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια».

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23.11.2025