Δήμοι vs Κυβέρνησης: Ξεσηκωμός για το «ξήλωμα» των πολεοδομιών από τους Δήμους

Σεισμό στους κόλπους της Αυτοδιοίκησης προκάλεσε η ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, από το βήμα της φετινής ΔΕΘ για τη μεταφορά των πολεοδομιών, γνωστές και ως Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) από τους Δήμους στο Κράτος, συγκεκριμένα στο Κτηματολόγιο. Και ενώ ο ίδιος χαρακτήρισε τον σχεδιασμό αυτόν ως τη «μεγαλύτερη σιωπηλή μεταρρύθμιση στο Κράτος», οι αιρετοί απαντούν με τον πλέον ηχηρό τρόπο πως είναι πλήρως αντίθετοι με αυτήν την προοπτική, σχολιάζοντας μάλιστα πως δεν έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο τόσο «χονδροειδώς» σχεδιασμένο μέχρι τώρα στην ιστορία της Αυτοδιοίκησης.

Γεγονός είναι πως η είδηση δεν έσκασε σαν «βόμβα», καθώς εδώ και καιρό κυοφορούνταν σενάρια περί κατάργησης των ΥΔΟΜ από τους Δήμους, με την ΚΕΔΕ να εκφράζει ανοιχτά τη διαφωνία της, ωστόσο, ο πρωθυπουργός επέλεξε από το βήμα της ΔΕΘ να τα επιβεβαιώσει, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα ότι πρόκειται για ειλημμένη απόφαση.

Οι δήμαρχοι, πάντως, έλαβαν το μήνυμα και απαντούν πως η κυβέρνηση έστειλε «πολιτική απάντηση» στους Δήμους και την ΚΕΔΕ που κέρδισαν νομικές προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για τον έλεγχο του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).

Αυτό όμως που εξόργισε τους αιρετούς, είναι ότι άλλη μία νευραλγική υπηρεσία μεταφέρεται εν μία νυκτί στο Κράτος, χωρίς μάλιστα να ερωτηθεί η Αυτοδιοίκηση, και πως η κυβέρνηση ουδόλως νοιάστηκε για το τι θέλουν οι Δήμοι, κυρίως οι μεγάλοι όπου λειτουργούν ΥΔΟΜ. Δήλωσαν ότι η κυβέρνηση τους απαξιώνει, αντί να τους ενισχύσει, και αυτό αποτελεί ένα βασικό κίνητρο για να προσφύγουν και γι’ αυτήν την περίπτωση στη δικαιοσύνη, όπως έκαναν και στο θέμα του Τέλους Ταφής Απορριμμάτων, αλλά και στο θέμα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), για τον οποίο το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έλαβε απόφαση που αφορούσε τη συνταγματικότητα ορισμένων διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).

Η απόφαση του ΣτΕ κρίθηκε θετική για τους Δήμους, καθώς έκρινε ότι οι διατάξεις αυτές, βάσει των οποίων εκδόθηκαν οικοδομικές άδειες, ήταν αντισυνταγματικές και επέφερε προσωρινή αναστολή της ισχύος τους, κάτι που επέτρεψε στους Δήμους να ανακτήσουν την ουσιαστική αρμοδιότητα στην έκδοση οικοδομικών αδειών.

«Είναι αποτυχημένη τη μεταφορά των πολεοδομιών στο Κτηματολόγιο, που είναι μία προβληματική υπηρεσία», σχολίασε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, μιλώντας στην τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ. Σημείωσε ακόμα ότι στη συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού που ακολούθησε της ομιλίας του, διευκρινίστηκε ότι δεν μεταφέρονται όλες οι αρμοδιότητες αλλά οι οικοδομικές άδειες και τα αυθαίρετα, τα οποία, όπως είπε, ήδη είχαν μεταφερθεί θεσμικά. «Στην ουσία δεν απομένει τίποτα, εκτός από τα χωροταξικά, στα οποία οι Δήμοι απλώς γνωμοδοτούν, και την τελική απόφαση τη λαμβάνει το Κράτος», είπε χαρακτηριστικά, και πρόσθεσε πως «είμαστε κάθετα αντίθετοι σε μία τέτοια προοπτική, διότι τα ζητήματα με τα οποία ασχολούνται οι πολεοδομίες και οι αρμοδιότητες τις οποίες ασκούν είναι εξόχως τοπικές υποθέσεις κατά το άρθρο 102 του συντάγματος».

Οι πολεοδομίες και τα φαινόμενα διαφθοράς

Το βασικό επιχείρημα που προέταξε ο πρωθυπουργός για να ισχυροποιήσει την απόφαση της κυβέρνησης στην μεταφορά των πολεοδομιών στο Κτηματολόγιο ήταν τα φαινόμενα διαφθοράς που ταλάνισαν τη χώρα και φέτος το καλοκαίρι. Είπε πως η μεταφορά των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο εντάσσεται στον σχεδιασμό για ολοκληρωμένη χωροταξική πολιτική και αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης. Μιλώντας μάλιστα για τις υπάρχουσες πολεοδομίες, ο πρωθυπουργός σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «αυτές οι πολεοδομίες, που δυστυχώς πολλές φορές υπήρξαν εστίες εξυπηρετήσεων ή ακόμα και διαφθοράς, θα υπηρετούν πια την αληθινή τους αποστολή».

«Γι’ αυτό», πρόσθεσε, «έχουμε πάρει τη δραστική απόφαση οι πολεοδομίες, ως προς το κομμάτι έκδοσης και ελέγχου των οικοδομικών αδειών, να φύγουν από τους Δήμους και να ενταχθούν οργανικά στην «Κτηματολόγιο ΑΕ».

Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε, μάλιστα, τη μεταρρύθμιση ως την τρίτη μεγάλη θεσμική τομή της παρούσας διακυβέρνησης. «Είναι εκείνη που θα επιτρέψει στον καθένα να ξέρει πού θα χτίσει, τι και με ποιους όρους, με βάση το ψηφιακό Κτηματολόγιο», σημείωσε και συμπλήρωσε, λέγοντας πως «η οργάνωση του χώρου είναι η μεγαλύτερη ‘σιωπηλή’ μεταρρύθμιση που επιχειρούμε».

Σχολιάζοντας το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για φαινόμενα διαφθοράς στις συγκεκριμένες υπηρεσίες, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, κ. Κυρίζογλου, τόνισε πως «διεφθαρμένες ήταν οι πολεοδομίες όταν ήταν στο Κράτος», και πρόσθεσε πως «επειδή παρατηρήθηκε μία εστία διαφθοράς στη Χαλκιδική ή στη Ρόδο, δεν μπορεί να γενικεύεται το τελικό συμπέρασμα και να στρέφεται εναντίον ενός θεσμού συνολικά».

Δεν παρέλειψε, μάλιστα, να αναφερθεί και στα οικονομικά και άλλα κίνητρα που ανακοινώθηκε ότι θα δοθούν στους υπαλλήλους που υπηρετούν στις πολεοδομίες, ώστε να μετακινηθούν στον νέο φορέα που θα δημιουργηθεί μέσα στο Κτηματολόγιο, υπογραμμίζοντας πως αυτό δεν μπορεί να γίνει. «Πρόκειται για εργαζόμενους των τεχνικών υπηρεσιών και στην προβλεπόμενη μεταφορά δεν υπάρχει καν δυνητική παράμετρος», είπε.

Για τους λόγους αυτούς αλλά και για λόγους αρχής, υπογράμμισε ο πρόεδρος, «είμαστε κάθετα αντίθετοι και θα λειτουργήσουμε μέσα στο δικαιϊκό μας σύστημα, προσφεύγοντας στο αρμόδιο δικαστήριο που είναι το ΣτΕ».

Οι αντιδράσεις:

Παίρνουν τις πολεοδομίες, γιατί έχασαν από τους Δήμους

Η πρόταση έχει ήδη προκαλέσει κύμα αντιδράσεων από φορείς της Αυτοδιοίκησης, συλλόγους μηχανικών και εργαζομένους στις πολεοδομίες, με βασικά επιχειρήματα την απουσία συνταγματικής βάσης, τη διοικητική αποδυνάμωση των Δήμων και τον κίνδυνο περαιτέρω απορρύθμισης του συστήματος ελέγχου της δόμησης.

Σφοδρή ήταν και η αντίδραση του «γαλάζιου» Α’ αντιπροέδρου της ΚΕΔΕ, δημάρχου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρη Κωνσταντέλλου, που δήλωσε ότι είναι ανεπίτρεπτο και ανήκουστο για έναν θεσμικό φορέα, όπως η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, να λαμβάνονται αποφάσεις ερήμην της και να τα μαθαίνει από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης από τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

«Είναι αδιανόητο. Δεν ξέρω αν έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο τόσο χονδροειδώς σχεδιασμένο μέχρι τώρα στην ιστορία της Αυτοδιοίκησης», είπε χαρακτηριστικά, ενώ σχολιάζοντας το επιχείρημα του πρωθυπουργού περί διαφθοράς, είπε ότι στην ουσία χαρακτήρισε τους αυτοδιοικητικούς «λαμόγια». «Έρχονται και μας αφαιρούν το εργαλείο με το οποίο τους σταματήσαμε πριν από έναν χρόνο, όταν πήγαν να τσιμεντάρουν οριζοντίως όλες τις πόλεις της χώρας. Έχει ειπωθεί πολλές φορές τι ακριβώς συμβαίνει με τις πολεοδομίες και για ποιον λόγο το ΤΕΕ με υπομόχλιο το υπουργείο Περιβάλλοντος προσπαθεί να υφαρπάξει αυτήν την αρμοδιότητα. Για να μην έχουν κανέναν να τους σταματάει. Στόχος, λοιπόν, είναι να αφαιρεθούν ακόμα και αυτές οι βασικές λειτουργίες προστασίας των πόλεών μας. Αλλά πρέπει να καταλάβουν ότι η ΚΕΔΕ δεν έχει τον ρόλο του χρήσιμου ηλίθιου και δεν μπορεί να τον έχει», δήλωσε σε έντονο ύφος ο αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ.

Ο ίδιος, μάλιστα, είχε υποστηρίξει πρόσφατα, όταν γνωστοποιήθηκε ο σχεδιασμός της κυβέρνησης, ότι τις πολεοδομίες τις παίρνουν όχι γιατί υπήρχε διαφθορά, αλλά γιατί έχασαν 10-0 από τους Δήμους και την ΚΕΔΕ που εμπόδισαν την προσπάθειά τους να τσιμεντώσουν τα πάντα. Όλα γίνονται για να μην έχουν όπλα οι Δήμοι να αμυνθούν».

Ο κ. Κωνσταντέλλος υπενθύμισε ότι η ΚΕΔΕ είχε κερδίσει ήδη νομικές προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τον έλεγχο του ΝΟΚ και χαρακτήρισε τη νέα μεταρρύθμιση «πολιτική απάντηση» της κυβέρνησης.

Ο ίδιος αναφερόμενος στις υποθέσεις διαφθοράς στις πολεοδομίες της Χαλκιδικής και της Ρόδου, σημείωσε ότι ήταν πρώτη είδηση για 1,5 μήνα, έτσι ώστε να διαμορφωθεί η κοινή γνώμη. Γι’ αυτό, πρόσθεσε, πέρα από την προσφυγή στη δικαιοσύνη, θα πρέπει να γίνει ψηφιακή καμπάνια για την ενημέρωση της κοινής γνώμης, ενώ θα πρέπει να γίνουν συναντήσεις τόσο με τα κόμματα της Βουλής, όσο και με τους μηχανικούς που, επίσης, αντιδρούν για τη μεταβίβαση των υπηρεσιών στο Κτηματολόγιο.

ΣΤΗΛΗ 1

«Μας τιμωρούν»

Ιδιαιτέρως αιχμηρή ήταν και η θέση που διατύπωσε και ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, ο οποίος σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σημείωσε πως «ο πρωθυπουργός θυμήθηκε την Αυτοδιοίκηση μόνο για να την τιμωρήσει».

Κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι αφαιρεί από τους Δήμους ένα από τα βασικότερα εργαλεία τοπικής ανάπτυξης, λίγο μετά τις αντιδράσεις της Αυτοδιοίκησης στη ρύθμιση του ΝΟΚ. «Η κυβέρνηση αφαιρεί από τους Δήμους το πολεοδομικό εργαλείο, λίγο καιρό μετά την παρέμβασή μας για την αποτροπή της τσιμεντοποίησης μέσω του ΝΟΚ».

Μάλιστα, το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων ήταν από τα πρώτα που εξέδωσε ψήφισμα, εκφράζοντας την έντονη διαφωνία του με την κυβερνητική απόφαση να αφαιρεθεί η αρμοδιότητα των πολεοδομιών από τους Δήμους, κάνοντας λόγο για τιμωρητική στάση απέναντι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και αγνόηση των αιτημάτων της ΚΕΔΕ.

«Πρόκειται για κίνηση τιμωρητικού χαρακτήρα, καθώς οι Δήμοι είχαν σταθεί εμπόδιο σε κυβερνητικά σχέδια για τσιμεντοποίηση των πόλεων», αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στο ψήφισμα.

Όχι και από τους μηχανικούς

Έντονη αντιπαράθεση προκαλεί η εξαγγελία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ για τη μεταφορά των Υπηρεσιών Δόμησης στην «Κτηματολόγιο ΑΕ» και στους κόλπους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΟ-ΕΜΔΥΔΑΣ), η οποία εκφράζει την πλήρη αντίθεσή της, υπενθυμίζοντας ότι σήμερα οι ΥΔΟΜ λειτουργούν ως δημοτικές υπηρεσίες, παρότι συχνά υποστελεχωμένες και με δυσκολίες στη λειτουργία τους.

Οι μηχανικοί υπογραμμίζουν ότι, αντί να ενισχυθούν οι υπάρχουσες δομές των Δήμων με προσωπικό και μέσα, επιχειρείται μία νέα αναδιάρθρωση που κινδυνεύει να οδηγήσει σε διάλυση των υπηρεσιών. Όπως σημειώνουν, ήδη οι ΥΔΟΜ σηκώνουν το βάρος της έκδοσης οικοδομικών αδειών, του ελέγχου αυθαιρέτων και των πολεοδομικών εφαρμογών, αποτελώντας τον βασικό κρίκο στον πολεοδομικό έλεγχο σε τοπικό επίπεδο.

Μάλιστα, η Ομοσπονδία προειδοποιεί ότι ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων σε διαφορετικούς φορείς, μεταφορά αδειών στο Κτηματολόγιο, αυθαιρέτων στο ΥΠΕΝ και πολεοδομικών εφαρμογών στους Δήμους, θα αποδυναμώσει τον ενιαίο έλεγχο, θα περιπλέξει τις διαδικασίες και θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τους πολίτες.

Το ψήφισμα της ΚΕΔΕ για τις ΥΔΟΜ

Σε ομόφωνο ψήφισμά της η ΚΕΔΕ δηλώνει την ξεκάθαρη αντίθεσή της στη μεταφορά των πολεοδομιών στο κεντρικό Κράτος και δηλώνει ότι είναι καταρχήν ζήτημα συνταγματικής τάξης, αφού οι αρμοδιότητες που ασκούν οι πολεοδομίες αφορούν, σύμφωνα με το άρθρο 102 του συντάγματος, αποκλειστικά τοπικές υποθέσεις.

«Για την Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού αποτελεί «κόκκινη γραμμή» κάθε προσπάθεια να μεταφερθούν εκτός Δήμων κρίσιμες και συνταγματικά κατοχυρωμένες αρμοδιότητες που αφορούν την ποιότητα ζωής των πολιτών και τη φυσιογνωμία των πόλεών μας, όπως είναι ο καθορισμός των όρων δόμησης και οι χρήσεις γης.

Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τον ισχυρισμό ότι η διαφθορά αποτελεί κανόνα για το σύνολο των πολεοδομιών και των Δήμων. Για τα μεμονωμένα φαινόμενα διαφθοράς που πράγματι εμφανίζονται στη λειτουργία κάποιων πολεοδομιών, δεν ευθύνεται το γεγονός ότι ανήκουν στην ευθύνη των Δήμων. Τα φαινόμενα διαφθοράς οφείλονται σε άλλες, πολύχρονες παθογένειες του Κράτους, οι οποίες δεν αντιμετωπίζονται απλά με μεταφορά των πολεοδομιών στο Κτηματολόγιο.

Στο πλαίσιο αυτό και για να αποτρέψουμε την απόφαση για μεταφορά των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο, η ΚΕΔΕ ομόφωνα αποφασίζει τα παρακάτω:

01

Την ανάληψη μίας σειράς επικοινωνιακών δράσεων με χρήση των κατάλληλων μέσων, με στόχο την ενημέρωση της κοινής γνώμης σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχει στην καθημερινότητα των πολιτών και τη φυσιογνωμία των πόλεών μας, η μεταφορά των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο.

02

Τη συνάντηση της ΕΕ της ΚΕΔΕ με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος αλλά και το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, προκειμένου να ενημερωθούν για τις θέσεις μας πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.

03

Τη συνάντηση αντιπροσωπείας της ΚΕΔΕ με επιστημονικούς φορείς, όπως το προεδρείο του ΕΜΔΥΔΑΣ, για την ανάληψη κοινών δράσεων πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.

04

Την προετοιμασία από πλευράς ΚΕΔΕ όλων των απαραίτητων ενεργειών, προκειμένου να υπάρξει προσφυγή κατά διοικητικών πράξεων υλοποίησης της επικείμενης νομοθέτησης της μεταφοράς των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο».

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 21.09.2025