Τα social media αλλάζουν, και αυτή τη φορά, η αλλαγή δεν αφορά φίλτρα, αλγόριθμους ή trends, αλλά την ίδια την ασφάλεια των παιδιών και των εφήβων στο διαδίκτυο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, εισάγει νέα πρότυπα για την προστασία των ανηλίκων, θέτοντας στο επίκεντρο την επαλήθευση ηλικίας, τη διαφάνεια και την ψηφιακή ευθύνη των πλατφορμών.
Στις 14 Ιουλίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την πρώτη έκδοση ενός σχεδίου επαλήθευσης ηλικίας, ως βάση για μια φιλική προς τον χρήστη και προστατευόμενη από την ιδιωτικότητα μέθοδο επαλήθευσης ηλικίας σε όλα τα κράτη μέλη. Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στο νέο αυτό ευρωπαϊκό εγχείρημα. Μαζί με τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Δανία, αποτελεί μία από τις πέντε χώρες-πιλότους που θα εφαρμόσουν στην πράξη τα εργαλεία επαλήθευσης ηλικίας το επόμενο διάστημα - είτε ως καταχωρήσεις στα εθνικά ψηφιακά πορτοφόλια, είτε ως ανεξάρτητες εφαρμογές σε app stores.
Γιατί η προστασία των ανηλίκων έγινε προτεραιότητα
Η χρήση των social media ξεκινά πλέον από πολύ μικρή ηλικία. Παρόλο που οι περισσότερες πλατφόρμες έχουν ελάχιστο όριο ηλικίας, χιλιάδες παιδιά παρακάμπτουν εύκολα τους ελέγχους και εκτίθενται σε περιεχόμενο και διαφημίσεις που δεν είναι κατάλληλα για την ηλικία τους.
Σύμφωνα με έρευνες, οι οποίες μάλιστα έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, οι ανήλικοι:
- Έρχονται σε επαφή με ακατάλληλο περιεχόμενο (πορνογραφία, βία, αυτοτραυματισμός).
- Γίνονται αποδέκτες στοχευμένων διαφημίσεων χωρίς συναίνεση.
- Υφίστανται ψηφιακή παρενόχληση.
- Εθίζονται σε εφαρμογές μέσω των αλγορίθμων που προωθούν υπερκατανάλωση περιεχομένου.
Τι είναι το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο επαλήθευσης ηλικίας
Στο πλαίσιο του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις 14 Ιουλίου του 2025 έναν οδικό χάρτη (blueprint) για την επαλήθευση της ηλικίας των χρηστών στο διαδίκτυο.
Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια ενιαία, ασφαλής και αξιόπιστη μέθοδος, η οποία θα χρησιμοποιείται από πλατφόρμες, ιστότοπους, ακόμα και παρόχους περιεχομένου (π.χ. gaming, βίντεο, αγορές).
Αυτό θα γίνει με εργαλεία που:
- Διασφαλίζουν την ανωνυμία του χρήστη (χωρίς να απαιτείται ταυτοποίηση με ΑΦΜ ή προσωπικά δεδομένα).
- Δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε περιεχόμενο ενηλίκων χωρίς τεκμηριωμένη ηλικία.
- Εφαρμόζονται με σεβασμό στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο για τα προσωπικά δεδομένα (GDPR).
Η λύση, που ονομάζεται επίσης «μίνι πορτοφόλι», βασίζεται στις ίδιες τεχνικές προδιαγραφές με τα Ευρωπαϊκά Πορτοφόλια Ψηφιακής Ταυτότητας που πρόκειται να κυκλοφορήσουν μέχρι το τέλος του 2026. Αυτό διασφαλίζει τη συμβατότητα και επιτρέπει την ενσωμάτωση της λειτουργίας επαλήθευσης ηλικίας στα μελλοντικά Ψηφιακά Πορτοφόλια.
Νέα εποχή για τη χρήση των social media από ανήλικους
Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, χρήστες στην Ελλάδα, ειδικά έφηβοι κάτω των 18 ετών, θα χρειάζονται επαλήθευση για να μπουν σε ορισμένες πλατφόρμες ή να δουν συγκεκριμένο περιεχόμενο. Η τεχνολογία θα βασίζεται σε προηγμένα ψηφιακά εργαλεία που δεν αποκαλύπτουν την ταυτότητα του χρήστη, αλλά επιβεβαιώνουν μόνο την ηλικία. Αποτελεσματικά, οι γονείς θα έχουν περισσότερα εργαλεία ελέγχου και καθοδήγησης των παιδιών τους στο διαδίκτυο.
Η χρήση των social media από ανήλικους μπαίνει σε μια νέα εποχή με την εφαρμογή αυστηρών μέτρων επαλήθευσης ηλικίας. Με στόχο την καλύτερη προστασία των νέων χρηστών, οι πλατφόρμες αναγκάζονται να εφαρμόσουν τεχνολογίες και διαδικασίες που διασφαλίζουν ότι οι ανήλικοι δεν θα έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο που είναι ακατάλληλο ή απαγορευμένο για την ηλικία τους.
Η επαλήθευση ηλικίας λειτουργεί ως φίλτρο που αποκλείει την πρόσβαση σε ευαίσθητο ή ενήλικο υλικό, αλλά και σε διαφημίσεις που απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικες. Με αυτόν τον τρόπο, οι πλατφόρμες προστατεύουν τα παιδιά από ακατάλληλα μηνύματα και εμπορικές επιρροές που μπορεί να βλάψουν την ανάπτυξή τους.
Η ευθύνη που αναλαμβάνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι τεράστια, καθώς καλούνται να εφαρμόσουν συστήματα αξιόπιστης επαλήθευσης χωρίς να παραβιάζουν το απόρρητο και τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι νέοι χρήστες θα περιηγούνται σε ασφαλές περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα να σέβονται τους κανονισμούς προστασίας δεδομένων, όπως τον GDPR στην Ευρώπη.
Επιπλέον, οι πλατφόρμες υποχρεούνται να παρακολουθούν και να διαχειρίζονται με υπευθυνότητα τις διαφημίσεις που προβάλλονται, ώστε να μην στοχεύουν ανήλικους σε προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν είναι κατάλληλες για την ηλικία τους.
Συνολικά, η νέα πολιτική επαλήθευσης ηλικίας στα social media σηματοδοτεί μια σημαντική πρόοδο στην προσπάθεια να γίνουν οι ψηφιακοί χώροι πιο ασφαλείς για τα παιδιά και τους εφήβους. Είναι μια κίνηση που προάγει την υπεύθυνη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και προστατεύει τη νεότερη γενιά από ανεπιθύμητες επιρροές και κινδύνους.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες
Οι κατευθυντήριες οδηγίες που δημοσιεύτηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζουν πώς οι ψηφιακές πλατφόρμες πρέπει να προσαρμόσουν τα συστήματά τους.
Ανάμεσα στις προτάσεις περιλαμβάνονται:
- Η αποφυγή χρήσης της συμπεριφοράς περιήγησης των χρηστών για τη δημιουργία συστημάτων προτάσεων (recommender systems).
- Η απενεργοποίηση λειτουργιών όπως οι «σειρές συνεχούς χρήσης» (streaks) και οι ενδείξεις ανάγνωσης μηνυμάτων (read receipts), με στόχο να περιοριστεί ο εθισμός στις εφαρμογές.
- Η προεπιλεγμένη ρύθμιση των επιλογών απορρήτου και ασφάλειας, όπως το να είναι οι λογαριασμοί αόρατοι σε άτομα που δεν ανήκουν στο κοινωνικό δίκτυο του χρήστη.
- Η αξιολόγηση της πιθανότητας απενεργοποίησης λειτουργιών, όπως η πρόσβαση στην κάμερα.
Οι οδηγίες βασίζονται σε μια προσέγγιση που εστιάζει στον κίνδυνο (risk-based approach), επιτρέποντας στις πλατφόρμες να εκτιμούν τους κινδύνους για τους ανηλίκους και να λαμβάνουν ανάλογα μέτρα προστασίας.
