Ανασφαλείς, μορφωμένοι και σκληρά εργαζόμενοι, κακοπληρωμένοι και χωρίς οικονομική ανεξαρτησία, οι νέοι της Γενιάς Ζ βλέπουν τα όνειρά τους να περιορίζονται στην Ελλάδα, ενώ στρέφουν το βλέμμα τους στο εξωτερικό. Αυτά είναι ορισμένα από τα βασικά στοιχεία που προκύπτουν από τη νέα έρευνα σε 1.500 εργαζόμενους και εργαζόμενες της Γενιάς Ζ, δηλαδή νέους και νέες έως 29 ετών. Την πανελλαδική έρευνα, με τίτλο «Νέοι και Εργασία 2025» υλοποίησε το Ινστιτούτο Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO.
Για τη σημασία της μελέτης και την ανάγκη ενασχόλησης με τη νέα γενιά μιλά στη «ΜτΚ» ο γενικός διευθυντής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας, Χρήστος Γούλας, ο οποίος επισημαίνει πως «είναι η γενιά στην οποία θα στηριχθεί η οικονομία και το παραγωγικό σύστημα τα επόμενα χρόνια και εκείνη που φέρνει κάτι νέο και διαφορετικό από αυτό που κόμισαν στην αγορά εργασίας οι προηγούμενες γενιές».
«Η γενιά των κρίσεων»
Πώς διαφοροποιούνται οι αξίες και οι στάσεις των νέων στην εργασία σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές; Αυτό είναι τα κομβικό ερώτημα που κάλυψε η έρευνα, η οποία είχε ως στόχο να εμβαθύνει στην Γενιά Ζ και να εξετάσει πώς συσχετίζεται η εργασία με την εκπαίδευση και την καθημερινότητα. Όπως εξηγεί ο κ. Γούλας, ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι, σύμφωνα με την ALCO, οι νέοι έδειξαν μεγάλη προθυμία και ενδιαφέρον να συμμετάσχουν.
«Αυτή η γενιά δεν είναι απλώς καλομαθημένη, ούτε άνθρωποι που βαριούνται να δουλέψουν, όπως κάποιοι τους κατηγορούν», εξηγεί ο κ. Γούλας. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη Γενιά Ζ ως «γενιά των κρίσεων», αναφερόμενος στην οικονομική κρίση, την ενεργειακή κρίση και τους πολέμους που διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλο.
Νέα εργασιακή ηθική
Η διαφοροποίηση των αξιών και των στάσεων απέναντι στην εργασία, σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, είναι εντυπωσιακή. Η συντριπτική πλειονότητα των νέων δίνει μεγαλύτερη σημασία στην προσωπική ασφάλεια και την ψυχική ισορροπία σε σχέση με την καριέρα, κάτι που, όπως επισημαίνει ο κ. Γούλας, «στις προηγούμενες γενιές δεν υπήρχε». Μάλιστα, όπως συμπληρώνει ο ίδιος πρόκειται για τη γενιά που επιδιώκει να εργάζεται σε επιχειρήσεις που σέβονται το περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα, έχει ψηφιακές δεξιότητες και αισθάνεται άνετα με τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης.
«Έχουμε δει τους γονείς μας να δουλεύουν και να χάνουν τόσα σημαντικά πράγματα από την ζωή τους. Προσπαθώ καθημερινά να πετύχω την ισορροπία προσωπικής, κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής» σημειώνει η 26χρονη Νίκη, εργαζόμενη σε μεγάλη εταιρεία με βάση το εξωτερικό. «Ζούμε για να δουλεύουμε σε μία κοινωνία που επιβάλλει να είμαστε και άκρως λειτουργικοί στα κοινωνικά ώστε να μην θεωρούμαστε ‘outsiders’», συμπληρώνει η 27χρονη Μαριαντίνα, η οποία εργάζεται στον τομέα της υγείας.
Το εργασιακό περιβάλλον
Ο κ. Γούλας υπογραμμίζει ότι η νέα γενιά δεν αποδέχεται «άνευ όρων» συνθήκες εργασίας, όπως πολύ χαμηλές αμοιβές, εξαντλητικά ωράρια, θέσεις κατώτερες των προσόντων τους, εργασίες χωρίς δημιουργικό περιεχόμενο ή περιβάλλοντα που επιτρέπουν τον εργασιακό εκφοβισμό.
Ο 29χρονος Θάνος συνοψίζει την αίσθηση πολλών νέων εργαζομένων: «Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», λέει, παρατηρώντας πως οι μεγαλύτεροι συνάδελφοι ή η διοίκηση σπάνια στηρίζουν την προσπάθεια της νέας γενιάς να εδραιωθεί επαγγελματικά. «Ακόμα και αν έχεις ιδέες και όρεξη να δουλέψεις, συχνά οι ευκαιρίες αποκλείονται ή δεν αναγνωρίζονται», προσθέτει.
Αδυναμία αυτονομίας και οικονομική εξάρτηση
Η οικονομική ανεξαρτησία και η αυτονομία παραμένει μακρινό όνειρο για τους νέους έως 29 ετών, όπως καταδεικνύει η έρευνα. Όπως εξηγεί η 26χρονη Νένα, η οποία ζει με τη μητέρα της, «οι μισθοί δεν επιτρέπουν καμία ανεξαρτησία και το κόστος στέγασης έχει ξεφύγει εντελώς. Η πλειοψηφία των νέων δεν μπορεί να ζήσει μόνη όχι επειδή δεν θέλει, αλλά επειδή δεν μπορεί.
Μορφωμένοι αλλά κακοπληρωμένοι
Η ελληνική αγορά εργασίας δεν καταφέρνει να απορροφήσει όλους τους πτυχιούχους, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι να εργάζονται σε τομείς άσχετους με τις σπουδές ή τις εξειδικεύσεις τους, σύμφωνα με την έρευνα. «Πρόκειται για την πιο προσοντούχα γενιά στην ιστορία της χώρας: Έχουν επενδύσει σημαντικούς πόρους σε μεταπτυχιακά, ξένες γλώσσες και πιστοποιήσεις», τονίζει ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας. «Είναι πραγματικά αποθαρρυντικό να επενδύεις χρόνια ολόκληρα και χρήματα σε σπουδές, αλλά στο τέλος να μην αμείβεσαι ανάλογα», αναφέρει η Νένα.
Αβεβαιότητα για το μέλλον
Για όσους νέους και νέες επιλέγουν να παραμείνουν στην Ελλάδα και δεν σκέφτονται το brain drain -το 46% δηλώνει ότι θα ήθελε να εργαστεί στο εξωτερικό - το μέλλον φαντάζει αβέβαιο. «Φόβος για το αύριο, καθώς δεν υπάρχει σταθερότητα, δεν υπάρχουν πραγματικά κριτήρια και καμία ουσιαστική βοήθεια», ομολογεί η 27χρονη Παρασκευή, φοιτήτρια και εργαζόμενη στην εστίαση.
Άλλες φράσεις που συνοψίζουν την αγωνία της γενιάς αυτής είναι χαρακτηριστικές: «Το μέλλον είναι αβέβαιο και επικίνδυνο για την ψυχική υγεία», «νιώθω μεγάλη ανασφάλεια και αβεβαιότητα στην Ελλάδα», «η γενιά μου επικεντρώνεται στο βιοποριστικό κομμάτι και στο θέμα της επιβίωσης, δεν της επιτρέπεται να κάνει όνειρα για το μέλλον».
Ο κ. Γούλας τονίζει ότι η ευθύνη πλέον ανήκει σε όσους σχεδιάζουν το εργασιακό περιβάλλον. «Αν δεν λάβουμε υπόψη τις αξίες και τα θέλω αυτής της γενιάς, τότε εμείς θα είμαστε χαμένοι -όχι αυτοί. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι αυτή η γενιά αδιαφορεί ή δεν θέλει να εμβαθύνει και να συνεισφέρει. Απλώς βάζει όρους».
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 23.11.2025
