Το επικοινωνιακό βατερλό του τελευταίου διαστήματος στην υπόθεση του λουκέτου σε 204, από τα οποία 8 στη Θεσσαλονίκη, καταστήματα των ΕΛΤΑ (που τελικά θα κατεβάσουν ρολά αλλά όχι τώρα και μετά από… διάλογο με τους πολίτες, σύμφωνα με την κυβέρνηση), φέρνει στο προσκήνιο τις οικονομικές αμαρτίες των Ελληνικών Ταχυδρομείων.
Τα ΕΛΤΑ ή θα αλλάξουν ή θα βουλιάξουν αποτελώντας μία από τις πλέον ζημιογόνες ΔΕΚΟ (μικρογραφία του ελληνικού δημοσίου) εδώ και 30 χρόνια, με μία διαχείριση από διαδοχικές κυβερνήσεις άκρως προβληματική. Λανθασμένες επιλογές, άσκοπες σπατάλες, «άρνηση» μετάβασης στην ψηφιακή εποχή, βολέματα «δικών μας παιδιών», νοοτροπία δεκαετίας ΄80 στην εποχή της ψηφιοποίησης των πάντων.
Τα ΕΛΤΑ δεν κατάφεραν να εξελιχθούν σε μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποτελεσματική εταιρεία ταχυδρομικών υπηρεσιών. Προσπαθούν να επιβιώσουν σε μία αγορά, η οποία προχωράει ταχύτατα από την εποχή των γραμμάτων και των επιστολών σε αυτή των ηλεκτρονικών πληρωμών και της χρήσης θυρίδων τύπου Locker, οι οποίες έχουν κατακλύσει τη χώρα μας καθώς έχουν 5.400 σε όλη την Ελλάδα με το 40% των παραδόσεων courier να γίνονται μέσω αυτών.
Οι θυρίδες ιδιωτικών εταιρειών ανέρχονται στις 270.000 (με τους παρόχους να επενδύουν δεκάδες εκατ.) Τα ΕΛΤΑ με ταχύτητες χελώνας ξεκίνησαν να ρίχνονται στη μάχη αυτή ξεκινώντας πιλοτικά με τα Smart Lockers, ενώ στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προχώρησαν σε συνεργασία με την Alpha Bank για την εξυπηρέτηση μέσω 1.100 σημείων εξυπηρέτησης πανελλαδικά.
Τέλη του 2023, ο παραιτηθείς (επί της ουσίας αποπεμφθείς) διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΤΑ Γρηγόρης Σκλήκας είχε αποκαλύψει ένα business plan το οποίο θα ξεδιπλωνόταν, από τότε, σταδιακά σε βάθος 18 μηνών, σε 3 φάσεις, μία ανά εξάμηνο, σε όλο το εύρος των λειτουργιών του οργανισμού και περιλάμβανε από την αναδιάρθωση του δικτύου των καταστημάτων του οργανισμού και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών τους, μέχρι την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους.
Το στοίχημα ήταν και είναι δύσκολο, διότι οι χρήσεις παραμένουν ζημιογόνες για τον όμιλο, αν και είχε τεθεί ως αρχικός στόχος να «γυρίσουν» σε κερδοφορία τα ΕΛΤΑ από το 2024. Κάτι που πιθανότατα δεν θα καταστεί δυνατό να επιτευχθεί ούτε φέτος. Η πρώην διοίκηση των ΕΛΤΑ επέλεξε τη λογική του «ξαφνικού θανάτου» για τα 204 καταστήματα, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση ή διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς, θεωρώντας ότι, όπως είχε συμβεί με τα 143 λουκέτα του 2023, η απόφαση θα περάσει σχεδόν απαρατήρητη. Αυτή τη φορά, όμως, πρόκειται για ταχυδρομεία που λειτουργούν σε μεγαλύτερους δήμους και αποτελούν κρίκο επικοινωνίας των πολιτών με το κράτος
Σε βαρέλι δίχως πάτο 250 εκατ. ευρώ
Η πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια εξυγίανσης των ΕΛΤΑ ξεκίνησε το 2020, έπειτα από μία δεκαετία συρρίκνωσης, στασιμότητας και οικονομικής κατάρρευσης, με συσσωρευμένες ζημίες.
Τα ΕΛΤΑ έλαβαν από το κράτος τα 250 εκατ. ευρώ, από τα οποία η μερίδα του λέοντος πήγε στην εθελουσία του 2021. Τότε οι υπάλληλοι που έφυγαν πήραν «πριμ» περί τα 70.000 ευρώ ο καθένας.
Περίπου 70 εκατ. χρησιμοποιήθηκαν για να πληρωθούν χρέη που είχε η εταιρεία σε τρίτους, πρακτορεία, προμηθευτές, αλλά και λειτουργικές δαπάνες λόγω και της Καθολικής Υπηρεσίας (δηλαδή η υποχρέωση των ΕΛΤΑ να εξυπηρετούν καθημερινά κάθε πολίτη σε κάθε σημείο της επικράτειας με το κράτος προφανώς να τα αποζημιώνει).
Άλλα 40 εκατ. από τις καταβολές του 2020 «κάηκαν» ως cash flow σε μισθούς αλλά και για την αποκατάσταση της ζημιάς που προκάλεσε η μεγάλης έκτασης κυβερνοεπίθεση του 2022.
Μια προσεκτική μελέτη των ισολογισμών των τελευταίων ετών αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος. Ενδεικτικά, το 2024 τα ΕΛΤΑ είχαν ζημιές 8,372 εκατ. από 28,737 εκατ. ευρώ ζημιές το 2023. Ο τζίρος των ΕΛΤΑ για το 2024 ήταν €249,05 εκατ., παρουσιάζοντας αύξηση 2% σε σύγκριση με το 2023 (€243,28 εκατομμύρια). Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην επιστολική αλληλογραφία, τις ταχυμεταφορές και τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Η δυσχερής οικονομική θέση των ΕΛΤΑ επιβεβαιώνει την υποχρέωση λήψης δραστικών μέτρων για την στήριξη και επιβίωσή της εταιρείας.
Από μονοπώλιο στην αδυσώπητη αρένα του ανταγωνισμού
Τη δεκαετία του ’90 και τις αρχές των 2000, τα ΕΛΤΑ λειτουργούσαν σχεδόν μονοπωλιακά. Το πρόβλημα ήταν ότι η επιχείρηση στηριζόταν αποκλειστικά στην παραδοσιακή αλληλογραφία και δεν προετοίμασε το έδαφος για την ψηφιακή μετάβαση.
Από τα μέσα των 2000 και μετά, η ηλεκτρονική επικοινωνία σάρωσε την παραδοσιακή αγορά. Ως εκ τούτου, τα ΕΛΤΑ είδαν τα έσοδά τους να μειώνονται χρόνο με τον χρόνο, χωρίς ουσιαστική προσαρμογή.
Σταδιακά, οι λειτουργικές δαπάνες αυξήθηκαν, οι αποστολές επιστολών μειώθηκαν, και η επιχείρηση έδειχνε να χάνει έδαφος έναντι των ιδιωτικών courier που άρχισαν να κυριαρχούν στο πεδίο των πακέτων.
Η μόνη ανάσα ήρθε από τη θυγατρική ELTA Courier, που εκείνη τη χρονιά εμφάνισε καθαρά κέρδη περίπου 1,2 εκατ. ευρώ . Ήταν ένα σαφές δείγμα ότι το μέλλον βρισκόταν στις ταχυμεταφορές και το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Η εξάρτηση από τις κρατικές αποζημιώσεις δημιούργησε έναν φαύλο κύκλο: Όταν οι ενισχύσεις καθυστερούσαν, οι ζημίες διογκώνονταν, ενώ η διοίκηση δεν μπορούσε να προχωρήσει σε τομές φοβούμενη κοινωνικές αντιδράσεις.
Ο στρατηγικός επενδυτής
Το Υπερταμείο, στο οποίο ανήκουν τα ΕΛΤΑ από το 2017, ανάμεσα στις στρατηγικές προτεραιότητες που είχε εκπονήσει για την εταιρεία ανέφερε και την δυνατότητα προσέλκυσης στρατηγικού επενδυτή. Ανοιχτό είναι και το ενδεχόμενο Εγσυνεργασιών με ιδιώτες επαγγελματίες που θα αναλάβουν τη λειτουργία σημείων εξυπηρέτησης υπό το εμπορικό σήμα των ΕΛΤΑ ή της ΕΛΤΑ Courier — μοντέλο που ήδη εφαρμόζεται σε πολλές περιοχές της χώρας.
Γιατί είναι μαγαζί γωνία
Ακόμα πάντως και με νούμερα που παραπέμπουν σε μία βαριά «άρρωστη» εταιρεία, τα ΕΛΤΑ θα μπορούσαν να αποτελέσουν μήλον της έριδος για τους δυνητικούς επενδυτές καθώς διαθέτουν τη μεγαλύτερη ταχυδρομική υποδομή της χώρας, Κυριαρχούν στην αγορά της παράδοσης δεμάτων κατέχοντας τη 2η θέση, πραγματοποιούν επενδύσεις σε logistics και έχουν ανανεώσει το στόλο τους με 250 υβριδικά αυτοκίνητα, προσφέροντας τη δυνατότητα εξυπηρέτησης εκτός των καταστημάτων με 1.400 ταχυδρόμους, 500 συνεργάτες και 400 διανομείς από πράκτορες courier.
Όλα αυτά δεν είναι αμελητέα για τους δυνητικούς επενδυτές που θα μπορούσαν να αποκτήσουν ένα φιλέτο στις ταχυδρομικές υπηρεσίες με σχετικά χαμηλό τίμημα και με σοβαρές επενδύσεις να επαναφέρουν την χαμένη αίγλη του ισχυρού brand των ΕΛΤΑ.
