Για τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και η κυβέρνηση, με στόχο την ενίσχυση και αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μιλήσε ο Νίκος Παπαϊωάννου, υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για την Τρτιβάθμια Εκπαίδευση, στην ημερίδα της "ΜτΚ" και του emakedonia.gr για την Παιδεία.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Παπαϊωάννου το μέλλον της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης δεν είναι στατικό, δεν μπορεί να ιδωθεί ανεξάρτητα από τις αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία και την οικονομία. "Είναι συνδεδεμένο με τις κοινωνικές και τεχνολογικές μεταβολές, με την παραγωγική ανασυγκρότηση, με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς, αλλά και με το αίτημα των νέων ανθρώπων για αξιοπρεπή εργασία, δημιουργία και προοπτική.
Το Πανεπιστήμιο του 21ου αιώνα καλείται να αναμετρηθεί με νέες ανάγκες, νέες τεχνολογίες, νέες μορφές απασχόλησης. Καλείται να λειτουργήσει ως κόμβος παραγωγής γνώσης και καινοτομίας, αλλά και ως γέφυρα προς την απασχόληση και την ανάπτυξη. Το Πανεπιστήμιο δεν είναι πια μόνο χώρος μάθησης. Είναι ο βασικός κόμβος μετάβασης στη νέα εποχή. Γι’ αυτό και ως Πολιτεία, οφείλουμε να επενδύσουμε στρατηγικά στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Όχι απλώς να τη χρηματοδοτούμε, αλλά να τη μεταρρυθμίζουμε με όραμα και τόλμη. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, με ευθύνη και σχέδιο, επιχείρησε ένα μεγάλο άλμα. Με συγκεκριμένες θεσμικές παρεμβάσεις, με ενίσχυση των χρηματοδοτικών εργαλείων, με πολιτική βούληση".
Αναφέρθηκε στις νομοθετικές παρεμβάσεις που έθεσαν το νέο πλαίσιο, όπου:
Το πρώτο βήμα έγινε με την πρωτοβουλία θεσμοθέτησης του ν. 4864/2021 για τη δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας εταιριών τεχνοβλαστών (Spin Off).
Συνεχίστηκε με τον Νόμο – πλαίσιο 4957/2022 – ένα θεσμικό άλμα που έθεσε τις βάσεις για ένα σύγχρονο, εξωστρεφές και παραγωγικά συνδεδεμένο Πανεπιστήμιο.
"Ο νόμος αυτός:
• Καθιερώνει νέα πρότυπα διακυβέρνησης, με ενισχυμένο ρόλο των Συμβουλίων Διοίκησης, που διασφαλίζουν διαφάνεια, ευελιξία, στρατηγική στόχευση. Πρόκειται για ένα νέο μοντέλο που επιτρέπει τη γρήγορη λήψη αποφάσεων, την αξιολόγηση και την αναδιάταξη δυνάμεων με δυνατότητα συμμετοχής ανθρώπων από την αγορά εργασίας και την κοινωνία.
• Θεσπίζει, δε, τη Μονάδα Μεταφοράς Τεχνολογίας και Καινοτομίας, σε κάθε Α.Ε.Ι. (25 εκ. από το ΕΣΠΑ 21 – 27 Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα), Αποστολή της: η καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας εντός του Πανεπιστημίου και η μεταφορά τεχνογνωσίας προς την κοινωνία και την οικονομία.
• Καθιερώνει επαγγελματικά μεταπτυχιακά προγράμματα, π.χ. το πρώτο Επαγγελματικού ΠΜΣ "Διαχείριση Έργων Υποδομών και Κατασκευών" του ΕΜΠ με φορέα χρηματοδότησης τον Όμιλο Εταιρειών ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, και βιομηχανικά διδακτορικά, ενισχύοντας θεαματικά τη σύνδεση των Ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις.
• Προβλέπει την ίδρυση της Μονάδας Υποστήριξης Φοιτητών (Χρηματοδότηση 23.04 εκ. από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027), σε κάθε Α.Ε.Ι. Μια καινοτόμος διοικητική δομή που αναλαμβάνει τη διαρκή στήριξη του φοιτητή — από την ακαδημαϊκή του πορεία έως την επαγγελματική του αποκατάσταση. Επίσης προβλέπει την ίδρυση Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού (24.96 εκ. από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027) που σκοπός της είναι η κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου του ΑΕΙ (Συνολική Χρηματοδότηση 47 εκ από το ΕΣΠΑ 21 – 27).
• Αναβαθμίζει το ρόλο των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης – με νέα, ευέλικτα προγράμματα που απαντούν σε πραγματικές ανάγκες επανεκπαίδευσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων.
• Εφαρμόζει πλαίσιο αξιολόγησης, κινητικότητας, εξωστρέφειας και διεθνούς συνεργασίας: κοινά πτυχία με ιδρύματα του εξωτερικού, υποστήριξη στη φοιτητική κινητικότητα, ενίσχυση της αγγλόφωνης εκπαίδευσης, ψηφιακός μετασχηματισμός.
Πρόκειται για έναν νόμο-τομή, με στόχο τη μεγιστοποίηση της συμβολής των Α.Ε.Ι. στην εθνική στρατηγική για την καινοτομία και την έρευνα, την έξυπνη εξειδίκευση, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία", είπε χαρακτηριστικά.
Ο υφυπουργός Παιδείας επεσήμανε πως η Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι πια απομονωμένη. "Η Πολιτεία, και δη η κυβέρνησή μας, αναλαμβάνει το μερίδιο της ευθύνης με σχέδιο, νομοθεσία και πόρους. Δεν πρόκειται να ανεχθούμε τη διατήρηση δομών που κρατούν τους νέους μας στο περιθώριο ή έξω από την αγορά εργασίας. Δεν επενδύουμε μόνο σε κτήρια ή εξοπλισμούς. Επενδύουμε στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στον Έλληνα φοιτητή, στον νέο επιστήμονα που θέλει να μείνει και να δημιουργήσει στη χώρα του".
Χρηματοδοτικά εργαλεία και προσλήψεις
Ο κ. Παπαϊωάννου αναφέρθηκε συγκεκριμένα στα εξής:
"Η χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων δεν είναι θεωρητικό ζήτημα. Είναι το μέτρο της πολιτικής βούλησης. Και εδώ, η διαφορά είναι εντυπωσιακή:
• Στις προσλήψεις Μελών ΔΕΠ, ο απολογισμός είναι ενδεικτικός: επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ (2015 – 2019) έγιναν 1.408 προσλήψεις. Σήμερα, με τη Νέα Δημοκρατία (2020 – 2025), οι προσλήψεις έχουν φτάσει τις 2.671. Αυτό δεν είναι απλώς αύξηση — είναι πολιτική επιλογή με πρόσημο την ενίσχυση της ποιότητας.
• Στις Προσλήψεις Διοικητικού Προσωπικού από 331 την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015 – 2019) φτάνουν την περίοδο της Νέας Δημοκρατίας (2020 – 2025) στις 420.
• Το 2019, ο συνολικός προϋπολογισμός του ΥΠΑΙΘΑ ήταν 5.5 δις, ενώ το 2025 ξεπέρασε τα 6.6 δις.
• Το 2019, ο συνολικός προϋπολογισμός για τα Πανεπιστήμια ήταν 664,36 (μόνο μισθοί) εκατομμύρια ευρώ. Το 2025, προσεγγίζει τα 989 εκατομμύρια ευρώ (συμπεριλαμβάνονται όλοι οι μισθοί του προσωπικού και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων).
• Για τις Λειτουργικές Δαπάνες (Καθαριότητα, Φύλαξη, Ηλεκτροδότηση, Ύδρευση και Θέρμανση), τη Σίτιση και το Στεγαστικό επίδομα την περίοδο 2015 – 2019 ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δαπανήθηκαν 876.1 εκ. ενώ την περίοδο της Νέας Δημοκρατίας 2019 – 2025 έχουν δοθεί 1.34 δις.
• Από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «τρέχουν» έργα ύψους 345.32 εκατομμυρίων ευρώ — αποκλειστικά για Πανεπιστήμια.
• Αναλυτικά:
• Από το νέο ΕΣΠΑ 2021–2027, χρηματοδοτούνται έργα 367.95 εκατομμυρίων ευρώ υποστήριξης της Δημόσιας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Το ελληνικό Πανεπιστήμιο του 2020 δεν είχε θεσμούς διασύνδεσης με την αγορά εργασίας. Σήμερα, το Πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε θεσμό που «μιλά» με τον παραγωγικό ιστό της χώρας.
Έτσι, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προωθεί:
• Την ίδρυση τεχνολογικών πάρκων, με πρότυπα κέντρα καινοτομίας στο ΕΚΠΑ, το ΕΜΠ, το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Πατρών, αποδεικνύει την ικανότητα του δημόσιου Πανεπιστημίου να δημιουργεί συνεργατικά σχήματα με επιχειρήσεις, να προσελκύει επενδύσεις, να μετατρέψει το brain drain σε brain gain.
• Την ενίσχυση των προγραμμάτων πρακτικής άσκησης, η πιστοποίηση δεξιοτήτων και τη μεταρρύθμιση των επαγγελματικών προσόντων, παρέχοντας τη δυνατότητα στον φοιτητή να μετατρέψει τις σπουδές του σε επαγγελματικό εφόδιο.
• Τη διασύνδεση των Α.Ε.Ι., τον τοπικό παραγωγικό ιστό και την αυτοδιοίκηση, διαμορφώνοντας νέο πεδίο έρευνας, απασχόλησης και ανάπτυξης — ιδιαίτερα στην περιφέρεια.
Και όλα αυτά δεν γίνονται σε βάρος του δημόσιου χαρακτήρα του Πανεπιστημίου. Το αντίθετο.
Παράλληλα, με τον Νόμο 5094/2024, ανοίγει μια νέα σελίδα. Η ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων, με αυστηρούς όρους, προσφέρει επιπλέον ευκαιρίες σε φοιτητές και ακαδημαϊκούς χωρίς να απειλεί τη δημόσια εκπαίδευση.
• Ενισχύεται ο ανταγωνισμός για την ποιότητα.
• Δημιουργούνται νέες θέσεις πρακτικής άσκησης και ερευνητικών συνεργασιών με τον ιδιωτικό τομέα.
• Προσελκύονται διεθνείς φοιτητές και αναπτύσσονται συνεργασίες, σε ένα δημιουργώντας ένα περιβάλλον υγιούς συναγωνισμού.
Διασφαλίζοντας:
• Ότι δεν δημιουργείται παράλληλο εκπαιδευτικό σύστημα δύο ταχυτήτων.
• Ότι το Ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο ενισχύεται, δεν υποβαθμίζεται. Άλλωστε, όποιος πιστεύει στο δημόσιο Πανεπιστήμιο δεν το φοβάται — το υπερασπίζεται με έργο και ποιότητα.
Το μήνυμα, λοιπόν, είναι σαφές: Όποιος πιστεύει στο δημόσιο Πανεπιστήμιο, δεν το φοβάται — το ενισχύει".
Συμπλήρωσε πως: "Με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησής μας καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι πια εσωστρεφής. Είναι διεθνής, ψηφιακή, καινοτόμος. Ήδη, λειτουργεί πλήθος από ξενόγλωσσα προγράμματα, συνεργασίες με κορυφαία Ιδρύματα του εξωτερικού και αύξηση της κινητικότητας φοιτητών, του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού.
Η Παιδεία δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι το θεμέλιο κάθε σοβαρής εθνικής στρατηγικής. Είναι εργαλείο για να κρατήσουμε τους νέους μας στη χώρα. Να αναχαιτίσουμε τη φυγή των παιδιών μας. Να δημιουργήσουμε μία νέα γενιά επιστημόνων που δεν θα χρειαστεί να διαλέξει ανάμεσα στο ταλέντο της και την πατρίδα της".
Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο κ. Παπαϊωάννου τόνισε πως: "η Παιδεία είναι το θεμέλιο κάθε σοβαρής εθνικής στρατηγικής. Και το μέλλον της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι συνδεδεμένο με την παραγωγή, την καινοτομία, και – κυρίως – την αξιοκρατία. Δεν επενδύουμε μόνο σε κτήρια και εξοπλισμούς. Επενδύουμε στον άνθρωπο. Στον φοιτητή. Στον νέο επιστήμονα. Στο ίδιο το μέλλον της χώρας".
