Τουρισμός: Το καλοκαίρι της... τελευταίας στιγμής

Η αβεβαιότητα στις γεωπολιτικές εξελίξεις και η άνοδος του πληθωρισμού που σφίγγει τα βαλάντια των τουριστών κάνει τους επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου συγκρατημένους ως προς τις εκτιμήσεις τους για την πορεία της φετινής τουριστικής περιόδου. Ο Μάιος ήταν από υποτονικός έως κάκιστος, ανάλογα με την περιοχή, αλλά η ουσιαστική έναρξη της σεζόν τοποθετείται μετά τις 15 Ιουνίου και το κλείσιμο των σχολείων.

Στη Βόρεια Ελλάδα τον τόνο δίνουν οι τουρίστες που έρχονται οδικώς από τα Βαλκάνια, κυρίως από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία -ειδικά μετά την ένταξη των δύο χωρών στη ζώνη Σέγκεν έχουν μετατραπεί σε μία εσωτερική αγορά 25 εκατομμυρίων ανθρώπων, με εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στους ηπειρωτικούς προορισμούς της Χαλκιδικής, της Καβάλας και της Πιερίας. Οι τουρίστες αυτοί πλέον κάνουν διακοπές αλά ελληνικά, με κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, αφού, λόγω της αύξησης των κλινών και των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, γνωρίζουν ότι υπάρχει διαθεσιμότητα ακόμα και τον Αύγουστο.

Τα ξενοδοχεία, κυρίως στη Χαλκιδική αλλά και τη Θάσο, εξακολουθούν να δουλεύουν με τουρίστες από «παραδοσιακές» τουριστικές αγορές, όπως η Γερμανία και η Αγγλία. Οι ξενοδόχοι εκτιμούν ότι η χρονιά θα κυμανθεί στα περσινά, πολύ καλά επίπεδα, από άποψη διανυκτερεύσεων, αλλά είναι προβληματισμένοι για τη μείωση της ημερήσιας κατά κεφαλήν δαπάνης.

Με αύξηση 6%-7% σε σχέση με πέρσι αλλά με το last minute πολύ πιο έντονο από τα προηγούμενα χρόνια, εκτιμά ότι θα κλείσει η θερινή περίοδος και ο διευθυντής του Συνδέσμου Εταιρειών Βραχυχρόνιας Μίσθωσης Ακινήτων, Στάθης Καρόπουλος. Ο ίδιος σημειώνει ότι στη βραχυχρόνια μίσθωση υπάρχει μεγάλο εύρος τιμών, αλλά παραδέχεται ότι σημειώνονται αυξήσεις στο κόστος διαμονής «λόγω επενδύσεων που έχουν γίνει, και της υψηλής φορολογίας που μεταφέρεται στον τελικό καταναλωτή».

Χαλκιδική

Στα ξενοδοχεία της Χαλκιδικής ο Μάιος κινήθηκε υποτονικά, με μέση πληρότητα στο 55-60%, όταν πέρσι ήταν 70-75%, ενώ ο φετινός Ιούνιος είναι πεσμένος τουλάχιστον 5%, σύμφωνα με όσα αναφέρει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδοχείων Χαλκιδικής, Γρηγόρης Τάσιος. Το α’ δεκαπενθήμερο του Ιουνίου η μέση πληρότητα ήταν στο 75%, ενώ με την αύξηση των οδικών τουριστών, κυρίως από τα Βαλκάνια, το β’ δεκαπενθήμερο η πληρότητα αγγίζει το 85%. Παρότι τα ξενοδοχεία δουλεύουν σταθερά με τουρίστες από την Κεντρική Ευρώπη -Γερμανία, Αγγλία, Πολωνία- που φτάνουν αεροπορικώς, συνολικά η περιοχή της Χαλκιδικής δουλεύει πολύ με τουρίστες που φτάνουν οδικώς από τα Βαλκάνια. «Οι Βαλκάνιοι τουρίστες καλύπτουν περίπου τις μισές αφίξεις στον νομό. Ουσιαστικά μας σώνουν οι Βαλκάνιοι. Σε μία δύσκολη στιγμή από άποψη γεωπολιτικής ανασφάλειας φαίνεται ότι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο μπορεί να καλύψουμε αρκετά κενά με τον οδικό τουρισμό, και περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί ο Σεπτέμβριος», παρατηρεί ο κ. Τάσιος. Ο ίδιος προβλέπει ότι η σεζόν στη Χαλκιδική θα κινηθεί όπως και πέρσι, από άποψη αφίξεων, με αυξημένα κόστη και άρα μειωμένα έσοδα για τους ξενοδόχους.

Για τα μικρά καταλύματα, ενοικιαζόμενα δωμάτια και σπίτια που διατίθενται με βραχυχρόνια μίσθωση, ο Μάιος δεν κινήθηκε ικανοποιητικά σε επίπεδο πληρότητας (30%-40%) η οποία έφτασε στα κανονικά επίπεδα από τις 20 Ιουνίου, μετά το κλείσιμο των σχολείων. Με αργό ρυθμό αυξάνονται και οι προκρατήσεις. «Παραδοσιακά, στο τέλος Μαΐου είχαμε ολοκληρώσει το 95% με 99% των προκρατήσεων για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Προς το παρόν, οι πληρότητες του Ιουλίου είναι γύρω στο 85% και του Αυγούστου γύρω στο 70%. Άρα υπάρχει ακόμα διαθεσιμότητα και για τον Αύγουστο. Πάμε σιγά-σιγά, βδομάδα τη βδομάδα», λέει τη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενοικιαζόμενων Δωματίων Χαλκιδικής, Τριαντάφυλλος Παπαϊωάννου, ο οποίος παρατηρεί ότι αυξήθηκαν οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής από τους Βαλκάνιους, που κάποτε έκλειναν δωμάτιο από τον χειμώνα. Εξαιτίας της ανάπτυξης της βραχυχρόνιας μίσθωσης -ο κ. Παπαϊωάννου υπολογίζει ότι προστέθηκαν πάνω από 50.000 κλίνες μόνο στη Χαλκιδική- οι τουρίστες ξέρουν ότι θα βρουν κατάλυμα, ακόμα και αν αρχίσουν την αναζήτησή τους στην καρδιά του καλοκαιριού.

Όσο για τους Έλληνες τουρίστες, είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ άλλοτε έκλειναν δωμάτιο για δύο ή τρεις ημέρες την αργία του Αγίου Πνεύματος, φέτος περιορίστηκαν στη μία διανυκτέρευση. Η ζήτηση ενοικιαζόμενων δωματίων από Έλληνες για το «καυτό» δεκαπενθήμερο 1-15 Αυγούστου είναι 80% μειωμένη σε σχέση με το 2023, σύμφωνα με την εκτίμηση του κ. Παπαϊωάννου. Έτσι κι αλλιώς, οι επιχειρήσεις τους δουλεύουν κατά κύριο λόγο (95%) με ξένους, κυρίως από τη Ρουμανία, την Ιταλία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία.

Πιερία

«Ο Μάιος ήταν κάκιστος. Χρόνια είχαμε να δούμε τόσο κακό Μάιο. Οι πληρότητες ήτανε αρκετά χαμηλές και με αυξημένα λειτουργικά κόστη», σχολιάζει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Πιερίας, Ηλίας Τσιτλακίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο ο Ιούνιος κλείνει με καλές πληρότητες, ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο οι πληρότητες, ανάλογα με το κατάλυμα φτάνουν έως και το 95%. «Θα αποτιμήσουμε τη σεζόν όσον αφορά τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις στο τέλος. Όμως, όσον αφορά την κερδοφορία, δεν μπορούμε να είμαστε στα περσινά επίπεδα, γιατί έχουμε υπέρμετρη αύξηση του λειτουργικού κόστους, λόγω ανατιμήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες». Σε αντίθεση με τη Χαλκιδική και την Καβάλα, στην Πιερία οι Έλληνες είναι στην πρώτη τριάδα από άποψη μεγέθους αγοράς, όμως ο μέσος όρος διανυκτερεύσεων έχει μειωθεί από τις 7,5 ημέρες το 2019 σε περίπου 5,5 μέρες. Πάντως, όπως σημειώνει ο κ. Τσιτλακίδης, από την περίοδο της πανδημίας και έπειτα πολλοί επισκέπτες από την Κεντρική και Νότια Ελλάδα «ανακάλυψαν» την Πιερία και απολαμβάνουν την ευκολία της πρόσβασης οδικώς. Τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο με τις μεγαλύτερες τουριστικές αγορές καταλαμβάνουν η Βουλγαρία και η Ρουμανία. «Οι δύο χώρες, με πληθυσμό 25 εκατομμυρίων, είναι πλέον εσωτερική αγορά για εμάς. Και οι υπόλοιπες βαλκανικές οικονομίες αναπτύσσονται τώρα, οπότε οι προοπτικές είναι καλές», σημειώνει ο κ. Τσιτλακίδης.

Καβάλα

Εκτός από τους Βαλκάνιους, η ηπειρωτική περιοχή της Καβάλας δουλεύει αρκετά και με Τούρκους, λόγω της εγγύτητας με τη γείτονα χώρα αλλά και με ευρωπαίους που ακολουθούν τη διαδρομή του Απόστολου Παύλου, από τη Μικρά Ασία στην Ιταλία, ενώ σημαντικό κομμάτι του παζλ αποτελούν και οι Έλληνες, όπως λέει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της τοπικής Ένωσης Ξενοδόχων, Αντώνης Μιτζάλης. Η έναρξη της σεζόν τον φετινό Απρίλιο ήταν ελπιδοφόρα, κοντά στα επίπεδα του 2024, ωστόσο ο Μάιος ήταν σχεδόν απογοητευτικός. Μετά το κλείσιμο σχολείων άρχισαν να συρρέουν οι τουρίστες από τις βαλκανικές χώρες, φτάνοντας την πληρότητα στα ξενοδοχεία σε επίπεδα άνω 75%. «Ποτέ δεν είμαστε fully booked, δεν εχουμε προκρατήσεις, δουλεύουμε με κρατήσεις της τελευταίας στιγμής», αναφέρει ο κ. Μιτζάλης. Ο στόχος των ξενοδόχων της περιοχής είναι η χρονιά να κλείσει στα επίπεδα του 2024. «Ο οδικός τουρισμός έχει αλλάξει το πού πάει ο τουρισμός και το πώς εξελίσσεται η αγορά. Ο κλάδος της φιλοξενίας ανθεί, το real estate επηρεάζει την τουριστική φυσιογνωμία, αλλά υπάρχει και προβληματισμός για το αν αυτή η ανάπτυξη είναι διατηρήσιμη», σχολιάζει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Καβάλας.

Θάσος

Στη Θάσο, όπου κατευθύνεται το 80% των επιβατών που φτάνουν με πτήσεις τσάρτερ στο αεροδρόμιο «Μέγας Αλέξανδρος» ο τουρισμός ακολουθεί το μοτίβο των προηγούμενων ετών. «Τα ξενοδοχεία ξεκινάμε με τις ευρωπαϊκές αγορές, από αρχές Μαΐου. Αλλά η πλειονότητα της αγοράς -ενοικιαζόμενα δωμάτια, βραχυχρόνια μίσθωση- δουλεύει με τους Βαλκάνιους που έρχονται μετά τις 15 Ιουνίου, με το κλείσιμο των σχολείων. Τώρα το νησί είναι πάρα πολύ γεμάτο», σημειώνει ο πρόεδρος των ξενοδόχων της Θάσου, Πάρης Παρασχούδης.

Για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο υπάρχουν προκρατήσεις από τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης - αν και όπως λέει ο κ. Παρασχούδης «υπάρχει η τάση να έρχονται περισσότεροι και να ξοδεύουν λιγότερο». Στα ενοικιαζόμενα δωμάτια η εικόνα δεν είναι ξεκάθαρη, γιατί, λόγω της πληθώρας δωματίων, πλέον οι Βαλκάνιοι «γνωρίζοντας ότι θα βρούνε αυτό που ψάχνουν και ίσως σε καλύτερες τιμές την τελευταία στιγμή, πάνε όλοι προς το last minute», λέει. Σύμφωνα με την εκτίμησή του τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίθσωσης πρόσθεσαν μεταξύ 15.000 και 25.000 κλίνες, όταν το σύνολο των κλινών των ξενοδοχείων είναι 11.0000. «Υπάρχουν περισσότερα καταλύμματα χωρίς να αυξάνεται αναλογικά η κίνηση και έχουμε την αίσθηση ότι έχουμε περισσότερα άδεια δωμάτια. Δεν είμαι αισιόδοξος. Δεν θεωρώ ότι οι χρονιές, έτσι όπως εξελίσσονται, πάνε καλά. Καλή χρονιά για μένα είναι να γεμίσει ο προορισμός από αρχές Μαΐου, όχι από 15 Ιουνίου μέχρι 10 Σεπτεμβρίου, αυτό δεν είναι υγιές. Δημιουργεί εντάσεις, καταπόνηση στον τόπο και τις υποδομές, και προβλήματα εύρεσης προσωπικού», σημειώνει.

Η γεωπολιτική ρευστότητα και το πλεονέκτημα της Β. Ελλάδας

«Ο τουρισμός επηρεάζεται άμεσα από κάθε μορφή διεθνούς αστάθειας. Η κρίση στη Μέση Ανατολή έχει ήδη επιφέρει σημαντική μείωση της ροής επισκεπτών από το Ισραήλ, μία αγορά στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα, με κατά κεφαλήν δαπάνη περίπου 20% υψηλότερη από τον μέσο όρο. Παρά την απουσία μαζικών ακυρώσεων, οι αεροπορικές θέσεις από Ισραήλ προς Ελλάδα για το διάστημα Ιουλίου-Οκτωβρίου εμφανίζουν πτώση 11%, προκαλώντας ανησυχία για το επόμενο διάστημα. Η επίπτωση είναι εντονότερη σε περιοχές με υψηλή εξάρτηση, όπως κάποιες ορεινές περιοχές (π.χ. το Πήλιο, τα Ζαγοροχώρια) αλλά και προρορισμοί city (π.χ. η Θεσσαλονίκη), που διαχρονικά προσελκύουν σημαντικό αριθμό επισκεπτών από το Ισραήλ. Παράλληλα, ανθεκτικότητα εμφανίζουν άλλες αγορές, όπως η ευρωπαϊκή και η αμερικανική, με αυξημένες κρατήσεις τελευταίας στιγμής. Η εξέλιξη απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση και προσαρμογή», επισημαίνει ο Γιάννης Χατζής, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδοχείων Χαλκιδικής, Γρηγόρης Τάσιος, σημειώνει ότι η Χαλκιδική έχει ελάχιστους Ισραηλινούς τουρίστες. Πάντως, ο ίδιος παρατήρησε επιβράδυνση των κρατήσεων για τον Ιούλιο και Αύγουστο, το διάστημα που διήρκησε η ανταλλαγή βομβαρδισμών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. «Ο τουρισμός είναι ένα προϊόν με ιδιαιτερότητες και όταν υπάρχει ρευστότητα ο κόσμος αρχίζει να έχει κάποιους ενδοιασμούς για το πότε θα ταξιδέψει». Από την άλλη εκτιμά ότι «με όσα συμβαίνουν στο Ισραήλ σταδιακά αρχίζουν να μην είναι ελκυστικοί προορισμοί, όπως η βόρεια Αίγυπτος, η Κύπρος και νότια Τουρκία. Αν συνεχιστεί η αστάθεια θα υπάρξει στροφή προς Ελλάδα και Ισπανία» προβλέπει.

Η ανασφάλεια που δημιουργούν οι εστίες πολέμου και αστάθειας στην Μέση Ανατολή αναδεικνύουν και ένα πλεονέκτημα για τους ηπειρωτικούς προορισμούς: την ευελιξία στην άφιξη και αναχώρηση των τουριστών που ταξιδεύουν με αυτοκίνητο. «Ένας ηπειρωτικός προορισμός προσδίδει ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια στις διακοπές, σε περιόδους αστάθειας. Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο να ξέρει ο τουρίστας πως ό,τι και να γίνει θα πάρει το αυτοκίνητό του και θα φύγει. Υποστηρίζω σταθερά ότι στη Βόρεια Ελλάδα έχουμε οδικό τουρισμό για όλα τα βαλάντια. Ήρθε η ώρα να δούμε οδικό τουρισμό και από την Κεντρική Ευρώπη», σημειώνει ο κ. Τάσιος. Το 50% των τουριστών από το εξωτερικό φτάνει στην Χαλκιδική οδικώς, τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα στην Καβάλα, ενώ η Πιερία δέχεται αποκλειστικά οδικό τουρισμό.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 29.06.2025