Εθνικό Απολυτήριο: Οι προϋποθέσεις που πρέπει να τεθούν σύμφωνα με καθηγητές, γονείς και νέους

Με στόχο το Λύκειο να πάψει να αποτελεί «προθάλαμο» για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης τη θέσπιση του Εθνικού Απολυτηρίου. Όπως είπε, η πρώτη τάξη η οποία θα ωφεληθεί και θα ενταχθεί στο σύστημα του Εθνικού Απολυτηρίου είναι τα παιδιά τα οποία μόλις τελείωσαν τη Β’ Γυμνασίου, θα ενταχθούν στην Γ’, με την προοπτική να περάσουν στην Α’ Λυκείου, σε ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας του Λυκείου. Προέτρεψε μάλιστα τα κόμματα της αντιπολίτευσης να συμμετάσχουν με προτάσεις στον εθνικό διάλογο για το Εθνικό Απολυτήριο, τον οποίο θα ξεκινήσει άμεσα η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη.

Στόχος αυτής της μεγάλης μεταρρύθμισης είναι να αποκατασταθεί ο αυτοτελής ρόλος του Λυκείου. Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να προηγηθεί μία ουσιαστική συζήτηση με όλα τα κόμματα, τους φορείς της εκπαίδευσης και ειδικούς με δεδομένη την ανάγκη της συναίνεσης, μέσω τεκμηριωμένων προτάσεων. Σημειώνεται ότι, όπως διευκρίνισαν στη «ΜτΚ» στελέχη του υπουργείου, η θέσπιση του Εθνικού Απολυτηρίου δεν συνεπάγεται και την κατάργηση των Πανελλαδικών. Η κ. Ζαχαράκη υπενθυμίζεται πως είχε «ανοίξει τον δρόμο» της συναινετικής διαδικασίας, στις αρχές Ιουλίου, στη διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. «Οι όποιες αλλαγές συντελεστούν, δεν θα επηρεάσουν τους σημερινούς μαθητές του Λυκείου, καθώς το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί από το σχολικό έτος 2029-2030, προκειμένου να διασφαλιστεί η προετοιμασία όλων των εμπλεκομένων» είχε ξεκαθαρίσει λέγοντα πως «στόχος μας είναι ένα Λύκειο που επανακτά τον αυτόματο παιδαγωγικό του ρόλο, ενισχύει τη συνολική διαδρομή και πρόοδο του μαθητή και επαναπροσδιορίζει την σχέση του με το σχολείο».

Η πρόταση για το Εθνικό Απολυτήριο επιδιώκει την καλλιέργεια δεξιοτήτων, γνώσης και αυτογνωσίας. Σκοπός είναι να υπάρχει δομημένη και στέρεη γνώση, η οποία θα επιβεβαιώνεται κάθε χρόνο, ώστε να μετατοπίζεται το βάρος από την εξετασιοκεντρική προσέγγιση, στη συνεπή μαθητική πορεία και την ουσιαστική αξιολόγηση και πρόοδο του μαθητή, ως αλλαγή φιλοσοφίας. Μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, η κ. Ζαχαράκη δήλωσε σχετικά, στο emakedonia.gr «πρόκειται για μία πολύ μεγάλη και ρηξικέλευθη συζήτηση που ξεκινάει τώρα. Δεν θα γίνει εντός κλειστών θηρών αλλά θα συμπεριλαμβάνει όλα τα κόμματα. Είναι μία κουβέντα με την κοινωνία καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι μετά από τόσα χρόνια, μίας αξιόπιστης μεν αλλά, αρκετά κοπιώδης διαδικασία για τις Πανελλαδικές είναι καλό να δώσουμε στα παιδιά μας την επόμενη μέρα. Αποτελεί προϋπόθεση να υπάρχει μία εξαιρετικά καλή μελέτη και ως προς το κομμάτι της σταθμισμένης επίδοσης ανάμεσα στα τρία έτη του Λυκείου και βέβαια, μία συζήτηση για το πώς θα εισαγόμαστε στο πανεπιστήμιο. Προφανώς κι εμπιστευόμαστε τον θεσμό των Πανελλαδικών ως προς την αξιοπιστία του αλλά, νομίζω ότι ήρθε η στιγμή να δώσουμε στα παιδιά μας και μία άλλη επιλογή, μετά από πολύ εξαντλητική μελέτη και διαβούλευση».

Η προετοιμασία

Το απολυτήριο του Λυκείου να αποκτήσει οντότητα και να επιβεβαιώνει την απόκτηση σύγχρονων γνώσεων είναι ο τελικός σκοπός, δεδομένου ότι δεν ακολουθούν όλοι οι νέοι και νέες τον δρόμο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουμε από φέτος αλλαγές στη Δευτεροβάθμια, με την εισαγωγή νέων μαθημάτων. Ενδεικτικά, εισάγεται φέτος στην Γ’ γυμνασίου το νέο μάθημα των Οικονομικών, προβλέπεται η λειτουργία ζώνης δημιουργικών δραστηριοτήτων στο Γυμνάσιο με αντικείμενα που αφορούν σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και δεξιότητες, εισάγεται νέο πιλοτικό πρόγραμμα ειδησεογραφικής παιδείας για την καλλιέργεια της πολιτειακής υπευθυνότητας, το μάθημα της Πληροφορικής αποκτά πιο ενισχυμένο ρόλο στο ωρολόγιο πρόγραμμα, εισάγονται θεματικές που αφορούν την αγωγή υγείας, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τον ψηφιακό γραμματισμό, οι οποίες στοχεύουν στην καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής. Τέλος, το σύστημα αξιολόγησης των μαθητών θα συνδυάζει γραπτές και προφορικές εξετάσεις, εργασίες και συμμετοχή στην τάξη, όπως και δημιουργικές δραστηριότητες. Όλες οι παραπάνω ενέργειες στοχεύουν στο να υπάρξει το υπόβαθρο που θα υποστηρίξει το νέο Απολυτήριο και το νέο Λύκειο.

Ναι μεν αλλά…

Ο Νίκος Αβραμίδης, καθηγητής στο ΓΕΛ Χαλάστρας και πρόεδρος της Α’ ΕΛΜΕ παρατηρεί πως «οι αλλαγές που γίνονται από την εκάστοτε κυβέρνηση και πολλές φορές, από διαφορετικούς υπουργούς της ίδιας κυβέρνησης, είναι πάρα πολλές και δεν προλαβαίνουν να αφομοιωθούν. Ως παράδειγμα φέρω τις εξαγγελίες για την εισαγωγή του μαθήματος Οικονομίας στην Α’ Λυκείου που τελικά, τον Ιούλιο ανακοίνωσαν ότι θα ενταχθεί στη Γ’ Γυμνασίου. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουμε συνεχώς καινούριες προτάσεις δίχως να γίνεται μία σοβαρή συζήτηση για το τι Παιδεία χρειαζόμαστε. Έχει αποδειχτεί ότι αυτό που χρειάζονται οι μαθητές είναι να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, μέσα από συγκροτημένα μαθήματα τα οποία, από τη μία θα μεταφέρουν τη γνώση και από την άλλη, θα δείχνουν τον τρόπο στα παιδιά, να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί με το υπάρχον ωρολόγιο πρόγραμμα, τα παλιά βιβλία, τον μεγάλο αριθμό μαθητών ανά τάξη και την έλλειψη εκπαιδευτικών. Πρόκειται για μία κατάσταση που διαμορφώνει όλες τις συνθήκες, για να μην έχουμε τελικά το προσδοκώμενο αποτέλεσμα».

Κατά την άποψή του και με τη συζήτηση για το Εθνικό Απολυτήριο να βρίσκεται σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο, «το σχολείο θα γίνει ακόμα πιο εξετασιοκεντρικό. Θα αφορά μία σειρά νέων εξετάσεων που θα ξεκινούν από την Α’ Λυκείου, οι μαθητές θα βρίσκονται συνεχώς κάτω από την πίεση και το άγχος, το ίδιο θα ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς που θα προσπαθούν να βγάλουν την ύλη και τελικά, δεν θα υπάρχει η δυνατότητα να δούμε τον κάθε μαθητή και τις ανάγκες του, ξεχωριστά. Άποψή μας είναι ότι το Εθνικό Απολυτήριο, μαζί με την ΕΒΕ και την Τράπεζα Θεμάτων θα έχει ως αποτέλεσμα, περισσότερα παιδιά να εγκαταλείπουν το σχολείο. Δυστυχώς, το Λύκειο λειτουργεί ως «σκαλοπάτι» για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια. Η δική μας πρόταση αφορά μία ενιαία, σπειροειδή εκπαίδευση κι αυτό διότι από την Α’ Λυκείου, ίσως και από το Γυμνάσιο, τα παιδιά αναγκάζονται να αποφασίσουν ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσουν, με αποτέλεσμα, η πλειοψηφία να επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα μαθήματα και να μην ενδιαφέρεται για τη συνολική απόκτηση γνώσης».

«Μεγαλύτερο άγχος, περισσότερα έξοδα»

Για ακόμα περισσότερα έξοδα και κοινωνικό διαχωρισμό μιλούν γονείς, με τον Αλέξη Γουσόπουλο, πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Κ. Μακεδονίας να αναφέρει πως «το Εθνικό Απολυτήριο συζητιέται εδώ και χρόνια. Παρότι παρουσιάζεται ως μία αναβάθμιση του Λυκείου και ότι η Γ’ Λυκείου θα πάψει να λειτουργεί ως εξεταστικό κέντρο, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Τα παιδιά θα υποβάλλονται σε εξετάσεις τύπου Πανελλαδικών και στις τρεις τάξεις του Λυκείου και έτσι, θα πρέπει να ξεκινούν τα φροντιστήρια από ακόμα μικρότερες τάξεις προκειμένου να μπορούν να ανταπεξέλθουν και να μην έχουν κενά. Αυτό μεταφράζεται ως μεγαλύτερο άγχος για τους μαθητές και ακόμα πιο αυξημένο κόστος για τις οικογένειες. Όσοι δε δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να στηρίξουν τα παιδιά τους, τα ΕΠΑΛ, εάν όχι η πλήρης εγκατάλειψη του σχολείου, θα αποτελούν μονόδρομο. Η πίεση λοιπόν για τους μαθητές και τις οικογένειες θα είναι ακόμα μεγαλύτερη». Κατά την άποψή του, «για να πάψει το Λύκειο να είναι ‘πύλη’ μετάβασης στην Τριτοβάθμια, θα έπρεπε αρχικώς να δοθεί βαρύτητα στο να αποκτούν όλοι τις ίδιες γνώσεις -κάτι που δεν συμβαίνει- και στη συνέχεια να μπορεί ο μαθητής να κρατήσει τα μαθήματα στα οποία έγραψε καλά και να επανεξεταστεί στο μάθημα που μπορεί να μην τα πήγε καλά».

Η εμπειρία μίας αποφοίτου

Η Μιχαέλα Γερασίμου αποφοίτησε το ’21, από το International Baccalaureate (ΙΒ) του Κολλεγίου Ψυχικού και σήμερα σπουδάζει Ναυπηγική στη Γλασκόβη. «Ήθελα εξαρχής να σπουδάσω στο εξωτερικό, γι’ αυτό επέλεξα το IB. Το πρόγραμμα ήταν αρκετά απαιτητικό και δύσκολο ωστόσο μου άρεσε πολύ ο τρόπος προσέγγισης των μαθημάτων. Το ΙΒ κατά τη γνώμη μου έχει νόημα μόνον εάν κάποιος σκοπεύει να σπουδάσει στο εξωτερικό. Σίγουρα η προετοιμασία για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι καλύτερη γιατί αποκτάς άλλον τρόπο σκέψης που δεν διδάσκεται σήμερα στο ελληνικό σχολείο. Ωστόσο, για να “στηθεί” σωστά ένα τέτοιο πρόγραμμα απαιτούνται πάρα πολλοί πόροι και καλή οργάνωση δεδομένου ότι κάθε μαθητής διαλέγει άλλα μαθήματα, κάτι που απαιτεί επιπλέον εκπαιδευτικό προσωπικό», μεταφέρει στη «ΜτΚ». Εξηγεί ότι στο ΙΒ προσμετρείται ο συνολικός βαθμός της χρονιάς, «υπάρχουν υποχρεωτικές εργασίες αλλά και εθελοντικές δράσεις όπου αν βαθμολογηθείς κάτω από τη βάση δεν παίρνεις απολυτήριο. Πρέπει σίγουρα ο μαθητής να βρίσκεται σε μία εγρήγορση καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς αλλά και το ίδιο το σχολείο σε βοηθάει σε αυτό κι έτσι τα ιδιαίτερα μαθήματα είναι πολύ πιο περιορισμένα. Το τελικό αποτέλεσμα δεν προκύπτει από μία εξέταση όπως συμβαίνει στις Πανελλαδικές αλλά, από τη συνολική παρουσία στο σχολείο και δεν είναι μία εξέταση ανά μάθημα καθώς υπάρχει ευελιξία, μέσω των εργασιών».

Καταλήγει λέγοντας πως το ΙΒ έχει ένα αρκετά απαιτητικό πρόγραμμα σπουδών, με έξι εξεταζόμενα μαθήματα που προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα σπουδών, όλων των επιστημονικών πεδίων. «Γνώμη μου είναι πως το πρόγραμμα που θα οδηγεί σε Εθνικό Απολυτήριο θα πρέπει να εφαρμοστεί πιλοτικά και να υπάρχουν κριτήρια. Σίγουρα όμως, ο τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων του IB ενισχύει την κριτική σκέψη και διευρύνει τους ορίζοντες σου».

*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 13-14/9/25