Εξήντα πέντε χρόνια αδιάλειπτης πορείας συμπληρώνει σήμερα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το οποίο έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου. Στις σχεδόν επτά δεκαετίες ζωής του, το ΦΚΘ έχει αναδειχθεί στο πιο σημαντικό φεστιβάλ κινηματογράφου της Ελλάδας και ένα από τα σημαντικότερα της Ευρώπης ενώ αποτελεί το ετήσιο ραντεβού των σινεφίλ στην Βόρεια Ελλάδα.
Με επίκεντρο το ιστορικό Ολύμπιον στο κέντρο της πόλης, το ΦΚΘ συνέβαλε καθοριστικά στην εξωστρέφεια και στην διαμόρφωση του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης έχοντας φιλοξενήσει ανά τα χρόνια μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα στην κινηματογραφική βιομηχανία.
Ο θεσμός ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Παύλου Ζάννα και της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη», ως εθνικό φεστιβάλ με την επωνυμία «Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου» . Η πρώτη διοργάνωση πραγματοποιήθηκε στις 20-26 Σεπτεμβρίου 1960 με πρώτη προβολή το ντοκιμαντέρ «Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης» του Ρούσσου Κουνδούρου. Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους που προβλήθηκε ήταν το «Μία του κλέφτη» του Δημήτρη Ιωαννόπουλου με τους Δημήτρη Χορν, Θανάση Βέγγο, Κάκια Αναλυτή, Διονύση Παπαγιαννόπουλο ενώ ταινία λήξης ήταν η «Μανταλένα» του Ντίνου Δημόπουλου με τους Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρη Παπαμιχαήλ και Παντελή Ζερβό.
Την πρώτη διοργάνωση τίμησε σχεδόν σύσσωμη η αφάν γκατέ του πολιτισμού εκείνη την εποχή: ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μάνος Κατράκης, ο Στρατής Μυριβίλλης, η Κατίνα Παξινού, ο Δημήτρης Χορν, ο Μίμης Πλέσσας, ο Τάκης Κανελλόπουλος, ο Ορέστης Μακρής, ο Παντελής Ζερβός και άλλοι. Τα φώτα της δημοσιότητας είχαν κλέψει οι σούπερ σταρ της εποχής Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρης Παπαμιχαήλ.
Τα βραβεία της πρώτης διοργάνωσης
Το βραβείο σκηνοθεσίας έλαβε ο Νίκος Κούνδουρος για "Το ποτάμι", Το βραβείο σεναρίου ο Γιώργος Ρούσσος για την "Μανταλένα". Το βραβείο φωτογραφίας ο Αριστείδης Καρύδης-Φούκς για την δουλειά του στο "Εγκλημα στα παρασκήνια". Το βραβείο μουσικής έλαβε ο Μάνος Χατζιδάκις για "Το ποτάμι". Το βραβείο Α' γυναικείου ρόλου στην Αλίκη Βουγιουκλάκη για την "Μανταλένα" ενώ το Α' Ανδρικού στον Δημήτρη Χορν για την ταινία "Μια του κλέφτη". Το βραβείο Β' γυναικείου ρόλου έλαβε η Ζωρζ Σαρρή για το "Εγκλημα στα παρασκήνια" και Β΄ανδρικού ο Παντελής Ζερβός για την "Μανταλένα". Το βραβείο για την ταινία μικρού μηκους πήγε στον "Μακεδονικό Γάμο" του Τάκη Κανελλόπουλου ενώ απονεμήθηκε τιμητική μνείαο στον Ρούσσο Κούνδουρο για όλη τη δουλειά του στον τομέα του ντοκυμαντέρ και ιδιαίτερα για τη "Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης".
Η κριτική επιτροπή είχε πρόεδρο τον Στράτη Μυριβήλη και μέλη σπουδαίες προσωπικότητες όπως η Κατίνα Παξινού, ο Μάριος Πλωρίτης, η Ελένη Βλάχου, ο Γιάννης Μόραλης, ο Νάσος Μπότσης, ο Σπύρος Σκούρας, ο Αχιλλέας Μαμάκης κ.α
Μέσα από τις σελίδες της Μακεδονίας
Το ιστορικό δημοσιογραφικό συγκρότημα της εφημερίδας Μακεδονία ήταν εκεί και είχε αποτυπώσει το θέμα στα καθημερινά τότε πρωτοσέλιδά του.
Όπως φαίνεται στο αρχειακό υλικό, το φύλλο που δημοσιεύθηκε την Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 1960, ημέρα πρεμιέρας του Φεστιβάλ, γράφει χαρακτηριστικά στην πρώτη σελίδα:
Το μέγα καλλιτεχνικόν γεγονός της Θεσσαλονίκης
Ανεκοινώθη η σειρά προβολής των ταινιών της πρώτης εβδομάδος του ελληνικού κινηματογράφου
Αι προβολαί θα γίνονται εις το Ολύμπιον - Το απόγευμα θα προβάλλονται παλαιά έργα και την νύκτα νέα - Το κοινόν θα δύναται δι’ εισιτηρίου να παρακολυθή - Αφίχθησαν τα μέλη της κριτικής επιτροπής - Σήμερα και αύριον αναμένεται να αφιχθούν αι πρωταγωνίστριαι των ταινιών
Επίσημος θα είναι ο χορός των βραβείων
Την επόμενη ημέρα, Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου, στην σελίδα 3 του φύλλου, το ρεπορτάζ έχει τίτλο «Η εβδομάς του Ελληνικού Κινηματογράφου ήρχισε πανηγυρικώς εις την Θεσσαλονίκη» - Διά προβολών εις τον κινηματογράφον «Ολύμπιον»
Η κριτική επιτροπή, επίσημοι, αστέρες του κινηματογράφου, καλλιτέχναι, άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης και πλήθος κόσμου παρηκολούθησαν την πρώτην προβολήν - Ομίλησαν ο πρόεδρος της Δ. Εκθέσεως ως και ο υπουργός κ. Μάρτης, επί της προόδου του ελληνικού κινηματογράφου - Ενδιαφέροντα στοιχεία ανεφέρθησαν
Θα καθιερωθή μονίμως κινηματογραφικόν φεστιβάλ
Αμερικανικαί εταιρείαι θα ιδρύσουν στούντιο εις Ελλάδα
Την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου, στην τρίτη σελίδα του φύλλο γράφει:
Η εβδομάς κινηματογράφου συνεχίζεται με επιτυχίαν
Με προβολές στο Ολύμπιον
Εισιτήριον 100 δραχμών καθωρίσθη δια τον μεγάλον χορόν των βραβείων
Αφέχθησαν και άλλοι καλλιτέχναι
Σήμερον φθάνουν και πολλοί άλλοι
Παρόμοιος είναι και ο τίτλος του φύλλου της Παρασκευής 23 Σεπτεμβρίου 1960. Γράφει:
Με μεγάλην επιτυχίαν συνεχίζεται η εβδομάς του κινηματογράφου
Αφικνούνται σήμερα ο Ορ. Μακρής, η Ρίκα Διαλυνά, η Έφη Μελά, ο Μάνος Χτζηδάκης - Την Κυριακήν η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ
Περιζήτητα τα εισιτήρια του χορού
Το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου ο τίτλος είναι ίδιος.
Συνεχίζεται με εξαιρετικήν επιτυχίαν η «εβδομάς του ελληνικού κινηματογράφου»
Σήμερον αφικνείται η Αλίκη Βουγιουκλάκη
Και τέλος, στο φύλλο της Τρίτης 27 Σεπτεμβρίου, όταν και έχουν ήδη παρουσιαστεί τα βραβεία, στην εφημερίδα γράφει:
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έλαβεν το βραβείον δια τον πρώτον γυναικείον ρόλον και ο Χορν δια τον πρώτον αντρικόν.
Ο Θεσσαλονικεύς Κανελλόπουλος εβραβεύθη δια το ντοκιμανταίρ «Μακεδονικός Γάμος»
Αι βραβεύσεις ανεκοινώθησαν εις τον μεγαλειώδην χορόν
Στην σελίδα 3 του φύλλου ο τίτλος γράφει:
30.000 δραχμάς ένας χορός με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, επλειοδότησε και εχόρευσε μαζί της ο εφοπλιστής Νομικός
Το ποσόν θα διατεθή υπέρ του βρεφοκομείου της Θεσσαλονίκης
