Άννα Μυκωνίου: «Ο Λόρκα τραγουδά με τον τρόπο των παραμυθάδων και των προφητών»

Μουσική, χορός, αφηγηματικά κείμενα, μελοποιημένα ποιήματα. Όλα αφιερωμένα στον ποιητή της Ανδαλουσίας, τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Το έργο του αποτυπώνεται σε μία παράσταση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επταπυργίου 2025.

Η Άννα Μυκωνίου, καλλιτεχνική διευθύντρια και πρόεδρος του Κέντρου Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (φορέα υλοποίησης του φεστιβάλ) επέλεξε τα κείμενα και έκανε τη λογοτεχνική μελέτη. Εξάλλου, η σχέση της με τον ποιητή είναι βαθιά προσωπική και «σχεδόν μυσταγωγική», όπως η ίδια λέει στη «ΜτΚ». Τον συνάντησε πρώτη φορά ως φοιτήτρια, μέσα από ένα ποίημά του που την αναστάτωσε, με μία ομορφιά τραγική και καθαρή σαν μαχαίρι. «Από τότε, τον κουβαλάω μέσα μου σαν έναν εσωτερικό συνομιλητή -όχι μόνο για την ποίησή του, αλλά και για την κοσμοαντίληψή του. Ο Λόρκα, αν και μεγάλωσε μέσα στο λαϊκό τραγούδι και τη μεσογειακή παράδοση, ωρίμασε λογοτεχνικά μέσα στο πνεύμα του ευρωπαϊκού σουρεαλισμού. Δεν υπήρξε ένας ποιητής που απλώς ακολούθησε το ρεύμα υπήρξε ένας ποιητής που το διαπέρασε και το αφομοίωσε, μετασχηματίζοντάς το σε κάτι βαθιά δικό του. Ο σουρεαλισμός για εκείνον δεν ήταν στιλ, αλλά ένστικτο. Ήταν η γλώσσα του ονείρου, του υποσυνείδητου, της επιθυμίας που δεν βρίσκει στέγη στην καθημερινή πραγματικότητα».

Για εκείνη η ποίηση του Λόρκα είναι σα να φυτρώνει πάνω στη γη της Ανδαλουσίας αλλά να κοιτάζει προς τον ουρανό -άλλοτε γεμάτη αισθήσεις, αρώματα, ήχους, κι άλλοτε γεμάτη εσωτερικό σκοτάδι. «Ο θάνατος και ο έρωτας, η φτώχεια και η περηφάνεια, ο λαϊκός μύθος και η υπαρξιακή μοναξιά, όλα συγκλίνουν σε έναν λόγο σπαρακτικά απλό και ταυτόχρονα συμβολικό. Ο Λόρκα τραγουδά με τον τρόπο των παραμυθάδων και των προφητών», επισημαίνει η Άννα Μυκωνίου.

Έτσι, ο ποιητής την επηρέασε βαθιά, όχι μόνο λογοτεχνικά, αλλά και υπαρξιακά. «Η συνάντησή μου μαζί του με έκανε να δω την ποίηση ως πράξη αντίστασης, ως πράξη αγάπης και μνήμης. Με δίδαξε ότι μπορεί κανείς να μιλά με απλότητα για τα πιο αβάσταχτα θέματα, και να το κάνει με χάρη, με λυγμό, και με τη δύναμη του φωτός», υπογραμμίζει η πρόεδρος.

Η θέση της γυναίκας στο έργο του Λόρκα

Μέσα από την εκδήλωση την ενδιέφερε να αναδείξει περισσότερο τη θέση της γυναίκας στο έργο του Λόρκα -όχι μόνο ως θέμα, αλλά ως σύμβολο και ως φωνή. «Οι γυναίκες του Λόρκα δεν είναι ποτέ απλές φιγούρες. Είναι φορείς πάθους, καταπίεσης, αντίστασης και αξιοπρέπειας. Μέσα από τα ποιήματα και τα θεατρικά του, ο Λόρκα τους δίνει χώρο να μιλήσουν, να ονειρευτούν και να διεκδικήσουν, σε μια κοινωνία που τις συνθλίβει. Μέσα από αυτές τις μορφές καθρεφτίζεται, άλλωστε, και η δική του καταπίεση και ανάγκη για έκφραση», τονίζει.

Για να φτάσει όμως σε αυτή τη σύνθεση, μελέτησε επίμονα. «Περίπου έναν ολόκληρο χειμώνα αφιερώθηκα αποκλειστικά στο έργο του: ξαναδιάβασα τις ποιητικές συλλογές, τα θεατρικά του, τα βιογραφικά του στοιχεία και ξανάκουσα τις μελοποιήσεις των στίχων του από Έλληνες συνθέτες που τον τίμησαν με τόση ευαισθησία. Χρειάστηκε χρόνος και εμβάθυνση για να επιλέξω τα ποιήματα της βραδιάς, αλλά και για να γράψω τα κείμενα που τα πλαισιώνουν, με σεβασμό και ουσία. Ήθελα κάθε λέξη να φωτίζει μία πλευρά του Λόρκα που αφορά ακόμα και το σήμερα: τη δύναμη της ποίησης να μιλά για τις αφανείς ζωές, για τη σιωπή και την εξέγερση».

Η καλλιτεχνική αλήθεια

Η επιλογή των συντελεστών έγινε με βαθύ σεβασμό στο έργο του Λόρκα και με στόχο να υπηρετηθεί η ουσία του. Ο Μανώλης Μητσιάς, η Μαρία Φαραντούρη, ο Γρηγόρης Βαλτινός και η Μέλα Γεροφώτη δεν είναι απλώς σπουδαίοι ερμηνευτές ή αφηγητές, είναι φορείς μίας βαθύτερης πολιτισμικής και ηθικής στάσης που ταιριάζει με την ψυχή του Λόρκα. «Ο Μανώλης Μητσιάς και η Μαρία Φαραντούρη, με τη φωνή και την ιστορία τους, είναι άρρηκτα δεμένοι με το μελοποιημένο ποίημα στην Ελλάδα -και έχουν τραγουδήσει με τρόπο μοναδικό τα ποιήματα του Λόρκα, όπως τα μετέφεραν στην ελληνική γλώσσα ο Γκάτσος, ο Ελύτης, ο Παπαδόπουλος. Η παρουσία τους κουβαλά μία αυθεντικότητα, μία βιωμένη σχέση με αυτό το ρεπερτόριο», λέει η Άννα Μυκωνίου.

Ο Γρηγόρης Βαλτινός, με τη στιβαρή παρουσία αποδίδει τα βιογραφικά και αφηγηματικά μέρη με ακρίβεια και υποβλητικότητα. «Χρειαζόταν μία φωνή που να μη θορυβεί, αλλά να επιτρέπει στον λόγο να αναπνεύσει, να ακουμπήσει σιγά, ουσιαστικά και ανεπιτήδευτα -με κύρος και σιωπηλή δύναμη».

Τέλος, Μέλα Γεροφώτη, με την φρεσκάδα, την καθαρότητα και την ευαισθησία της, έφερε μία άλλη ποιότητα: πιο εσωτερική, πιο άμεση, πιο αληθινή. «Είναι η γυναίκα-σύμβολο στον κόσμο του Λόρκα: εκείνη που φέρει το τραύμα και την αντίσταση. Στο πρόσωπό της αντανακλώνται όλες οι μορφές που συγκινούν τον Λόρκα -η μάνα, η νύφη, η χήρα, η ανυπάκουη κόρη- όλες εκείνες οι γυναικείες φιγούρες που κουβαλούν το βάρος της κοινωνίας και την εσωτερική τους φωτιά».

Κομβικός υπήρξε και ο ρόλος του Μανόλη Ανδρουλιδάκη, που υπογράφει τις ενορχηστρώσεις. «Ένας εξαιρετικός μουσικός, του οποίου η δουλειά -μαζί με τα κείμενα- αποτέλεσαν τη βάση στον καμβά της παράστασης, πάνω στον οποίο κεντήθηκε όλη η σκηνική σύνθεση. Η μουσική του δεν συνοδεύει απλώς, αλλά συνομιλεί με τον λόγο και ενώνει τα επιμέρους σε ένα οργανικό σύνολο».

Με λίγα λόγια, οι επιλογές έγιναν με βάση την καλλιτεχνική τους αλήθεια, τη σχέση τους με το ποίημα και τη δυνατότητά τους να γίνουν φορείς του Λορκικού σύμπαντος -όχι απλώς ερμηνευτές του, όπως συνοψίζει η πρόεδρος του Κέντρου.

Χορός, χορωδία, σκηνοθεσία

Ο χορός στην παράσταση λειτουργεί όχι απλώς ως στοιχείο κίνησης, αλλά ως ζωντανή γλώσσα του σώματος που συνομιλεί με την ποίηση και τη μουσική. «Με τρεις χορευτές επί σκηνής, μία υπέροχη χορωδία -Vocci Conta Tempo- και 25 μουσικούς, στήνονται εικόνες από το λορκικό σύμπαν που δεν περιγράφονται, αλλά βιώνονται. Κάθε κίνηση, κάθε ανάσα, κάθε εναλλαγή φωτός και ήχου λειτουργεί σαν χτύπος της καρδιάς της Ανδαλουσίας: παλλόμενος, υπόγειος, συγκινητικός. Οι χορογραφίες του Κωνσταντίνου Καφαντάρη άλλοτε σχολιάζουν και άλλοτε προεκτείνουν τα νοήματα του λόγου, ενσωματώνονται οργανικά, σαν να γεννιούνται μέσα από τον στίχο και επιστρέφουν σε αυτόν», υπογραμμίζει η Άννα Μυκωνίου.

Ο Θανάσης Κολαλάς, με διακριτικότητα και σκηνοθετική ευαισθησία, κεντά όλο αυτό το υλικό σε μία σκηνική σύνθεση που δεν κραυγάζει αλλά φορτίζει, που δεν εντυπωσιάζει επιφανειακά αλλά χτίζει μία ατμόσφαιρα -μία σπάνια εικόνα της Ανδαλουσίας, με όλη τη θλίψη, τη φωτιά και τον έρωτά της. «Αισθάνομαι βαθιά ευγνώμων για αυτή τη μοναδική ομάδα συντελεστών που πίστεψε στην ιδέα της παράστασης και τη μετουσίωσε σε σκηνική εμπειρία, με τόση γενναιοδωρία και αφοσίωση. Ελπίζω και το κοινό να το απολαύσει», ολοκληρώνει η πρόεδρος.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Φρούριο Επταπυργίου

30 Ιουνίου, 1 Ιουλίου, ώρα 21:15

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 22.06.2025