- Newsroom
H αίθουσα είναι γεμάτη από εννιάχρονα πιτσιρίκια, που μοιάζουν να προβληματίζονται, αλλά και να διασκεδάζουν, έτσι όπως είναι αφοσιωμένα σε μια σχολική εργασία: προσπαθούν να συλλάβουν τη δική τους επιχειρηματική ιδέα, με βάση τη μεθοδολογία «lean startup», που τα βοηθά να καταλάβουν ταχύτερα κατά πόσο αυτό που έχουν κατά νου μπορεί ή όχι να λύσει ένα πρόβλημα. Στην προσπάθεια αυτή, δεν είναι μόνα. Η εκπαιδευτικός τους είναι εκεί. Όπως και η Τεχνητή Νοημοσύνη, που καθοδηγεί αυτή την προσπάθεια με τη σωκρατική μέθοδο -με άλλα λόγια δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, ούτε παρέχει «ετοιμοπαράδοτες» ιδέες, αλλά θέτει ερωτήσεις, συγκεντρώνει στοιχεία και προτείνει σενάρια για το τι θα μπορούσε να είναι εφικτό.
«Δεν μπορούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να χρησιμοποιούν έτοιμες απαντήσεις της ΤΝ, γιατί έτσι αδρανεί η σκέψη. Αντίθετα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη για να προκαλέσουμε τη σκέψη και να εκμαιεύσουμε από τα παιδιά ιδέες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νικόλαος Τσονιώτης, εταίρος της «Ideas Forward», ενόψει παρουσίασης, που θα πραγματοποιήσει στο διήμερο διεθνές συνέδριο για την επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση «ENTREPED2025», που διοργανώνεται για τέταρτη συνεχή χρονιά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στη Θεσσαλονίκη.
«Στόχος είναι να ρωτάς, όχι να απαντάς εσύ»: Πρότυπα prompts
Καταλυτικός σε όλο αυτό είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού: όπως εξηγεί ο κ.Τσονιώτης, ένα πρώτο prompt (προτροπή, εντολή προς την ΤΝ) που θα μπορούσε να δώσει ένας εκπαιδευτικός του Δημοτικού σε ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο (σ.σ. όπως το ChatGPT για παράδειγμα) είναι το εξής: «Θέλω να δουλέψεις σαν βοηθός δασκάλου για παιδιά δημοτικού, που κάνουν μια απλή εργασία επιχειρηματικότητας. Μίλα πολύ απλά, με μικρές προτάσεις και δώσε χρόνο στα παιδιά να σκεφτούν. 1. Πρώτα ρώτησέ τα: "Έχετε ήδη μια ιδέα ή θέλετε να βρούμε μία μαζί;". 2. Αν δεν έχουν ιδέα, κάνε δύο-τρεις απλές ερωτήσεις (πχ. τι τους αρέσει, τι τους δυσκολεύει στο σχολείο ή τη γειτονιά) και μετά πρότεινε δύο-τρεις πολύ απλές ιδέες, ζητώντας να διαλέξουν μία. 3. Αν έχουν ήδη μια ιδέα, κάνε μέχρι πέντε απλές ερωτήσεις για να καταλάβεις: ποιο πρόβλημα θέλουν να λύσουν, ποιον βοηθά η ιδέα, πώς περίπου φαντάζονται ότι θα λειτουργεί. 4. Κάθε φορά που απαντούν, συνέχισε με μία καινούρια, μικρή ερώτηση, για να τα βοηθάς να σκεφτούν καλύτερα, χωρίς να δίνεις έτοιμες λύσεις. 5 Όταν νομίζεις ότι έχεις καταλάβει καλά, κάνε μια πολύ σύντομη σύνοψη με απλά λόγια και ρώτησέ τα αν συμφωνούν. Μην χρησιμοποιείς δύσκολες λέξεις. Στόχος είναι να ρωτάς, όχι να απαντάς εσύ.»
Κατά τον Νικόλαο Τσονιώτη, αντίστοιχα prompts, πιο πολύπλοκα, υπάρχουν και για τα παιδιά του Γυμνασίου και του Λυκείου. Συνολικά υπάρχουν πέντε στάδια για τη σωκρατική καθοδήγηση των παιδιών. To πρώτο, που ήδη παρουσιάστηκε, αφορά την εκκίνηση της ανακάλυψης μιας επιχειρηματικής ιδέας. Το δεύτερο έχει να κάνει με την ανακάλυψη του προβλήματος (Problem Discovery) και εδώ το πρότυπο prompt θα μπορούσε να είναι το εξής:
«Θέλω να βοηθήσεις τους μαθητές να ανακαλύψουν ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα πίσω από την ιδέα τους. Να δουλεύεις με μικρές σύντομες ερωτήσεις (σωκρατική μέθοδος) και να ΜΗ δίνεις απαντήσεις. Ακολούθησε τα παρακάτω βήματα: 1. Ξεκίνα ρωτώντας: “Τι ακριβώς συμβαίνει στη καθημερινότητα του ανθρώπου που θέλουμε να βοηθήσουμε;”, 2. Ζήτα συγκεκριμένο παράδειγμα: “Μπορείτε να μου περιγράψετε μια στιγμή/ περίσταση όπου αυτό το πρόβλημα φαίνεται καθαρά;”, 3. Ζήτα να εξηγηθεί ο αντίκτυπος: “Τι δυσκολεύει αυτό τον άνθρωπο; Γιατί τον ενοχλεί; Τι χάνει ή τι δυσκολεύεται να κάνει;”, 4. Ρώτα για συχνότητα και ένταση: “Πόσο συχνά συμβαίνει; Είναι μικρή ενόχληση ή σοβαρή δυσκολία;”, 5. Ρώτα για το σήμερα: “Πώς το αντιμετωπίζει τώρα; Τι κάνει για να το λύσει; Τον βοηθάει αυτό;”, 6. Κάνε μια ουδέτερη σύντομη σύνοψη: “Αν καταλαβαίνω καλά, το πρόβλημα είναι ότι... (1–2 προτάσεις). Είναι σωστό ή θέλετε να το διορθώσουμε;”. Μίλα πάντα στο επίπεδο των μαθητών. Μη χρησιμοποιείς όρους όπως «αγορά», «τμηματοποίηση», «MVP» κ.λπ. εκτός αν ζητηθούν.» Τα υπόλοιπα στάδια, με τα δικά τους prompts προς την ΤΝ, είναι τα εξής: Customer Understanding (Κατανόηση του ανθρώπου που έχει το πρόβλημα), Hypothesis Building (Δόμηση υποθέσεων), Testing & Learning (Δοκιμή και μάθηση) και Product Approaches (Προϊοντικές Κατευθύνσεις).
Ποιες είναι οι προκλήσεις στο να μπει η ΤΝ στη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας στη σχολική τάξη; «Το ένα ζήτημα είναι παιδαγωγικό. Δηλαδή, δεν μπορείς να ζητήσεις από έναν δάσκαλο να διδάξει επιχειρηματικότητα με ΤΝ, χωρίς να έχει εκπαιδευτεί σχετικά. Το δεύτερο ζήτημα είναι τόσο παιδαγωγικό, όσο και ηθικό. Επειδή κάτι (εν προκεμένω η ΤΝ) έχει τη δυνατότητα να κάνει πράγματα μόνο του, αυτό δεν σημαίνει ότι το χρησιμοποιείς έτσι. Πρέπει να το χρησιμοποιείς μόνο σαν εργαλείο» λέει ο κ.Τσονιώτης.
Η επιχειρηματικότητα είναι δημιουργία αξίας, όχι εύκολο χρήμα ή κάτι ουρανοκατέβατο
Η δρ Μαρία Κουκλατζίδου είναι -όπως λέει η ίδια- «μάχιμη εκπαιδευτικός σε σχολεία επί 20 χρόνια»- και σήμερα διανύει τον τελευταίο χρόνο της απόσπασής της στο Ευρωπαϊκό Σχολείο των Βρυξελλών ΙΙΙ. Στο συνέδριο θα πραγματοποιήσει μία ομιλία και δύο βιωματικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς ως προς την εκμάθηση της χρήσης εργαλείων όπως το ChatGPT, το NAPKIN, το Camva AI και το Magic School, αλλά και για το λεγόμενο «Νοvel engineering» και τη ρομποτική, αμφότερα από κοινού με τον δρα Νικόλαο Μουράτογλου, υπεύθυνο Παιδαγωγικής και Παρακολούθησης στο Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο και διδάσκοντα στο ΑΠΘ. Ποια είναι η κύρια πρόκληση ως προς την είσοδο της ΤΝ στην επιχειρηματική εκπαίδευση; τη ρωτάμε. «Ο χρόνος και η επιμόρφωση» απαντά, υπενθυμίζοντας ότι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν θεσπιστεί οκτώ ικανότητες-κλειδιά, που προτείνεται να εμφυσηθούν στους μαθητές και που βάσει αυτών χτίζεται πλέον το πρόγραμμα σπουδών.
Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «όταν ακούν επιχειρηματικότητα και ΤΝ στα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί συχνά θεωρούν ότι πρόκειται για κάτι ουρανοκατέβατο, γύρω από το οποίο υπάρχει δαιμονοποίηση, ενώ ορισμένοι φοβούνται επιπλέον μην κάνουν κάποιο λάθος». Αυτό δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία, συμβαίνει και σε άλλες χώρες, παρατηρεί, αλλά στην Ελλάδα ένα πρόβλημα είναι ότι οι εκπαιδευτικοί συχνά είναι μεγαλύτερης ηλικίας και όχι «digital natives» (ψηφιακοί ιθαγενείς), εξοικειωμένοι με αυτές τις τεχνολογίες από νεαρή ηλικία.
Στην πραγματικότητα, προσθέτει, οι εκπαιδευτικοί ήδη εφαρμόζουν κάποιες αρχές της επιχειρηματικότητας στο σχολείο, παρότι δεν το αντιλαμβάνονται πάντοτε έτσι. Γιατί στην ουσία αυτό που πράττει έτσι και αλλιώς ένας εκπαιδευτικός είναι να δει τι μπορεί να κάνει για να δημιουργήσει αξία για τους άλλους. «Η επιχειρηματικότητα δεν είναι το εύκολο χρήμα, είναι ακριβώς το να δώσεις αξία, να δημιουργήσεις αξία για τους άλλους, μέσα από προγράμματα κοινωνικά, εκπαιδευτικά, πολιτιστικά» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δρ Κουκλατζίδου, η οποία συγχαίρει την καθηγήτρια του ΠΑΜΑΚ, Κατερίνα Σαρρή, διευθύντρια του Εργαστηρίου Επιχειρηματικότητας και concept founder του «ENTREPED2025» για τη διοργάνωσή του, καθώς όπως λέει είναι ένα συνέδριο πρωτοποριακό όχι μόνο για τα ελληνικά, αλλά και για τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά δεδομένα.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Σαρρή, στην τέταρτη διοργάνωσή του, η οποία έχει προσελκύσει 140 προεγγραφές για δια ζώσης παρακολούθηση, η θεματολογία του συνεδρίου είναι αφιερωμένη στο πώς φοιτητές και εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες στην παιδαγωγική της επιχειρηματικότητας. Χωρίς να ωραιοποιεί ή να δαιμονοποιεί τεχνολογίες όπως η ΤΝ, το συνέδριο περιλαμβάνει εισηγήσεις και εργαστήρια που θα φέρνουν τους συμμετέχοντες κοντά στα διαθέσιμα εργαλεία. «Η ΤΝ είναι φίλος μας, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, αρκεί να την αξιοποιήσουμε σωστά» καταλήγει η κα Σαρρή.
