ΑΠΘ: Οι μεγάλες προκλήσεις για τις νέες πρυτανικές Αρχές

Χρειάστηκε να περάσουν δύο ολόκληρα χρόνια και να γίνουν τρεις διαδοχικές εκλογές για να αποκτήσει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο πρυτανικές Αρχές για τις οποίες δεν εγείρονται αμφισβητήσεις. Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη απόπειρα εκλογής πρύτανη, τον Μάιο του 2023, αφού στο μεταξύ είχε παραιτηθεί ο τότε πρύτανης, Νίκος Παπαϊωάννου, προκειμένου να είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής, απέβη άκαρπη, καθώς τα έξι εσωτερικά μέλη του συμβουλίου διοίκησης τα οποία είχαν εκλεγεί μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας από το σύνολο των μελών ΔΕΠ, δεν κατάφεραν να επιλέξουν τα πέντε εξωτερικά μέλη, ώστε να συμπληρωθεί η εντεκαμελής σύνθεση από την οποία θα προέκυπτε ο νέος πρύτανης. Έτσι, η διαδικασία οδηγήθηκε σε αδιέξοδο με αποτέλεσμα να αναλάβει χρέη πρύτανη το αρχαιότερο μέλος της Συγκλήτου, ο τότε αντιπρύτανης, Δημήτρης Κωβαίος.
Οι νέες εκλογές προκηρύχθηκαν για τον Σεπτέμβριο του 2023, εκ του μηδενός. Όμως και αυτές οδηγήθηκαν ξανά σε αδιέξοδο, αφού επανεξελέγησαν τα ίδια έξι εσωτερικά μέλη τα οποία και πάλι, δεν κατάφεραν να εκλέξουν τους πέντε εξωτερικούς. Χρειάστηκε μία μερική τροποποίηση του νόμου Κεραμέως που έδινε τη δυνατότητα να εκλεγούν τα εξωτερικά μέλη του συμβουλίου διοίκησης από τη Σύγκλητο. Και κάπως έτσι, τον Φεβρουάριο του 2024 πλέον, εξελέγη πρύτανης ο Χαράλαμπος Φείδας.

Ωστόσο, η εκλογή του ήταν προϊόν συναλλαγής, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, αφού για να εξασφαλίσει τις έξι ψήφους που χρειαζόταν μεταξύ των έντεκα μελών του συμβουλίου, συμφώνησε να μοιράσει την τετραετή πρυτανική θητεία με τον Απόστολο Αποστολίδη, συμφωνία την οποία, μάλιστα, παρουσίασαν και ενώπιον των μελών του συμβουλίου. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Η συναλλαγή αυτή κατέπεσε τελικά στο Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο δέχθηκε την προσφυγή του Κυριάκου Αναστασιάδη, ο οποίος διεκδίκησε επίσης το αξίωμα του πρύτανη, όπως και Στράτος Στυλιανίδης.

Έτσι, χρειάστηκε να επαναληφθούν για τρίτη φορά οι εκλογές, σε διάστημα δύο ετών, αυτήν τη φορά μεταξύ των μελών του συμβουλίου διοίκησης, χωρίς ο κ. Φείδας να έχει δικαίωμα να είναι υποψήφιος, καθώς δεν το επέτρεπε η απόφαση του ΣτΕ.

Εάν για τις πρώτες δύο αποτυχημένες απόπειρες εκλογής συμβουλίου διοίκησης και εν συνεχεία πρύτανη, ευθύνονται και οι αστοχίες του νόμου Κεραμέως, ο οποίος θα πρέπει ασφαλώς να τροποποιηθεί, για την εκλογή του κ. Φείδα έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης και τα μέλη του συμβουλίου διοίκησης τα οποία επικύρωσαν με την ψήφο τους μία συναλλαγή, μοναδική στα ακαδημαϊκά χρονικά. Τα ίδια πρόσωπα, μάλιστα, επιχείρησαν και κατά την τρίτη εκλογική διαδικασία, στις δύο πρώτες ψηφοφορίες, να υπονομεύσουν το κύρος της, ψηφίζοντας «λευκό» με αποτέλεσμα οι δύο μοναδικοί υποψήφιοι, οι κ. Αναστασιάδης και Στυλιανίδης, να λάβουν από δύο ψήφους. Ευτυχώς, στην τρίτη ψηφοφορία η παράταξη του «λευκού» το ξανασκέφτηκε και, έστω και στο παρά πέντε, διέσωσαν τα προσχήματα, εκλέγοντας πρύτανη τον κ. Αναστασιάδη με επτά ψήφους (έναντι δύο του κ. Στυλιανίδη και δύο «λευκά»), αποτρέποντας ένα ακόμη πλήγμα στο ΑΠΘ. Διότι μπορεί να φανταστεί κανείς τον πρύτανη του μεγαλύτερου Πανεπιστημίου της χώρας να αναδεικνύεται έπειτα από κλήρωση;

Ενότητα και εξωστρέφεια

Το έργο του νέου πρύτανη, μαζί και των τεσσάρων αντιπρυτάνεων (Ιωάννη Ρέκανο, Ιάκωβο Μιχαηλίδη, Ελευθερία Θανούλη, Νίκο Μαγγιώρο) θα είναι δύσκολο. Καταρχάς, θα πρέπει να επουλωθούν τα τραύματα τα οποία προκάλεσε στο σώμα της ακαδημαϊκής κοινότητας η διετής περιπέτεια των αλλεπάλληλων εκλογών. Ένα δεύτερο ζητούμενο είναι να αποκατασταθεί η λειτουργία του συμβουλίου διοίκησης το οποίο, όπως λένε ακόμα και ορισμένα από τα μέλη του, ουσιαστικά υπολειτουργεί, περιοριζόμενο σε τετριμμένα διαχειριστικά ζητήματα. Ωστόσο, ο ρόλος του είναι τελείως διαφορετικός. Κύρια αποστολή του είναι να εκπονήσει ένα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του Πανεπιστημίου για την επόμενη δεκαετία, την πρώτη της νέας εκατονταετίας, μιας που την περασμένη Πέμπτη το ΑΠΘ συμπλήρωσε εκατό χρόνια ζωής.

Το ΑΠΘ δεν φημίζεται για την εξωστρέφειά του, είτε αυτή αφορά τον καθαρά ακαδημαϊκό τομέα είτε τον ευρύτερο κοινωνικό και τη σχέση του με τη Θεσσαλονίκη. Κατά την τελευταία διετία, μάλιστα, λόγω των αλλεπάλληλων εκλογών το Πανεπιστήμιο έγινε περισσότερο εσωστρεφές. Το ΑΠΘ διαθέτει σπουδαίο επιστημονικό κεφάλαιο και μπορεί να παίξει ενεργότερο ρόλο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αναπτύσσοντας νέα ξενόγλωσσα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία θα προσελκύσουν εκατοντάδες ξένους φοιτητές, ανοίγοντας παραρτήματα σε όμορες χώρες κ.ο.κ. Για όλα αυτά χρειάζεται, βεβαίως, συγκεκριμένο σχέδιο και τόλμη.

Οι παθογένειες

Τόλμη χρειάζεται, όμως, και για την αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών που μαστίζουν το ΑΠΘ εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Ορισμένες από αυτές τις ανέδειξε τον περασμένο μήνα η «ΜτΚ». Είχαμε θέσει τότε το ερώτημα εάν «αντέχει, άλλο, το ΑΠΘ αυτές τις χρόνιες παθογένειες: τα ρουσφέτια, τους ‘ημετέρους’, την οικογενειοκρατία, την αδιαφάνεια, τον νεποτισμό ορισμένων καθηγητάδων που μεθόδευσαν με στημένα εκλεκτορικά την υπαγωγή των παιδιών τους στα μέλη ΔΕΠ κ.ο.κ.». Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα οφείλουν να τη δώσουν οι νέες πρυτανικές Αρχές οι οποίες καλούνται να λάβουν τολμηρές αποφάσεις, προκειμένου να θεραπεύσουν αυτές τις παθογένειες και να προστατεύσουν το κύρος του Πανεπιστημίου.

Μία πρώτη απόφαση την οποία οφείλει να λάβει ο νέος πρύτανης είναι να βάλει ένα οριστικό τέλος στα σκανδαλώδη επιμίσθια, κάθε λογής, είτε αυτά αφορούν τα μέλη του πρυτανικού συμβουλίου είτε τους «ημέτερους» εργολαβικούς υπαλλήλους ή εξωτερικούς συνεργάτες. Ο πρύτανης και οι αντιπρυτάνεις, πέρα από τον μισθό που λαμβάνουν ως τακτικοί καθηγητές, λαμβάνουν και ένα θεσπισμένο επιμίσθιο της τάξης των 300 ευρώ (μικτά) μηνιαίως λόγω του αξιώματός τους. Για ποιον λόγο, επομένως, θα πρέπει να σκαρφίζονται και άλλους, πλάγιους τρόπους, όπως τα δήθεν επιστημονικά έργα ή τα ερευνητικά προγράμματα, προκειμένου να λαμβάνουν και από εκεί άλλα 300 έως 500 ευρώ; Και να βάζουν σε αυτά, ως δήθεν μέλη της «ομάδας έργου», συγγενικά τους πρόσωπα ή ρουσφέτια άλλων;

Όπως είχαμε γράψει και στις 18 Μαΐου «το πράγμα είναι απλό: όποιος θεωρεί ότι το θεσπισμένο επιμίσθιο των 300 ευρώ είναι πενιχρό για το έργο που προσφέρει ως πρύτανης ή αντιπρύτανης μπορεί πολύ απλά να μην διεκδικήσει αυτά τα αξιώματα».

Οι εργολαβίες

Η δεύτερη παθογένεια αφορά το φαύλο καθεστώς της λειτουργίας των εργολαβιών φύλαξης και καθαριότητας. Όσοι προσλαμβάνονται, μέσα από αυτές τις δύο εργολαβίες, ως φύλακες ή καθαριστές/στριες θα πρέπει να απαγορεύεται να μετατάσσονται αυτομάτως σε διοικητικές θέσεις, στις γραμματείες των Σχολών ή σε γραφεία καθηγητών. Αυτόν τον πλάγιο τρόπο χρησιμοποιούν ορισμένοι για να προσλαμβάνουν τα «δικά τους» παιδιά. Μία τακτική η οποία εφαρμόζεται εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια, χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται για το εάν, στο μεταξύ, το Πανεπιστήμιο φυλάσσεται ή καθαρίζεται επαρκώς. Εάν η διοίκηση του πανεπιστημίου θεωρεί ότι χρειάζεται επιπλέον διοικητικό προσωπικό ας ζητήσει από το υπουργείο Παιδείας την άδεια να προχωρήσει και σε μία τρίτη εργολαβία (εφόσον μόνιμες προσλήψεις δεν γίνονται) η οποία θα αφορά αποκλειστικά και μόνο διοικητικούς υπαλλήλους.
Επιπλέον, σε πολλούς από τους «ημέτερους», που μετατάσσονται σε γραφεία, δίνονται και σε αυτούς επιμίσθια ως μέλη «ομάδας έργου» σε κάποια από τα επιστημονικά έργα ή ερευνητικά προγράμματα. Έτσι, έχουμε εργολαβικούς υπαλλήλους δύο ταχυτήτων: αυτούς που βρίσκονται πραγματικά στο πεδίο, στη φύλαξη και στην καθαριότητα που αμείβονται με τον βασικό μισθό και εκείνους που είναι στα γραφεία, έχοντας και το επιπλέον επιμίσθιο.

Η αμαρτωλή εταιρεία

Είναι καιρός, επίσης, να μπει ένα τέλος στο «παραμάγαζο» με την επωνυμία Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του ΑΠΘ (ΕΑΔΠ). Πρόκειται για έναν θύλακα παραγωγής οικονομικών σκανδάλων, εδώ και περίπου μία εικοσαετία. Τρανή απόδειξη το γεγονός ότι με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών το οποίο εκδόθηκε πριν από δύο μήνες, παραπέμπονται να δικαστούν στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για «απιστία κατά συναυτουργία και κατ’ εξακολούθηση» δύο πρώην πρυτάνεις, ένας πρώην αντιπρύτανης και τρεις πανεπιστημιακοί, επειδή συμμετείχαν στη διοίκηση της ΕΑΔΠ, μαζί και ο διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας στο διάστημα 2006-2012. Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί θεωρούνται ένοχοι. Ωστόσο, όσοι έχουν διατελέσει μέλη πρυτανικών συμβουλίων γνωρίζουν καλά ότι η ΕΑΔΠ είναι ένα «εργαλείο» το οποίο χρησιμοποιείται για να γίνονται κάποιες δουλειές με μεγαλύτερη ευελιξία, αλλά τελικά καταλήγουν να γίνονται με μεγαλύτερη αδιαφάνεια. Και βεβαίως, μέσω της ΕΑΔΠ, βολεύονται με διάφορες συμβάσεις και μερικά ακόμη «δικά μας» παιδιά τα οποία δεν θα μπορούσαν να προσληφθούν με άλλο τρόπο.

Το ΑΠΘ είναι από τα κορυφαία Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και ένα στολίδι για τη Θεσσαλονίκη. Διαθέτει μακρά ιστορία, αξιολογότατους επιστήμονες χάρη στους οποίους καταφέρνει να πλασσάρεται σε πολύ καλές θέσεις στις διεθνείς λίστες αξιολόγησης πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Αυτή είναι η προίκα των νέων πρυτανικών Αρχών οι οποίες καλούνται να την αβγατίσουν, αξιοποιώντας ό,τι καλύτερο διαθέτει το ΑΠΘ και απομονώνοντας εκείνους, τους λιγοστούς, που με τις πράξεις τους θολώνουν την εικόνα του πανεπιστημίου.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 15.06.2025