Η Ελλάδα βάζει φρένο στους ανήλικους για τα social media - Κλειδώνουν τα πάντα από Οκτώβριο

- Newsroom

Η κυβέρνηση ετοιμάζει να κλειδώσει τα social media σε ανήλικα παιδιά έως 15 ετών, σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα. Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ θα υπάρχει και το μπλοκάρισμα σε ανηλίκους κάτω των 18 ετών να σερφάρουν σε πλατφόρμες online στοιχηματισμού αλλά και πώλησης καπνικών προϊόντων.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα η Ελλάδα θα είναι έτοιμη έως το τέλος Οκτωβρίου να γίνει η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που θα επιβάλει περιορισμούς στη χρήση κοινωνικών δικτύων από ανηλίκους με σκοπό την προστασία τους.

Η Αυστραλία θα δώσει το -παγκόσμιο- έναυσμα απαγορεύοντας την πρόσβαση των ανηλίκων κάτω των 16 ετών στα κοινωνικά δίκτυα (από τις 10 Οκτωβρίου) και τις πλατφόρμες διαδικτυακών γνωριμιών προκειμένου να τα προστατεύσει από τη λογαριθμική χειραγώγηση και φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, μεταξύ άλλων, με την Ε.Ε. να ετοιμάζει πυρετωδώς κάτι παρόμοιο. Με την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να δηλώνει ότι «Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα, Δανία και Ιταλία δοκιμάζουν το σχέδιο της Κομισιόν για εφαρμογή της ηλικιακής επιβεβαίωσης (age verification) στα εθνικά apps τους», ο Ελληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, επιβεβαίωσε τη συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα, αποκαλύπτοντας ότι «σκεφτόμαστε την απαγόρευση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την ηλικία των 16 ετών και κάτω, όπως γίνεται και στην Αυστραλία».

Διάλογος

Οπως αποκαλύπτει σήμερα το «ΘΕΜΑ», οι ελληνικές κυβερνητικές υπηρεσίες έχουν αναπτύξει εκτενή διάλογο με τις εταιρείες διαχείρισης κοινωνικών δικτύων, αλλά και κολοσσούς του Ιντερνετ, όπως η Google, σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να επιβληθούν οι περιορισμοί. Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η τεχνογνωσία που έχει χρησιμοποιηθεί προέρχεται από την Ε.Ε., έχει προηγηθεί αξιολόγηση προτάσεων από τις διαδικτυακές εταιρείες, αλλά τις τελικές αποφάσεις σχετικά με το εύρος των περιορισμών θα τις λάβει αποκλειστικά ο πρωθυπουργός, ο οποίος ασχολείται ενεργά με το ζήτημα όλο αυτό το διάστημα. Καθώς η ελληνική πλευρά δηλώνει σχεδόν έτοιμη να εφαρμόσει το «ban» στα κοινωνικά δίκτυα για τους ανηλίκους σχεδόν άμεσα, την ερχόμενη Πέμπτη καταφτάνει στην Αθήνα κλιμάκιο της Κομισιόν για να ενημερωθεί σχετικά με την πρόοδο του project, να δώσει και να λάβει τεχνογνωσία.

Οπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές στο «ΘΕΜΑ», το σχέδιο της ελληνικής -και κατ’ επέκταση ευρωπαϊκής- πλευράς μπορεί να έχει τους ίδιους σκοπούς, όχι όμως και τον ίδιο τρόπο λειτουργίας με την αυστραλιανή απαγόρευση πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα για νέους κάτω των 16 ετών. Στην Αυστραλία αυτό που απαγορεύεται -σε συνεργασία με τις πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων- είναι στα άτομα που εμπίπτουν στους ηλικιακούς περιορισμούς να διατηρούν λογαριασμούς στα social media 16 εταιρειών, μεταξύ των οποίων Facebook, TikTok και YouTube. Στην πράξη, ενδέχεται να χρειαστεί να χρησιμοποιούνται τα στοιχεία ταυτότητας για τη δημιουργία ή διατήρηση λογαριασμού στα κοινωνικά δίκτυα από τους Αυστραλούς, όμως ακόμα κι έτσι υπάρχει το ντεζαβαντάζ ότι σε κάποια social, όπως στο TikTok, μπορεί κανείς (άρα και οι ανήλικοι) να μπαίνει σε αυτά και να σκρολάρει χωρίς να κάνει log in, ως «εξωτερικός επισκέπτης», αν μπορούμε να το πούμε έτσι.

Αντίθετα, το ελληνικό σχέδιο δεν προβλέπει τη γενική απαγόρευση πρόσβασης, αφήνοντας στις εταιρείες των social media τον έλεγχο, αλλά τον έλεγχο από την... πηγή. Δηλαδή, από τα κινητά, τα τάμπλετ και τις άλλες συσκευές των ανηλίκων.

Τον έλεγχο, το φιλτράρισμα και τον τελικό πλήρη αποκλεισμό από την πρόσβαση -ακόμα και χωρίς log in- στα κοινωνικά δίκτυα θα αναλαμβάνει η εφαρμογή Kids Wallet, που έχει παρουσιάσει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Καθώς τα στοιχεία των ανηλίκων είναι περασμένα στην κρατική εφαρμογή, που θα αναλαμβάνει να αποκλείει και να αφαιρεί από τα αποτελέσματα αναζήτησης ή την απευθείας πρόσβαση στα social media (Facebook, TikTok, Instagram, X κ.ά.) εάν ο χρήστης της συσκευής είναι ηλικίας κάτω των 15 ετών (και όχι 16, όπως στην Αυστραλία). Παρομοίως, πάντα για τους ανηλίκους, με τον ίδιο τρόπο θα γίνεται αποκλεισμός μέσω του φιλτραρίσματος του Kids Wallet και για πλατφόρμες και ιστότοπους των οποίων η χρήση δεν επιτρέπεται από ανηλίκους (κάτω των 18).

Στο στόχαστρο, κατά κύριο λόγο, μπαίνουν οι εταιρείες online στοιχηματισμού και οι πλατφόρμες τζόγου γενικότερα, αυτές που αφορούν την online πώληση καπνικών προϊόντων και αλκοόλ, ενώ, φυσικά, θα φιλτράρονται και άλλες που έχουν πορνογραφικό υλικό κ.ά. Αυτονόητος θα πρέπει να θεωρείται και ο αποκλεισμός της πρόσβασης ανηλίκων σε πλατφόρμες online γνωριμιών και σεξ, όπως είναι το Tinder, η δημοφιλέστερη αυτών σε όλο τον κόσμο.

Τη «βαριά δουλειά» θα αναλαμβάνει η συσκευή που θα έχει στα χέρια του ο ανήλικος (εάν φυσικά ο γονιός ή ο κηδεμόνας θα έχει φροντίσει να τηρούνται όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας, έχοντας, για παράδειγμα, σε λειτουργία το Kids Wallet), η οποία θα ενεργοποιεί αυτόματα όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας, δείχνοντας εάν ο χρήστης είναι ηλικίας άνω των 15 ή των 18 ετών. Ανάλογα με την ηλικία και την πλατφόρμα -εάν για παράδειγμα θα είναι ηλικίας 14 ετών και θα προσπαθεί να μπει σε μια πλατφόρμα online τζόγου- θα περιορίζει το περιεχόμενο.

Το τείχος που θα ορθώνει η συσκευή την οποία θα έχει στα χέρια του ο ανήλικος ή η ανήλικη θα ακολουθεί και δεύτερο τείχος. Αυτή τη φορά από τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, οι οποίες και θα αναπροσαρμόσουν τα μέτρα ασφαλείας και την πίεση που ασκούν στους χρήστες τους να δηλώνουν ορθά την ηλικία τους, σε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι ανήλικοι τα χρησιμοποιούν.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει τεχνικά η απαγόρευση στη χρήση των κοινωνικών δικτύων από ανηλίκους τον έχουν δείξει οι Βρυξέλλες, καθοδηγώντας τις χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, που προηγείται των υπολοίπων σε πρόοδο, στα βήματα τα οποία πρέπει να κάνουν, ώστε να υπάρχουν ομοιογένεια σε όλη την Ε.Ε., κοινές λύσεις και να είναι ευκολότερος ο διαμοιρασμός της τεχνογνωσίας και της εμπειρίας σε κάθε χώρα που θα αποφασίσει να εισαγάγει τους περιορισμούς για την προστασία των ανήλικων πληθυσμών της.

Το προηγούμενο διάστημα, και ιδιαίτερα στη διάρκεια του καλοκαιριού, οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες είχαν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας και συνεργασίας με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για την αναζήτηση κοινώς αποδεκτών λύσεων. Την καλή συνεργασία όλων των πλευρών επάνω στο ζήτημα εξαίρουν και οι ελληνικές υπηρεσίες, τονίζοντας μάλιστα ότι κάποιοι κολοσσοί του Διαδικτύου εργάστηκαν πολύ σθεναρά επάνω στο ζήτημα της προστασίας των ανηλίκων. Ξεχωρίζει η περίπτωση της Google, η οποία μάλιστα υπέβαλε και δέσμη προτάσεων για μέτρα προστασίας των ανηλίκων τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις ελληνικές αρχές. Οι προτάσεις της Google, πάντως, αν και αξιολογήθηκαν ως πολύ ενδιαφέρουσες και τεχνικά άρτιες, δεν υιοθετήθηκαν από την ευρωπαϊκή πλευρά, καθώς υπήρχαν ήδη οι έτοιμες λύσεις των εθνικών apps, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας το Kids Wallet. Αυτό που δεν έχει αποφασιστεί ακόμα είναι αν και με ποιον τρόπο θα συμπεριληφθούν πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνιών, όπως το WhatsΑpp, που χρησιμοποιούνται και για μαθησιακούς σκοπούς, αλλά και για την επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά τους.
 

Πολιτική απόφαση

Τεχνικά, λοιπόν, η Ελλάδα είναι πανέτοιμη να γίνει η πρώτη χώρα της Ε.Ε. που θα βάλει μπλόκο στη χρήση των κοινωνικών δικτύων από ανηλίκους. Το αν, πώς, πότε και με ποιον τρόπο θα το κάνει, ωστόσο, είναι καθαρά πολιτική απόφαση και αυτό εναπόκειται στις αποφάσεις του πρωθυπουργού, ο οποίος, πάντως, έδειξε ότι είναι πρόθυμος να προχωρήσει στην απαγόρευση για να προστατεύσει τα παιδιά.

Την «πάσα», προηγουμένως, την πήρε από την πρόεδρο της Κομισιόν, η οποία σε ομιλία της στα Ηνωμένα Εθνη στη Νέα Υόρκη τόνισε ότι η Ε.Ε. και η Αυστραλία θα συνεργαστούν για την προστασία των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εφαρμόζοντας απαγορεύσεις ή όρια ηλικίας.

Η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι εμπνεύστηκε από τον αυστραλιανό νόμο, αναφερόμενη στον νόμο του 2024 για την ελάχιστη ηλικία, ο οποίος θέτει ηλικιακά όρια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαγορεύοντας την πρόσβαση σε αυτά σε παιδιά κάτω των 16 ετών. «Εμείς στην Ευρώπη παρακολουθούμε και θα μάθουμε από εσάς, καθώς εφαρμόζετε την πρώτη και πρωτοποριακή στον κόσμο απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης», πρόσθεσε. Η ομιλία της επικεντρώθηκε επίσης στον σχεδιασμό των εφαρμογών κοινωνικών μέσων, με την ίδια να δηλώνει ότι αυτές οι πλατφόρμες είναι εθιστικές λόγω του σχεδιασμού τους, ο οποίος βασίζεται σε αλγόριθμους χειραγώγησης που «τελικά αποσκοπούν... στην απόδοση κερδών στους δισεκατομμυριούχους της τεχνολογίας στη Σίλικον Βάλεϊ». Υπογράμμισε επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Γαλλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, η Δανία και η Ιταλία δοκιμάζουν το σχέδιο της Επιτροπής για την ενσωμάτωση της επαλήθευσης της ηλικίας στις εθνικές εφαρμογές.

Η Ε.Ε. ανακοίνωσε το πλαίσιο τον Ιούλιο, όταν η Επιτροπή παρουσίασε κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία των ανηλίκων στο πλαίσιο του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA). «Θα χαρούμε να τις μοιραστούμε μαζί σας», πρόσθεσε η Φον ντερ Λάιεν, δείχνοντας προς την Αυστραλία και εξηγώντας ότι μια ομάδα εμπειρογνωμόνων θα τη συμβουλεύσει σχετικά με τον τρόπο ρύθμισης των ορίων ηλικίας για τους ανηλίκους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός επίσης συμμετείχε στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Αυστραλία με θέμα «Protecting Children in the Digital Age», στο πλαίσιο της Εβδομάδας Υψηλού Επιπέδου της 80ής Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Στην παρέμβασή του αναφέρθηκε στην ανάγκη παγκόσμιας δράσης για την προστασία των παιδιών από τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οπως είπε, «πραγματοποιούμε το μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο πείραμα που έγινε ποτέ με τον νου των παιδιών μας. Δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες, αλλά είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι δεν θα είναι θετικές».

Ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι η Ελλάδα έχει λάβει πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν ξεκινώντας από την απαγόρευση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία και πρόσθεσε ότι «σκεφτόμαστε την απαγόρευση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την ηλικία των 16 ετών και κάτω, όπως γίνεται και στην Αυστραλία».
Ο ίδιος είπε ότι οι ηγέτες, καθώς γνωρίζουν τα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο που επιδρούν τα κοινωνικά δίκτυα στους εγκεφάλους και τον ψυχισμό των παιδιών, είναι υποχρεωμένοι να κάνουν κάτι γι’ αυτό. «Κατ’ αρχάς, πρέπει να βοηθήσουμε τους γονείς, γιατί αυτό δεν πρέπει να είναι μόνο ευθύνη των γονιών, καθώς γνωρίζω πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για έναν μονογονέα να ζητήσει από το παιδί του να αποσυνδεθεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όταν όλοι οι άλλοι κάνουν το ίδιο. Στην Ελλάδα αντιμετωπίσαμε πολύ σοβαρά αυτή την πρωτοβουλία. Απαγορεύσαμε τα κινητά τηλέφωνα σε όλα τα σχολεία μας, και αυτό είχε μετασχηματιστικό αντίκτυπο στην εκπαιδευτική εμπειρία. Αλλά προχωρήσαμε ένα βήμα παραπέρα στην προσπάθεια να λύσουμε το κύριο πρόβλημα ή μάλλον την κύρια δικαιολογία που χρησιμοποιούν πάντα οι εταιρείες τεχνολογίας όταν μιλάμε για όρια ηλικίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλαδή την επαλήθευση της ηλικίας. Μας λένε: “Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε την πραγματική ηλικία των χρηστών;’’. Κατ’ αρχάς, γνωρίζουν πολύ καλά την ηλικία των χρηστών, επειδή μπορούν να δουν μέσα από το περιεχόμενο. Γνωρίζουν τόσα πολλά για εμάς. Στην πραγματικότητα, έχουν πολύ καλή εικόνα της ηλικίας μας. Αλλά αυτό που κάναμε είναι ότι δημιουργήσαμε έναν ιστότοπο (σ.σ.: εννοεί το Kids Wallet), ο οποίος ουσιαστικά κάνει δύο πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, συνδέεται με το ψηφιακό μας μητρώο. Τώρα διαθέτουμε ένα ψηφιακό εργαλείο επαλήθευσης ηλικίας για τους γονείς, ώστε να μπορούν να συνδεθούν όταν αγοράζουν το πρώτο τηλέφωνο για το παιδί τους. Εχουν επίσης πρόσβαση σε μια εύχρηστη εφαρμογή γονικού ελέγχου όσον αφορά τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης».

Ανέφερε, επίσης, ότι «εμείς στην Ελλάδα είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπάνω και να εξετάσουμε σοβαρά την απαγόρευση της χρήσης των κοινωνικών μέσων, μέσω του καθορισμού ορίου ψηφιακής ενηλικίωσης», αποκαλύπτοντας ότι έχει ζητήσει από την ομάδα του να συνεργαστεί στενά με αυτή της αυστραλιανής κυβέρνησης για να διαπιστωθεί πώς μπορεί να υλοποιηθεί.

«Φυσικά, εδώ μιλάμε μόνο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά δεν έχουμε ακόμη εξετάσει το ζήτημα του πώς τα παιδιά μας αλληλεπιδρούν με τα chatbots Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό πρόκειται να είναι ένα άλλο θέμα προς συζήτηση, το οποίο θα μας απασχολήσει άμεσα. Θέλουμε πραγματικά τα παιδιά μας να έχουν ψηφιακούς φίλους που μπορεί να τα οδηγήσουν σε συμπεριφορές που δεν είναι μόνο μη αποδεκτές αλλά μπορεί να αποβούν καταστροφικές; Εχουμε την ευθύνη όχι μόνο να συνεργαστούμε με τις εταιρείες τεχνολογίας, αλλά και να τους καταστήσουμε σαφές ποιος θέτει τους κανόνες. Οι εταιρείες τεχνολογίας βγάζουν αρκετά χρήματα, δεν χρειάζεται να βγάζουν χρήματα και από την ευαλωτότητα των παιδιών μας».

Φρένο στο doomscrolling

Τι συνέβη όμως και οι κυβερνήσεις θέλουν, η μία μετά την άλλη, να εφαρμόσουν απαγορεύσεις και περιορισμούς στη χρήση των κοινωνικών δικτύων από ανηλίκους; Ο λόγος είναι ότι πληθαίνουν οι επιστημονικές αναφορές και μελέτες οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι το doom scrolling, δηλαδή η ανεξέλεγκτη επιθυμία των παιδιών να σκρολάρουν στα κοινωνικά δίκτυα βλέποντας ασταμάτητα νέα βίντεο μικρής διάρκειας και αναρτήσεις, είναι υπεύθυνο για την πρόκληση ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή και άλλες μαθησιακές και άλλου τύπου διαταραχές, οι οποίες συχνά επηρεάζουν πολλές διαφορετικές λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως τη μάθηση, την επικοινωνία, την κίνηση, τα συναισθήματα και την προσοχή. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο εθισμός στα κοινωνικά δίκτυα προκαλεί μια σειρά διανοητικών και όχι μόνο προβλημάτων. Συχνότερα είναι η διάσπαση προσοχής και το σύνδρομο ΔΕΠΥ, η βλάβη στη βραχεία μνήμη, το αίσθημα αρνητικότητας, άγχους και κατάθλιψης όταν δεν χρησιμοποιείται, οι διατροφικές διαταραχές, οι μειωμένες ικανότητες ανάγνωσης, η κοινωνική απομόνωση, η μειωμένη παραγωγικότητα και η κακή απόδοση στα μαθήματα για τους ανηλίκους. Επιπλέον, προκαλεί προβλήματα στον ύπνο και υπερέκθεση στο λεγόμενο «μπλε φως» της οθόνης. Κάποια από αυτά εξηγούνται με απλά λόγια.

Το πιο χαρακτηριστικό -και πρόσφατο- παράδειγμα είναι αυτό του TikTok, το οποίο θεωρείται πως έχει «τον καλύτερο αλγόριθμο του κόσμου, τον αλγόριθμο Τεχνητής Νοημοσύνης, που διαβάζει το μυαλό σου και προβλέπει τι θέλεις να δεις»! Οι επιστήμονες λένε ότι ο αλγόριθμος που χρησιμοποιεί το TikTok αλλά και τα άλλα κοινωνικά δίκτυα δεν ελέγχει ακριβώς το μυαλό, αλλά το κάνει προκαλώντας του βλάβες. Για την ακρίβεια, πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα προκαλούν έκκριση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο σε κάθε βίντεο -ή ανάρτηση- που βλέπει ο χρήστης.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, από τη μία, την υπερέκκριση ντοπαμίνης και, από την άλλη, την αίσθηση της στέρησης όταν ο εγκέφαλος δεν εκτίθεται στον παράγοντα που τον «εκπαίδευσε» να την υπερεκκρίνει. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε τον εθισμό.

Με απλά λόγια, κάθε φορά που σταματάμε να βλέπουμε το ένα σύντομο βίντεο μετά το άλλο τα επίπεδα της ντοπαμίνης πέφτουν. Ετσι, αισθανόμαστε την ανάγκη να επιστρέψουμε στο επίπεδο που αισθανόμασταν νωρίτερα και το μυαλό μας ωθεί τα χέρια μας να ξανανοίξουν το κοινωνικό δίκτυο. Ο αλγόριθμος μπορεί να εντοπίσει τη γλώσσα, το πρόσωπο και το background ενός βίντεο μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Ετσι προτείνει περιεχόμενο με βάση όχι μόνο το τι λες, αλλά και το πού το λες. Είναι μια εμπειρία που απευθύνεται απευθείας στον μηχανισμό ανταμοιβής του εγκεφάλου. Είναι το ψηφιακό ισοδύναμο της νικοτίνης: μια μικρή δόση που σου δίνει άμεση ευχαρίστηση και σε κάνει να θες περισσότερη. Οπως με κάθε τζούρα τσιγάρου, έτσι και κάθε φορά που ο χρήστης κάνει swipe και εμφανίζεται ένα νέο βίντεο, δημιουργείται ένα microburst ντοπαμίνης, μια μικρή αλλά μετρήσιμη αύξηση της χημικής ουσίας που συνδέεται με την επιβράβευση. Η διαδικασία είναι γρήγορη, ενστικτώδης και εξαιρετικά ικανοποιητική. Ετσι, ο χρήστης καταλήγει να κάνει doomscrolling, να σκρολάρει δηλαδή διαρκώς από την προηγούμενη στην επόμενη και στην επόμενη ανάρτηση, χωρίς τέλος, στερούμενος συχνά ακόμα και τον ύπνο ή το φαγητό, σαν να είναι καταδικασμένος, «ζόμπι».

Αυτό συμβαίνει επειδή ο αλγόριθμος ευνοεί την υπερκατανάλωση περιεχομένου - όχι γιατί ο χρήστης έχει χρόνο, αλλά επειδή η εφαρμογή τον «παγιδεύει»: ένα βίντεο τον οδηγεί στο επόμενο χωρίς κόπο. Και κάπου εκεί, χωρίς να το καταλάβει, ο χρήστης έχει περάσει μισή ώρα βλέποντας ξένους να χορεύουν, να τρώνε χάμπουργκερ βάζοντας το μικρόφωνο μέσα στο στόμα τους, να κάνουν σκετσάκια ή να εξηγούν θεωρίες συνωμοσίας με φόντο ζωάκια, αλλά και κορίτσια να χορεύουν στους ρυθμούς του νέου trend που συγκλονίζει τον πλανήτη του TikTok.

Σε αυτό το εθιστικό του πράγματος, δηλαδή τη μετατροπή του εγκεφάλου μας σε «βιομηχανία παραγωγής ντοπαμίνης» κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τα κοινωνικά δίκτυα, συντελούν πολλοί παράγοντες. Οπως η αίσθηση του ενθουσιασμού και της ανυπομονησίας για το επόμενο βίντεο, για το οποίο δεν έχουμε ιδέα τι θα αφορά, αφού η πλατφόρμα είναι απρόβλεπτη. Τα βίντεο είναι πολύ μικρά, κάτι που σημαίνει ότι μπορούμε να καταναλώσουμε ακόμα και εκατοντάδες βίντεο σε λίγα λεπτά.

Σε αυτό συντελεί και η ευκολία χρήσης της, αφού χρειάζεται η κίνηση του αντίχειρα και μόνο - κάτι που θυμίζει τα slots στα καζίνο.

Ο αλγόριθμος δεν βασίζεται μόνο στις προτιμήσεις σου αλλά και στο πώς συμπεριφέρεσαι. Πόση ώρα κοιτάς ένα βίντεο ή μια ανάρτηση. Αν το ξαναβλέπεις. Αν ανεβάζεις ένταση στον ήχο. Αν διαβάζεις τα σχόλια ή αν γράφεις κάτι εσύ. Ολα αυτά είναι data - και το TikTok τα απορροφά ασταμάτητα.

Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές deep learning, το σύστημα δημιουργεί ένα δυναμικό ψυχολογικό προφίλ για κάθε χρήστη. Δεν του λες ποιος είσαι, σου το λέει αυτό. Επιπλέον, δεν χρειάζεται να σε συνδέσει με φίλους ή να σε εντάξει σε κύκλους. Δεν σε περιορίζει σε αυτό που ακολουθείς.

Αντίθετα, σου προτείνει αυτό που πιστεύει ότι θες, ακόμα κι αν δεν το ζήτησες. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη έκθεση, περισσότερη ώρα στην εφαρμογή και πολύ λιγότερη κόπωση επιλογής.

Το παράδειγμα της Αυστραλίας

Οι «καμπάνες» για τον τρόπο που επιδρούν τα κοινωνικά δίκτυα στους εγκεφάλους των παιδιών χτυπούν σε όλο τον κόσμο εδώ και χρόνια, με προειδοποιήσεις όπως αυτή του διευθυντή του FBI Κρίστοφερ Ρέι, ο οποίος έλεγε στους Αμερικανούς νομοθέτες ότι «η κινεζική κυβέρνηση θα μπορούσε να ελέγχει τον αλγόριθμο σύστασης, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για επιχειρήσεις επιρροής», αλλά και με ενδείξεις ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει ήδη λάβει τα μέτρα της σχεδιάζοντας το τοπικό κοινωνικό δίκτυο ώστε να ενθαρρύνει το περιεχόμενο για την εκπαίδεση και την υγεία να γίνεται viral στους νέους. Ετσι, ο αλγόριθμος δεν αποβλακώνει τους Κινέζους μαθητές σε ατέλειωτο doomscrolling σε σαχλά βίντεο με κορίτσια που βάφονται ή χορεύουν, μειώνοντας την παραγωγικότητα και τη σκέψη, αλλά αυξάνει το IQ και την προσωπική τους ευημερία με γρίφους, προβλήματα, φιλοσοφία, δραστηριότητες και συμβουλές για την ευεξία τους.

Επειτα, υπάρχει έκθεση κυβερνοασφάλειας που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2022 από την Internet 2.0, αυστραλιανή εταιρεία στον κυβερνοχώρο, οι ερευνητές της οποίας μελέτησαν τον πηγαίο κώδικα της εφαρμογής και ανέφεραν ότι πραγματοποιεί «υπερβολική συλλογή δεδομένων».

Οι αναλυτές δήλωσαν ότι το TikTok συλλέγει στοιχεία όπως η τοποθεσία, ποια συγκεκριμένη συσκευή χρησιμοποιείται και ποιες άλλες εφαρμογές βρίσκονται σε αυτήν.

Ολα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την έκρηξη βίας στις τάξεις των ανηλίκων, τους ανεξέλεγκτους predators ανηλίκων οι οποίοι μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα ψαρεύουν παιδιά κα εφήβους για να τους αποπλανήσουν και κακοποιήσουν σεξουαλικά και πολλά ακόμα φαινόμενα έκαναν την αυστραλιανή κυβέρνηση να λάβει το κοινωνικό μήνυμα ότι έφτασε στο μη περαιτέρω.

Η επίτροπος eSafety (ηλεκτρονικής ασφάλειας) της Αυστραλίας, Τζούλι Ινμαν Γκραντ, παρουσίασε τη λίστα πλατφορμών που ενδέχεται να υπόκεινται στους περιορισμούς ηλικίας στα κοινωνικά μέσα οι οποίοι θα τεθούν σε ισχύ σύντομα. Και ενώ οι Αυστραλοί περίμεναν να συμπεριληφθούν πλατφόρμες όπως το Facebook, το TikTok, το Instagram, το Twitter και το YouTube, αυτή λίστα δείχνει ότι το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας που απαγορεύει την πρόσβαση σε άτομα κάτω των 16 ετών είναι ακόμη ευρύτερο.

Ο νόμος που θα τεθεί σε ισχύ στις 10 Δεκεμβρίου θα περιορίσει τη δυνατότητα των ατόμων κάτω των 16 ετών να διατηρούν λογαριασμούς σε πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Πρόσφατα η επίτροπος eSafety εισήγαγε οδηγίες αυτοαξιολόγησης για τις εταιρείες, προκειμένου να καθορίσουν αν οι πλατφόρμες τους θα θεωρούνται περιορισμένες ως προς την ηλικία.

Σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες, οι εταιρείες θα υποχρεούνται να περιορίσουν την πρόσβαση σε λογαριασμούς πλατφορμών για χρήστες κάτω των 16 ετών, όταν:

- το περιεχόμενο είναι προσβάσιμο ή παραδίδεται σε χρήστες της Αυστραλίας,

- οι χρήστες μπορούν να κάνουν δημοσιεύσεις,

- οι χρήστες μπορούν να συνδέονται ή να αλληλεπιδρούν με άλλους χρήστες,

- η διαδικτυακή κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ο μοναδικός ή σημαντικός σκοπός της πλατφόρμας.

Η επίτροπος eSafety έχει αποστείλει επιστολή σε έναν «αρχικό κατάλογο» 16 εταιρειών (συμπεριλαμβανομένων των Facebook, TikTok και YouTube) ενημερώνοντάς τες ότι ενδέχεται να εμπίπτουν στον ορισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που απαιτούν περιορισμούς ηλικίας.

Πηγή: Πρώτο Θέμα