Η «Γειτονιά Παπάφη» αναβαθμίζει την περιοχή της Τούμπας

Ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά έργα της τελευταίας δεκαετίας «τρέχει» αυτήν την περίοδο η διοίκηση του Στέλιου Αγγελούδη. Ο λόγος για την ανάπλαση των πρώην Στάβλων Παπάφη, ενός χώρου με ιδιαίτερο συμβολισμό για τη Θεσσαλονίκη, ο οποίος μετατρέπεται σε μία μικρή «γειτονιά» πολλαπλών χρήσεων.

Την Πέμπτη το πρωί πραγματοποιήθηκε η τελετή θεμελίωσης του έργου από τον δήμαρχο. Το έργο έχει ορίζοντα 4,5 χρόνων και προβλέπεται να παραδοθεί τον Ιούλιο του 2028.

«Προβλέπεται ένα σχέδιο ήπιας δόμησης το οποίο θα περιλαμβάνει οκτώ κτίρια, χαμηλού όμως ύψους, διαφόρων λειτουργιών. Δεν είναι ένα ακόμα «κτιριακό συγκρότημα». Εμείς το αποκαλούμε ‘γειτονιά Παπάφη’, γιατί περί αυτού πρόκειται: Μίας γειτονιάς με κοινωνικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα», σημειώνει στη «ΜτΚ» ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης.

Η ιστορία

Οι Στάβλοι Παπάφη ήταν μετα-οθωμανικά κτίρια που είχαν ως αρχική χρήση τη στάθμευση και συντήρηση ιππήλατων κάρων του Δήμου, τα οποία χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά των απορριμμάτων της Θεσσαλονίκης. Με την πάροδο του χρόνου, η χρήση άλλαξε· τα κτίρια έχασαν την αρχική τους λειτουργία και δεν χρησιμοποιούνταν πλέον γι’ αυτόν τον σκοπό. Τα τελευταία έτη, τα κτίρια και ο χώρος είχαν διάφορες χρήσεις, κυρίως αποθήκευσης, για τις υπηρεσίες οδοσήμανσης και καθαριότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Η μελέτη ανάπλασης του χώρου, είχε εκπονηθεί επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, στα τέλη του 2019, δρομολογήθηκε αρχικά επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Ζέρβα και, παρά το γεγονός ότι είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία της δημοπράτησης του και είχε αναδειχθεί ανάδοχος, η υπογραφή της σύμβασης δεν πραγματοποιήθηκε. Ο λόγος ήταν πως δεν είχε εξασφαλιστεί το σύνολο της χρηματοδότησης, καθώς το προς διάθεση ποσό παρουσίαζε ένα κενό περίπου 3 εκατομμυρίων ευρώ. Η διοίκηση του Στέλιου Αγγελούδη κατάφερε έπειτα από διαπραγμάτευση με τον ανάδοχο το 2024, και με τη δέσμευση ότι το υπολειπόμενο ποσό θα καλυφθεί στην πορεία, να θέσει το έργο ξανά σε τροχιά, με την εκκίνηση των εργασιών να γίνεται άμεσα.

Από τη δημοπράτηση στη θεμελίωση

Η τελική σύμβαση με τον ανάδοχο υπεγράφη στις 28 Ιουνίου του 2024. Μετά την αναγκαία προετοιμασία, τα έργα μπήκαν σε τροχιά υλοποίησης. Παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν από υπόγεια δίκτυα τα οποία δεν ήταν χαρτογραφημένα και χρειάστηκε να μετακινηθούν, οι εργασίες προχώρησαν κανονικά. Το όρυγμα που υπάρχει σήμερα, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, περιμετρικά έχουν τοποθετηθεί οι πάσσαλοι και έχουν κατασκευαστεί αντιστηρίγματα, ώστε να διασφαλιστεί η στατικότητα των γύρω δρόμων. Σήμερα, το εργοτάξιο επικεντρώνεται στη θεμελίωση και κατασκευή του υπογείου. Ένα μικρό τμήμα μένει ακόμη να σκαφτεί, αλλά σύμφωνα με την ανάδοχο εταιρεία, όλα θα παραδοθούν εντός του χρονοδιαγράμματος.

Η ανάπλαση

Η ανάπλαση δεν περιορίζεται σε μία τυπική ανακατασκευή. Η φιλοσοφία του έργου είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου αστικού πυρήνα, με δομές που θα εξυπηρετούν την καθημερινότητα των κατοίκων. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει παιδική χαρά, υπαίθριο κινηματογράφο, γυμναστήριο, παιδικό σταθμό, βιβλιοθήκη, ΚΕΠ, μουσείο, υπαίθριο κινηματογράφο, μεγάλες αποθήκες και γραφεία κοινότητας. Οι χρήσεις είναι αποκλειστικά κοινωφελείς και αναμένεται να δώσουν νέα πνοή σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Θεσσαλονίκης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στο στοιχείο της αυλής. Στο εσωτερικό του συγκροτήματος, ανάμεσα στα κτίρια, θα διαμορφωθεί ένας υπαίθριος χώρος που θα θυμίζει μικρή γειτονιά. Στόχος είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η δημιουργία ενός ζωντανού σημείου συνάντησης για τους κατοίκους. Τέλος, στο υπόγειο θα γίνει χώρος πάρκινγκ 53 θέσεων.

Η δόμηση της ανωδομής φτάνει τα 4.815 τ.μ., ενώ τα υπόγεια καταλαμβάνουν 4.011 τ.μ. Πρόκειται, αναμφίβολα, για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχει αναλάβει ο Δήμος Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια, μετά το Δημαρχιακό Μέγαρο και τις μεγάλες παρεμβάσεις στην αλάνα της Τούμπας.

Χρηματοδότηση και χρονοδιάγραμμα

Το αρχικό κόστος ανερχόταν σε περίπου 17 εκατομμύρια ευρώ. Με την υπογραφή της σύμβασης με τον ανάδοχο, η διοίκηση Αγγελούδη πέτυχε επίσης έκπτωση, περίπου, μισού εκατομμυρίου ευρώ στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου, σύμφωνα με τον Πρόδρομο Νικηφορίδη. Μετά την έκπτωση που εξασφαλίστηκε, ο προϋπολογισμός διαμορφώθηκε στα 16,4 εκατομμύρια. Από αυτά, τα 13 εκατομμύρια προέρχονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), ενώ τα υπόλοιπα 3 εκατομμύρια αναμένεται να καλυφθούν από δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) το οποίο είναι σε στάδιο τελικής έγκρισης αυτές της μέρες.

Αρχικά, το έργο είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί σε 5,5 χρόνια. Ωστόσο, ο χρόνος υλοποίησης μειώθηκε και, πλέον, το χρονοδιάγραμμα προβλέπει παράδοση σε 4,5 χρόνια. Αν και δεν είναι ξεκάθαρες οι ενδιάμεσες φάσεις, ο στόχος είναι να παραδοθεί ολοκληρωμένο, χωρίς τμηματικές παραδόσεις. Όπως δήλωσε στην τελετή θεμελίωσης ο Στέλιος Αγγελούδης, αρχικός στόχος είναι το έργο να παραδοθεί το καλοκαίρι του 2028.

«Είναι σημαντικό πως κατά τη διάρκεια των εργασιών δεν θα κλείσουν δρόμοι, κάτι που θα περιορίσει στο ελάχιστο την ταλαιπωρία για τους κατοίκους της περιοχής», αναφέρει ο Πρόδρομος Νικηφορίδης.

Ολική ανακατασκευή

Η ανάπλαση είναι συνολική, καθώς τα παλιά κτίρια έχουν ήδη κατεδαφιστεί, όπως προέβλεπε και η μελέτη. Ωστόσο, ο Πρόδρομος Νικηφορίδης σημειώνει ότι ίσως θα έπρεπε να διατηρηθεί έστω ένα μικρό κομμάτι του συγκροτήματος, για λόγους ιστορικής μνήμης. «Το μόνο στοιχείο των παλαιών στάβλων που θα διατηρηθεί είναι η παλιά ποτίστρα των ιππήλατων, καθώς η Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων δεν είχε χαρακτηρίσει κανένα από τα κτίρια ως διατηρητέο», εξηγεί.

Ένα «πράσινο» έργο

Τα νέα κτίρια σχεδιάζονται ως «πράσινα» και ενεργειακά αποδοτικά, με γνώμονα την αειφορία, εξυπηρετώντας και τους στόχους της χρηματοδότησης από την ΕΤΕπ για την ένταξη της Θεσσαλονίκης, έως το 2030, στο σχέδιο για τις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις. Έτσι, το συγκρότημα Παπάφη δεν θα αποτελέσει μόνο ένα σημείο αναφοράς για την Τούμπα αλλά και ένα πρότυπο βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.

*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 28/9/2025