Δώστε στα βιβλία ζωή…

Ξεκίνησαν από το υπόγειο του σπιτιού τους και έβαλαν σε εφαρμογή μία «συνταγή» που είναι δοκιμασμένη στο εξωτερικό: Δημιούργησαν βιβλιοθήκες σε σχολεία, φυλακές, νοσοκομεία, γηροκομεία και διάφορα άλλα ιδρύματα, με βιβλία που κάποιοι έχουν διαβάσει και επιθυμούσαν να τα χαρίσουν…

Η προσπάθεια ξεκίνησε από μία οικογένεια από το Ηράκλειο και εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Ονόμασαν την εθελοντική τους ομάδα με την λατινική ονομασία «In Libro Vita» που σημαίνει δώστε στο βιβλίο ζωή…

Ο Δημοσθένης Μαράκης, η σύζυγός του Χρυσούλα και τα τρία τους παιδιά, ο Λευτέρης, ο Νίκος και η Νικόλ, εδώ και 11 χρόνια, έχουν διακινήσει χιλιάδες βιβλία αλλά και παζλ εκπαιδευτικού και ψυχαγωγικού περιεχομένου.

Με τη βοήθεια και άλλων εθελοντών έχουν δημιουργήσει δωρεάν δεκάδες βιβλιοθήκες όχι μόνο σε όλη τη χώρα αλλά και στο εξωτερικό.

Όπως λέει στη «ΜτΚ» ο κ. Μαράκης η προσπάθειά τους ξεκίνησε από την αγάπη τους για το βιβλίο.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία της εθελοντικής ομάδας «In Libro Vita-δώστε στο βιβλίο ζωή»;

Η Εθελοντική ομάδα «In Libro Vita-δώστε στο βιβλίο ζωή», βαδίζει στη δεύτερη δεκαετία της ζωής της, έχει λατινική ονομασία, ελληνική καρδιά και διάθεση προσφοράς και αγάπης για το βιβλίο. Η σκέψη απλή, η συνταγή δοκιμασμένη, ιδίως στο εξωτερικό. Ιδέα που ανθεί στην Ασία, Αφρική και Αμερική. Στόχος, να φτάσει το βιβλίο σε κάθε σημείο και κάθε αναγνώστη. Η ομάδα προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες που διαθέτουν βιβλία και παζλ εκπαιδευτικού και ψυχαγωγικού περιεχομένου, τα οποία μέσω της διαδικασίας δωρεάς, να συμμετάσχουν στην ενίσχυση της φιλαναγνωσίας και ψυχαγωγίας άλλων κοινωνικών ομάδων. Με τη διαδικασία της «κυκλικής οικονομίας», ένα βιβλίο που έχει επιτελέσει τον σκοπό του μπορεί απλόχερα να μεταδώσει γνώση και να προάγει τον πολιτισμό. Βιβλία μπορούν να μετατραπούν από «κάτι που σκονίζεται στο ράφι» ή «καταλαμβάνει πολύ χώρο στο σπίτι», σε μέσο διάδοσης γνώσης και πολιτισμού. Όταν ένα βιβλίο μπορεί να δώσει πολλά περισσότερα από γνώση και παιδεία, τότε η δωρεά αποκτά άλλα χαρακτηριστικά και αξία.

Η σύζυγος και τα παιδιά σας πώς αντέδρασαν στην ιδέα να δημιουργήσετε αυτή την ομάδα;

Ο κεντρικός πυρήνας της ομάδας, η Χρυσούλα, ο Λευτέρης, ο Νίκος, η δωδεκάχρονη Νικόλ και ο υποφαινόμενος, πάλεψαν και συνεχίζουν παλεύουν… Πολλαπλασιάζεται δε η δράση της, με τους εκατοντάδες δωρητές και συνεργαζόμενες εθελοντικές ομάδες ανά τη χώρα. Ο ενθουσιασμός της συζύγου Χρυσούλας, ως «βιβλιοφάγος», αλλά και των παιδιών συμμετέχοντας σε κάτι που προωθεί την αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια και τη άδολη προσφορά, ήταν αυτά που καθιέρωσαν στη συνείδηση των δωρητών την ίδια την ύπαρξη της ομάδας. Αργότερα, με τις επαναλαμβανόμενες δράσεις ενισχύθηκε ο ενθουσιασμός, η απήχηση και η αποδοχή. Τα βιβλία αποθηκεύονται στο υπόγειο του σπιτιού μας με ροή τέτοια που σήμερα ο χώρος δεν επαρκεί. Επισημαίνεται δε ότι, η ομάδα δεν έχει νομική μορφή, έχει έδρα το σπίτι μας στο Ηράκλειο Κρήτης, δραστηριοποιείται σε ολόκληρη τη χώρα, δεν χρηματοδοτείται και στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική προσφορά. Η καλύτερη παρέα μας ο Γατούλης, σύμβολο της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφοράς Βιβλίων, παροτρύνει παιδιά και γονείς να σταθούν αλληλέγγυοι, σε νοσηλευόμενα παιδιά και παιδιά που φιλοξενούνται σε κοινωνικές δομές, είτε του υπουργείου Δικαιοσύνης είτε αυτό του Εργασίας και Κοινωνικής ασφάλισης, των ειδικών σχολείων, που νοσηλεύονται.

Στην αρχή της προσπάθειάς σας, ο κόσμος σας βοήθησε ή σας αντιμετώπισαν με καχυποψία;

Από την «ιδρυτική διακήρυξη» της ομάδας, ξεκινήσαμε να συλλέγουμε βιβλία για την ίδρυση ή την ενίσχυση υπαρχόντων βιβλιοθηκών, προώθησης της φιλαναγνωσίας και της βιβλιοφιλίας. Εύκολο; Καθόλου! Γιατί στη φύση μας, ως λαός, είμαστε καχύποπτοι και αρνητικοί. Ακούσαμε πολλά, δεν πτοηθήκαμε, δεν σταματήσαμε και δικαιωθήκαμε. Σχόλια του τύπου «πού αποσκοπούν αυτοί, μήπως πωλούν τα βιβλία που τους παρέχονται δωρεάν;», «τι θέλουν να κερδίσουν», «γιατί το κάνουν;» απετέλεσαν καθημερινό άκουσμα. Δυστυχώς ο κόσμος δεν διακατέχεται από αισθήματα ανιδιοτέλειας. Θεωρεί δεδομένο ότι «όλα γίνονται για έναν σκοπό». Ναι, έχουμε έναν σκοπό. Να κάνουμε τον κόσμο λίγο καλύτερο. Όσο μας αναλογεί. Συνεχίσαμε! Και πεισμώναμε. Όσοι δε, μας σχολίαζαν αρνητικά στην αρχή, αργότερα ήρθαν κοντά μας. Φυσικά, υπήρξαν συμπολίτες μας που μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή και ενίσχυσαν την ιδέα μας, προσφέροντας βιβλία από τις προσωπικές των βιβλιοθήκες. Αποσκοπούμε, με τη διάδοση της γνώσης και της φιλαναγνωσίας, στην εξάλειψη του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Για να βρεθούμε κοντά σε αυτό τον στόχο χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας. Βοηθήστε μας, να βοηθήσουμε το βιβλίο να ταξιδέψει, να ξαναπάρει ζωή, μία δεύτερη ζωή. Περισσότερα από δέκα χρόνια «εκπαιδεύσαμε» δωρητές και ωφελούμενους, να περιμένουν μία πράξη αλληλεγγύης και μία ζεστή αγκαλιά. Περιμένουν μία πράξη αγάπης. Από εμάς, από «όλους εμάς». Γιατί, όπως είπε ο μεγάλος Κρητικός «Εγώ θα φταίω». Μία κίνηση που να αποδεικνύει ότι οι σκέψεις μας είναι κοντά τους. Περιμένουν τα βιβλία και τα παζλ, που για χρόνια τους παρέχουμε απλόχερα. Ο απολογισμός μας, ξεκινάει και καταλήγει σε ένα τεράστιο «ευχαριστώ» προς τους δωρητές.

Πότε η ομάδα σας άρχισε να επεκτείνεται σε όλη την Ελλάδα;

Κάθε χρόνο θέτουμε ως στόχο μας, την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κάλυψη κέντρων παιδιών και ενηλίκων. Προσπαθούμε να εντάξουμε στους παραλήπτες νέες δομές ή ενισχύοντας παλαιότερες, με ρυθμό ανάλογο με τη διαθεσιμότητα των δωρηθέντων βιβλίων. Με τη δημοσιοποίηση των δράσεων ξεκίνησαν και τα αιτήματα. Η πρώτη αποστολή εκτός Κρήτης ήταν αυτή για την ενίσχυση του δημοτικού σχολείου Καστελόριζου, αποτελώντας για εμάς εθνικό χρέος. Ακολούθησαν, οι δανειστικές βιβλιοθήκες των πανεπιστημιακών νοσοκομείων Ιωαννίνων, Πατρών, Λάρισας, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, τα δημοτικά ιατρεία του Δήμου Αθηναίων, ο ποντιακός σύλλογος Ακρίτες Στουτγάρδης, ο Δήμος Μεγίστης Καστελόριζου, η μητρόπολη Νέας Ζηλανδίας και το οικοτροφείο στα νησιά Φίτζι αλλά και ιδιώτες, σε όλη τη χώρα. Λόγω δε του υψηλού κόστους μεταφοράς, προσπαθούμε να εμπλέξουμε άλλες εθελοντικές ομάδες ή δωρητές, επιτυγχάνοντας πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα παραδόσεων σε όλη τη χώρα.

Συνήθως ποιοι είναι οι παραλήπτες των βιβλίων;

Μέχρι σήμερα, δημιουργήθηκαν, εμπλουτίστηκαν ή διεύρυναν την υπάρχουσα συλλογή των με βιβλία δεκάδες χώροι με δεκάδες χιλιάδες βιβλία. Σχολεία, κλινικές νοσοκομείων, ιδρύματα, γηροκομεία, καταστήματα κράτησης, πολιτιστικοί σύλλογοι, ΚΕΘΕΑ Ηρακλείου, Χανίων, Αγίου Νικολάου, κέντρα ΟΚΑΝΑ σε όλη τη χώρα, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, του Ελ.Με.Πα., η βιβλιοθήκη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, το μουσείο της Ιατρικής σχολής, οι σχολές Νοσηλευτικής νοσοκομείων, ο χώρος αναχωρήσεων του Αεροδρομίου Νίκος Καζαντζάκης με το πρόγραμμα «Let the Knowledge fly with you». Μεγάλη αποδοχή επίσης είχε η συνεργασία μας με τον εθελοντικό σύλλογο «Αιματοκρήτης», όπου κάθε αιμοδότης λάμβανε ένα κλειστό πακέτο με τον διακριτικό τίτλο «blind date with a book» (ραντεβού στα τυφλά με ένα βιβλίο).

Σκεφτόμαστε «out of the box» (έξω από το κουτί). Θέλουμε, το αποτύπωμα που θα αφήσουμε στην κοινωνία να είναι θετικό.

Τι σχόλια ακούτε όταν δίνεται δωρεάν βιβλία;

Υπάρχουν περιστατικά που είναι χαραγμένα στη μνήμη. Είναι αυτά που μας έδωσαν δύναμη και θέληση να συνεχίσουμε. Περιστατικά που διαμόρφωσαν χαρακτήρες στην εθελοντική μας πορεία. Το βλέμμα αποδοχής, οι ευχές από τους ηλικιωμένους φιλοξενούμενους των γηροκομείων που, αν πιάσουν οι μισές θα είμαστε οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι της γης. Το λεύκωμα από ζωγραφιές των μικρών μαθητών του νηπιαγωγείου στις Βούβες Σφακίων, με ένα τεράστιο «ευχαριστούμε», οι κατασκευές των μαθητών των ειδικών δημοτικών σχολείων Χανίων, μας σημάδεψαν. Αλλά αυτό που πραγματικά μας συγκλόνισε ήταν στην πρώτη μας επίσκεψη-παράδοση στο 2^ο Ειδικό σχολείο Ηρακλείου. Ήταν η πρώτη παράδοση βιβλίων και γραφικής ύλης της ομάδας. Αυτά τα βλέμματα, αυτή η αγάπη, η ευγνωμοσύνη, «το ευχαριστώ» μέσα από την αγνή καρδιά των μικρών μαθητών απετέλεσε τη μεγαλύτερη ώθηση. Μας έδωσε κατεύθυνση. Μας έδειξε το δρόμο. Προσωπικά, ήταν αυτό που διαμόρφωσε τον εθελοντικό χαρακτήρα μου.

Πού πρέπει να απευθυνθούν όσοι ενδιαφέρονται να σας χαρίσουν ή να πάρουν βιβλία;

Ο τρόπος είναι απλός. Ένα μήνυμα στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης της ομάδας σε Facebook και Instagram. Από εκεί θα κατευθύνουμε δωρητές και παραλήπτες. Εάν αυτοί βρίσκονται εντός Κρήτης, η διακίνηση γίνεται από εμάς. Διαφορετικά κατευθύνουμε τους δωρητές ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής των, σε δομές, σχολικά συγκροτήματα ή νοσοκομεία. Αυτό ενισχύει τον εθελοντισμό και τοποθετεί τον δωρητή στο υψηλότερο σκαλί.

Ενδιαφέρεστε για λογοτεχνικά βιβλία ή ιστορικά βιβλία, ελληνικά -ξένα, παλιά -σύγχρονα ή για όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν;

Τα βιβλία είναι ζωντανοί οργανισμοί, κρύβουν μέσα τους την ψυχή του συγγραφέα, τον μόχθο του ερευνητή, το αίμα των ηρώων και των αγίων, τη φαντασία του μυθιστοριογράφου, τις ιδέες και τις αξίες των οραματιστών, τους στίχους των ποιητών που τα ποιήματά τους δεν διαβάστηκαν ποτέ. Όλων αυτών που, σε κατάσταση νοητικής διέγερσης, αποτύπωσαν σκέψεις και βιώματα, ικανά να αλλάξουν τρόπο σκέψης και δράσης επόμενων γενεών. Τα βιβλία που διαβάστηκαν χαρίζονται σε βιβλιοθήκες. Και έχουν τόσο «ανομοιογενές κοινό» αυτοί οι χώροι, ώστε κάθε είδους βιβλίο να είναι πολύτιμο. Εξάλλου, όλοι έχουν δικαίωμα στη μόρφωση και στη γνώση, είτε έχουν τη δυνατότητα είτε όχι. Η «παρέμβαση» του δωρητή, μετατρέπει την πράξη σε θεάρεστο έργο αλληλεγγύης. Εμείς απλά, είμαστε ο ενδιάμεσος κρίκος. Όλων των ειδών τα βιβλία μας ενδιαφέρουν. Εκτός εγκυκλοπαίδειες και σχολικά, ελληνικών ή εκμάθησης ξένης γλώσσας, λόγω αδυναμίας διάθεσής των.

Σας προσφέρουν και σχολικά βιβλία για μαθητές ή φοιτητές;

Ανάμεσα στα βιβλία που προτίθενται να μας δωρίσουν, βρίσκονται κατά καιρούς και σχολικά βιβλία. Δυστυχώς, βρίσκονται στις κατηγορίες που δεν παραλαμβάνουμε. Αντιθέτως, παραλαμβάνουμε σχολικά βοηθήματα, διαφόρων βαθμίδων, τα οποία παραδίδονται για τις ανάγκες του Κοινωνικού Φροντιστηρίου του Δήμου Ηρακλείου.

Η ελληνική πολιτεία σας βοηθάει στο έργο σας;

Η ομάδα μας όπως σας είπα δεν έχει νομική μορφή, δεν είναι σύλλογος, ΜΚΟ κ.τ.λ., δεν χρηματοδοτείται και στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική προσφορά. Ως εκ τούτου, η πολιτεία δεν μπορεί να βοηθήσει στο έργο μας, γι’ αυτό δεν έχει ζητηθεί. Προσωπικά θα προτιμούσα να ενισχυθούν από το κράτος οι σχολικές βιβλιοθήκες και να ενισχυθεί η φιλαναγνωσία μέσα από την εκπαίδευση.

Τελικά οι Έλληνες διαβάζουν στις μέρες μας βιβλία ή ασχολούνται με το διαδίκτυο;

Με το δεδομένο της αδυναμίας έκφρασης συμπεραίνεται ότι δεν διαβάζουν όσο στο παρελθόν. Θα τους πρότεινα να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό δρόμο. Προσωπικά, με στεναχωρεί που με τέτοιο πλούτο της γλώσσας η νέα γενιά κυρίως καταφεύγει στη χρήση μερικών δεκάδων λέξεων. Ο μόνος τρόπος εμπλουτισμού της γλώσσας είναι το βιβλίο. Η έκφραση, η ορθογραφία, κάτι που επίσης πρέπει να προσέξουμε, ο χειρισμός επιχειρημάτων, η ροή του λόγου και της γραφής, η ταχύτητα σκέψης, αποκτούνται μόνο με τη μελέτη. Τα κακογραμμένα σχολικά βιβλία, χωρίς ενδιαφέρον και χωρίς κίνητρο, σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη χρήση διαδικτύου, που από μέσο ενημέρωσης και έρευνας μετατρέπεται σε μέσο ψυχαγωγίας, λειτουργούν αποτρεπτικά.

Η χρήση συμβόλων στην μεταξύ των επικοινωνία λειτουργεί επίσης αρνητικά. Αυτός είναι ο λόγος που οι περισσότεροι έφηβοι αδυνατούν να εκφραστούν και η αδυναμία χειρισμού του λόγου είναι εμφανής. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο στις ηλικίες των 14-17 όπου καλούνται να αναπτύξουν επιχειρηματολογία στην έκθεση χωρίς εξωσχολική παιδεία.

Προσωπικά θεωρώ ότι, η εισαγωγή της τέχνης και της λογοτεχνίας στο διδακτικό πρόγραμμα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιστροφή της αρνητικής πορείας. Και επειδή κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και όλοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης στη γνώση και στην εκπαίδευση, η οποία να σέβεται την προσωπικότητα, τα πιστεύω και τις ανάγκες του, θεωρώ ότι πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Φυσικά, δεν απορρίπτουμε το διαδίκτυο. Μέσω αυτού γίναμε γνωστοί ως ομάδα, μέσω αυτού «διαφημίζουμε» τις δράσεις μας. Και εμείς ζούμε στο σήμερα. Το σήμερα για να έχει μέλλον, πρέπει να αλλάξει.

Τι θα λέγατε σε όλους αυτούς που δεν διαβάζουν βιβλία. Τι χάνουν;

Η συχνή επαφή με το βιβλίο, ιδιαίτερα στον χώρο του σχολείου, πρέπει να αποτελεί μία πηγή έμπνευσης και να είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη της ικανότητας έκφρασης. Αξιοποιώντας τη γνώση μέσω απόκτησης μαθησιακών εμπειριών, θα μπορούσε να συμβάλλει στη διαμόρφωση όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένων και ψυχικά ισορροπημένων προσωπικοτήτων. Δυστυχώς όμως οι πολίτες στην πλειοψηφία τους δεν διαβάζουν. Αυτό είναι εύκολο να το διαπιστώσει κανείς. Επίσης δυστυχώς, πολλοί γονείς εναποθέτουν τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους στην «ηλεκτρονική νταντά». Ο Αϊνστάιν έλεγε, «Αν θέλεις το παιδί σου να γίνει έξυπνο διάβασε του ένα παραμύθι. Αν θες να γίνει πιο έξυπνο, διάβασέ του περισσότερα παραμύθια».

Η θέση των βιβλίων δεν είναι να ξεμένουν στο ράφι, να περιμένουν σκονισμένα, αραχνιασμένα, με τα εξώφυλλα ξεθωριασμένα, με κιτρινισμένα φύλλα, ή να τρέμουν μήπως ξεπέσουν στα σκουπίδια. Τα βιβλία δεν είναι σκουπίδια. Γράφτηκαν για να μεταδίδουν γνώση, για να παράγουν πολιτισμό. Η υφή, το άρωμα, το χρώμα, ακόμα ακόμα και η γραμματοσειρά, η διάταξη των παραγράφων, των ενοτήτων, των κεφαλαίων, η αισθητική και καλλιτεχνική επιμέλεια του εξωφύλλου, διεγείρουν τις αισθήσεις και ξεκλειδώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Ή ίσως ακόμη ενεργοποιούν λειτουργίες εκτός της γνώσης, της κριτικής σκέψης, της πολιτιστικής ανάτασης.

Προσωπικά πιστεύω ότι, ένα δωρηθέν από προσωπική βιβλιοθήκη βιβλίο, αποτελεί μια από τις καλύτερες προσφορές γνώσης. Εμπεριέχει την προσωπική επιλογή, τα πιστεύω και τις επιθυμίες του αναγνώστη, όπως και την διάδοση αυτών. Και ως τέτοια «αγαθά» πρέπει να αντιμετωπίζονται.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 06-07.09.2025