Αλλάζει η διαχείριση απορριμμάτων, βαρύς ο πέλεκυς για όσους πετούν μπάζα

Για αλλαγή σελίδας στη διαχείριση των απορριμμάτων με σύμμαχο την αυτοδιοίκηση είναι αποφασισμένο το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε μία προσπάθεια να θεραπευτούν παθογένειες του παρελθόντος τόσο όσον αφορά την ανακύκλωση, όσο και τη διαχείριση ογκωδών, μπαζών και άλλων αποβλήτων που για τους Δήμους είναι «τέρατα» που κοστίζουν πολύ ακριβά.

Στόχος του ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, είναι να δουλέψει μαζί με τους Δήμους πάνω σ’ ένα ολιστικό σχέδιο, με τη φιλοδοξία αυτό να αποτελέσει μεταρρύθμιση για τα απορρίμματα. Η ηγεσία του ΥΠΕΝ αναγνωρίζει ότι η διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα βρίσκεται πλέον σε οριακό σημείο και ότι συνολικά η εικόνα της δεν είναι καλή. Για τον λόγο αυτό προσδοκά οφέλη από την εφαρμογή του σχεδίου, με έμφαση στην πολύπαθη ανακύκλωση που βρίσκεται σε πολύ χαμηλά ποσοστά και πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό στόχο του 50% έως το 2030.

Οι δήμαρχοι από την πλευρά τους βλέπουν θετικά την εφαρμογή του νέου σχεδίου, ωστόσο δηλώνουν προβληματισμένοι και ανήσυχοι για τις θλιβερές εικόνες σε κατά τόπους περιοχές, που ασυνείδητοι μετατρέπουν σε απέραντους μπαζότοπους και χώρους απόθεσης διαφόρων αποβλήτων. Ο πονοκέφαλός τους μάλιστα γίνεται μεγαλύτερος λόγω του τεράστιου κόστους για τη μεταφορά και απομάκρυνση αυτών των απορριμμάτων καθώς η ευθύνη δεν είναι δική τους, αλλά των ίδιων των πολιτών που τα αποθέτουν ανεξέλεγκτα.

Στη Χαλκιδική, που αυτή την περίοδο σφύζει από τουρισμό, αλλά και σε πολλές περιοχές περιφερειακά της Θεσσαλονίκης, οι Δήμοι είναι ήδη στα όριά τους καθώς, όπως λένε οι δήμαρχοι, «το πρωί τα καθαρίζουμε και το βράδυ τα ξαναγεμίζουν», ενώ καταγγέλλουν ανυπαρξία αστυνόμευσης που ενδεχομένως να περιόριζε το πρόβλημα.

Για το θέμα αυτό πάντως ο γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ Μανώλης Γραφάκος ξεκαθάρισε στους δημάρχους ότι «δεν είναι δουλειά της αυτοδιοίκησης να μαζεύει τα μπάζα. Σύντομα θα γίνει αυστηροποίηση της νομοθεσίας, ενώ με τη δημιουργία μιας νέας εφαρμογής θα αντιμετωπιστεί και η σοβαρή περιβαλλοντική πληγή των αποβλήτων ανακαίνισης».

«Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε»

Τους προβληματισμούς των δημάρχων από τη Θεσσαλονίκη και ευρύτερα την Κεντρική Μακεδονία άκουσε με μεγάλη προσοχή ο γενικός γραμματέας κ. Γραφάκος, κατά την παρουσίαση των βασικών αξόνων του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο της Θέρμης.

«Μπορεί να έγιναν βήματα, αλλά έχουμε πολύ δρόμο για τον ευρωπαϊκό στόχο. Οπότε το δίλημμα είναι ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε. Και για την αλλαγή αυτή θα δουλέψουμε όλοι μαζί, καθώς αυτό το στοίχημα δεν έχει κομματική φανέλα» υπογράμμισε ο γενικός γραμματέας.

Είπε πάντως ότι το σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων είναι ένα καλό σχέδιο. «Είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει τα τελευταία 35 χρόνια. Είναι μια σημαντική μεταρρύθμιση για τη διαχείριση των αποβλήτων» σημείωσε ο ίδιος.

Ο κ. Γραφάκος δεν παρέλειψε ωστόσο να τονίσει ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να επισημοποιήσει τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης καθώς η Ελλάδα, είπε, διαθέτει πλέον νέο θεσμικό πλαίσιο εναρμονισμένο με την ΕΕ, νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ) με αρμοδιότητες σε απόβλητα, ενέργεια και ύδατα, 800 εκατ. ευρώ -με προοπτική αύξησης- για χρηματοδότηση υποδομών και έχει κάνει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη μείωση προστίμων της ΕΕ.

«Χαμηλές πτήσεις» στην ανακύκλωση

Ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων αναφέρθηκε εκτενώς και στη χαμηλή θέση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα στον κρίσιμο τομέα της ανακύκλωσης. Επεσήμανε πως βασικός στόχος του σχεδίου είναι η ανακύκλωση να φτάσει στο 50% των απορριμμάτων έως το 2030 και η ταφή κάτω από το 10%.

«Στο ερώτημα πού είμαστε στην ανακύκλωση, λέμε ότι είμαστε πολύ χαμηλά και είμαστε πολύ μακριά από τον στόχο. Και στόχος μας είναι η χώρα να φτάσει στις πρώτες θέσεις στη διαχείριση των αποβλήτων το 2030. Ανακύκλωση άνω του 50% και ταφή κάτω του 10%. Στόχος φιλόδοξος αλλά εφικτός» τόνισε ο κ. Γραφάκος και πρόσθεσε ότι «πρέπει να φτάσουμε τη χώρα μας εκεί. Και αυτό πρέπει να το κάνουμε όλοι μαζί, η πολιτεία, η αυτοδιοίκηση και οι πολίτες».

Υποστήριξε ότι γίνονται πλέον παρεμβάσεις του ολιστικού σχεδίου χωριστής συλλογής, μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση και ότι με νέους πόρους από τους υπόχρεους παραγωγούς και την εφαρμογή του ο ρυπαίνων πληρώνει, «θα μπορέσουμε να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα στην ανακύκλωση».

Κατά την εκτίμησή του, αν η αυτοδιοίκηση μπορέσει να συλλέξει το 40% των βιοαποβλήτων, θα έχει πετύχει αύξηση της ανακύκλωσης κατά 30% ενώ με το 19% -20% στο οποίο βρίσκεται σήμερα, θα σκαρφαλώσει στο 50%.

Στο καλό κάδρο πάντως ο κ. Γραφάκος έβαλε και τους ΦοΔΣΑ, λέγοντας ότι έχουν πιστοποιηθεί οι 12 από τους 14 στην Ελλάδα και τόνισε ότι οι ισχυροί ΦοΔΣΑ είναι αναγκαιότητα. «Ο ΦοΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας είναι παράδειγμα του ισχυρού ΦοΔΣΑ. Η δική σας αυτοδιοίκητη συνεργασία γράφει ιστορία» είπε χαρακτηριστικά.

Οι άξονες του εθνικού σχεδίου

Οι βασικοί άξονες του ολιστικού σχεδίου για τη Διαχείριση των Αποβλήτων προβλέπουν:

01

Ολιστικά Σχέδια Χωριστής Συλλογής

Προβλέπεται η οργάνωση, εκ μέρους των ΦοΔΣΑ, ρευμάτων χωριστής συλλογής για λογαριασμό κάποιων δήμων. Παράλληλα, η συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών θα γίνεται σε ζεύγος δύο κάδων ανά 60 κατοίκους, ενώ πριν προβλεπόταν ένας ανά 75, οι δήμοι θα ανακουφιστούν ώστε να αξιοποιήσουν το προσωπικό τους καλύτερα και η πολιτεία θα χρηματοδοτήσει ένα μεγάλο κομμάτι του εξοπλισμού.

02

Νέα συμφωνία με υπόχρεους παραγωγούς

Σημαντική θεσμική εξέλιξη αποτελεί η καταρχήν συμφωνία για τριπλασιασμό των εισφορών των υπόχρεων παραγωγών (περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως) ώστε: Να αναλάβουν τη συλλογή των ανακυκλώσιμων και να απελευθερώσουν ανθρώπινο δυναμικό από τους δήμους.

03

Εφαρμογή του DRS (Deposit Return System)

Το σύστημα επιστροφής φιαλών αφορά 4,5-5 δισ. μπουκάλια τον χρόνο. Το πλάνο προβλέπει: 3.000 αυτόματους μηχανισμούς, 10.000 χειροκίνητα σημεία, ετήσια χρηματοδότηση 50 εκατ. ευρώ από τους υπόχρεους.
Το επιχειρησιακό σχέδιο κατατίθεται άμεσα στον ΕΟΑΝ.

04

Συλλογή βιοαποβλήτων HORECA

Το 25% των βιοαποβλήτων εντοπίζεται σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, εξ ου και το HORECA (Hotel, Restaurant, Café). Το ΥΠΕΝ φέρνει νέο σύστημα υπόχρεων παραγωγών, με εκτίμηση χρηματοδότησης 80 εκατ. ευρώ ετησίως, ώστε οι δήμοι να απαλλαγούν από αυτό το βάρος.

05

Στήριξη σε μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους

Το υπουργείο καταρτίζει συγκεκριμένη μελέτη βάσει του άρθρου 13 του Ν. 5151/2024, για να αντιμετωπίσει το δυσανάλογο βάρος στους Δήμους <10.000 κατοίκων με πολλούς οικισμούς.

06

Νέα συστήματα για δύσκολα ρεύματα

Το ΥΠΕΝ σχεδιάζει: DRS για στρώματα, συλλογή για έπιπλα, ξύλα, κλωστοϋφαντουργικά και νέο σύστημα για συσκευασίες φυτοφαρμάκων.

07

Κατασκευαστικά Απόβλητα (ΑΕΚΚ)

Ο στόχος είναι να απαλλαγούν οι δήμοι από την υποχρέωση συλλογής μπάζων, τα οποία δεν τους αναλογούν. Επί του παρόντος η ανεπίσημη διαχείριση εκτιμάται σε 5,5 -6 εκατ. τόνους ετησίως. Η κυβέρνηση δεσμεύεται για αυστηρότερη εποπτεία και ξεκάθαρες ευθύνες για τους παραγωγούς.

Τι λένε οι δήμαρχοι

Λ. Κυρίζογλου: Για πρώτη φορά ξεκάθαρο σχέδιο

Την άποψη ότι ίσως είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο και προβλεπόμενες χρηματοδοτήσεις εξέφρασε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου. Παραδέχθηκε ότι η Ελλάδα έχει μείνει πίσω σε σχέση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα αλλά είναι μπροστά, όπως είπε, σε σχέση με αυτό που ίσχυε πριν μία δεκαετία.

«Ήδη κατασκευάζονται νέες μονάδες και έγιναν βήματα -και πρώτος στα βήματα της προόδου για να πλησιάσουμε στα ισχύοντα στην Ευρώπη είναι ο ΦοΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας» επεσήμανε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.

Ιγν. Καϊτεζίδης: Γίνεται μεγάλη προσπάθεια και γρήγορα βήματα

Μεγάλη και σημαντική χαρακτήρισε την προσπάθεια που γίνεται για να αλλάξει ο τρόπος διαχείρισης των απορριμμάτων ο πρόεδρος της ΠΕΔ-ΚΜ, δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης.

«Στην Ελλάδα, για πολλές δεκαετίες η διαχείριση των απορριμμάτων έμεινε πολύ πίσω, ενώ αντίθετα σήμερα γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια, γίνονται γρήγορα βήματα για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος» τόνισε ο πρόεδρος της ΠΕΔ-ΚΜ. Τα προβλήματα στην ανακύκλωση και τη διαχείριση ογκωδών είπε ότι είναι μεγάλα και είναι ανάγκη να μπει μια τάξη και να γίνει μία πιο ορθολογική και λειτουργική διαχείριση. «Είμαστε σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια. Έχουμε αγωνία και θέλουμε την επίλυση των προβλημάτων που έχουν ανακύψει με τη διαχείριση των απορριμμάτων» σημείωσε ο πρόεδρος της ΠΕΔΚΜ.

Θ. Παπαδόπουλος: Έχουμε καθυστερήσει πολύ

Φιλόδοξο χαρακτήρισε το νέο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ωστόσο εκτίμησε ότι «έχουμε καθυστερήσει πολύ, χάσαμε πολύ χρόνο, αλλά βλέπω ότι γίνεται προσπάθεια να γίνουν βήματα μπροστά».

Υποστήριξε ότι η ανακύκλωση δεν λειτουργεί σωστά και τα νούμερα που παρουσιάζονται δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Για το τέλος ταφής είπε ότι είναι αντικίνητρο και η διαφωνία των δημάρχων προέκυψε επειδή επιβλήθηκε οριζόντια. «Ευτυχώς αυτό διορθώθηκε και αυτό είναι ένα βήμα μπροστά», σημείωσε.

Μ. Καρράς: «Θηρίο» τα ογκώδη

Στο σοβαρό πρόβλημα της ανεξέλεγκτης απόθεσης μπαζών και ογκωδών αποβλήτων, που συνεπάγεται δυσβάσταχτο κόστος για τους δήμους παρότι δεν είναι ευθύνη τους, αναφέρθηκαν οι δήμαρχοι Προποντίδας Μανώλης Καρράς, Βόλβης Διαμαντής Λιάμας, Θερμαϊκού Θεόδωρος Τζέκος.

«Εμείς δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Είναι ένα θηρίο και δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Στον δήμο μας μαζέψαμε ως τα τέλη Μαΐου 5.000 τόνους. Το ίδιο θα συμβεί και μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Αυτό όμως είναι ένα δυσβάσταχτο κόστος και δεν το αντέχουμε» είπε ο κ. Καρράς. «Προσπαθούμε να το διαχειριστούμε», συνέχισε «καθαρίζουμε και την επόμενη ημέρα γεμίζουμε πάλι με μπαζότοπους ενώ η αστυνομία είναι ανύπαρκτη».

Δ. Λιάμας: Έχουμε αγανακτήσει

Την αγανάκτησή του εξέφρασε και ο δήμαρχος Βόλβης Δ. Λιάμας λέγοντας «έχουμε πλέον αγανακτήσει. Η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη. Εμείς μαζεύουμε και οι ασυνείδητοι συνεχώς πετούν. Δεν έχουμε βοήθεια ούτε από την αστυνομία, ούτε από την Πυροσβεστική. Για να σταματήσει η απόρριψη κλαδεμάτων, πρέπει στην ειδική πλατφόρμα να ζητείται απόδειξη παραλαβής του συστήματος που θα διαχειριστεί τη βιομάζα».

Σ. Δανιηλίδης: Μεγάλο πρόβλημα η εισφοροδιαφυγή

Στο μείζον πρόβλημα της εισφοροδιαφυγής των παραγωγών αποβλήτων αναφέρθηκε ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, εστιάζοντας κυρίως στις συσκευασίες και κάνοντας λόγο για παράνομες πράξεις.

Ο δήμαρχος μίλησε για αδικίες και είπε «γιατί να πληρώνει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, που δεν έχει ΧΑΔΑ, την αποκατάσταση τέτοιων χώρων άλλων Περιφερειών;», Θεώρησε μάλιστα «παράνομο να έχει πάρει το κράτος τα χρήματα από τους ΚΑΠ για το θέμα της διαχείρισης απορριμμάτων».

Από την πλευρά του ο δήμαρχος Νάουσας Νίκος Κουτσογιάννης ζήτησε να υπάρξει παροχή κινήτρων στους πολίτες για καλύτερα και άμεσα αποτελέσματα στην ανακύκλωση.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 20.07.2025