Γράφει
Φάνης Ουγγρίνης
Κυριακή των Βαΐων και η αγορά ανεβαίνει τον δικό της Γολγοθά • μετά από χρόνια ξαναμπήκαν λουκέτα σε κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης, ενώ η πατροπαράδοτη γκρίνια των μικρότερων επιχειρηματιών θυμίζει 2011. Οι επίμονα υψηλές τιμές των τροφίμων (+20% φέτος τα αμνοερίφια δηλώνουν οι κρεοπώλες) προοιωνίζονται λιτό Πάσχα για τους περισσότερους, η επικείμενη μηνιαία καταβολή ΦΠΑ θα περιορίσει περαιτέρω τη ρευστότητα μικρών επιχειρήσεων και αυτοπασχολουμένων, η διεθνής αστάθεια παγώνει αγοραστές και προμηθευτές συνάμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι τοπικοί έμποροι αρπάζονται από οτιδήποτε μπορεί να εξυψώσει το πεσμένο ηθικό τους (όπως λ.χ. η πρόωρη καταβολή συντάξεων). Έτσι εξηγείται εύκολα και γιατί στηρίζουν την παραμονή της ΔΕΘ στο κέντρο. Υπό διαφορετικές συνθήκες οι περισσότεροι θα προτιμούσαν μητροπολιτικό πάρκο και θα αντιδρούσαν μπροστά στην προοπτική ακόμη ενός ξενοδοχείου και εμπορικού κέντρου.
Εντούτοις, νέα προγράμματα αναβάθμισης κατοικιών, μικροπιστώσεις, περισσότερη στήριξη εξωστρέφειας των μικρών, ανανεωμένος εξωδικαστικός μηχανισμός που διασώζει τις μη εξυπηρετούμενες ρυθμίσεις, και αναστολή ποινικών διώξεων για ρυθμισμένες οφειλές παρηγορούν τις οικογενειακές ΜμΕ. Δυστυχώς δεν αρκούν όταν βρίσκεται τόσο χαμηλά η αγοραστική δύναμη των εγχώριων καταναλωτών. Παρά τη θεαματική πτώση της ανεργίας (στο 8,7% τον Ιανουάριο) και την αύξηση του μέσου μισθού από το 2019 (+28,3%), οι περισσότεροι εξακολουθούν να δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να βγάλουν το μήνα.
Oι ιδιωτικές επενδύσεις
Οι θετικές ειδήσεις δεν εξαντλούνται σε κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Η αλυσίδα Ikos προχώρησε σε εξαγορά του συγκροτήματος Pallini Beach από την Goldman Sachs, την αμέσως προηγούμενη ιδιοκτήτριά του. Οι ιδιώτες επενδύουν σταθερά στον τουρισμό, μα το κράτος δεν στέκεται στο ύψος του. Τελευταία έρευνα για λογαριασμό της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης διαπίστωσε ότι όσα δυσαρεστούν τους επισκέπτες αποτελούν αρμοδιότητα των ΟΤΑ και της κεντρικής κυβέρνησης • εν γένει οι παρατηρήσεις τους αφορούν την καθαριότητα, την ευταξία, το υπεύθυνο για κάθε είδους ρύπανση κυκλοφοριακό, την οργάνωση μουσείων και αρχαιολογικών χώρων. Με ευθύνη των κρατικών φορέων η Θεσσαλονίκη αδικείται, όμως ούτε η τόσο όμορφη Χαλκιδική πάει πίσω. Σαν συνέπεια του αδύναμου brand και των φτωχών δημόσιων υποδομών, η ΠΚΜ γενικά δεν εισπράττει την αναγνωρισιμότητα και την επισκεψιμότητα που δικαιούται.
Εκτός εκείνων στα ξενοδοχεία, η Βόρεια Ελλάδα υποδέχεται επενδυτές και στον ενεργειακό τομέα. Νέοι αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου, φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, έργα αντλησιοταμίευσης, παράκτιοι σταθμοί μεταφόρτωσης LNG και μια βιομηχανία «πράσινων» μπαταριών μεταφράζονται σε 15 δισ. ευρώ επενδύσεων και εκατοντάδες θέσεις εργασίας (σχετικό αφιέρωμα στο φύλλο της 6ης Απριλίου). Για μόλις τρίτη φορά (επαναλήφθηκε το 1990 και το 2000), το 2024 η χώρα κατέστη εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας (307 GWh, νούμερο ικανοποιητικό και σαφώς ενθαρρυντικό). Ωστόσο η επιτυχία αυτή οφείλεται πρωτίστως σε καύση εισαγόμενου ΦΑ (+35,9% σε σχέση με το 2023) και δευτερευόντως σε ΑΠΕ (+19,8), ενώ ο ολοδικός μας λιγνίτης, ο οποίος έθρεψε αμέτρητες δυτικομακεδονικές οικογένειες και απορρόφησε κολοσσιαίες κρατικές δαπάνες, αξιοποιήθηκε πολύ λιγότερο (-28,3% στην ηλεκτροπαραγωγή). Τις τελευταίες ημέρες ανακοινώθηκε ο τερματισμός του σχετικά καινούργιου (ενεργοποίηση 2004) ΑΗΣ Μελίτης, στη θέση του οποίου ομολογουμένως η ΔΕΗ προγραμματίζει να εγκαταστήσει 44 φωτοβολταϊκές μονάδες και 80 ανεμογεννήτριες. Πολλοί βέβαια αναρωτιούνται γιατί δεν επιδιώκουμε να γίνουμε μεγαλύτεροι εξαγωγείς, δια της ανέγερσης περισσότερων «καθαρών» μονάδων όπως η Πτολεμαΐδα 5 (παραλήφθηκε το 2023 με κόστος 1,4 δισ. ευρώ). Είναι κωμικοτραγικό το κλείσιμο δικών μας εργοστασίων, όταν εξάγουμε σκέτο λιγνίτη (~770.000 τόνοι πέρσι) στη Βόρεια Μακεδονία, για καύση στο σχεδόν παραμεθόριο Μοναστήρι.
Όλα αλλιώς στο παγκόσμιο περιβάλλον
Στα λίγα καλά νέα της εβδομάδας συμπεριλαμβάνεται και η ανακοινωθείσα πρόθεση ερευνών της Chevron νοτίως της Κρήτης, δίπλα στα οικόπεδα της ExxonMobil. Κρίνοντας και από τους επαίνους Τραμπ και Dimon, οι Αμερικανοί βλέπουν ευνοϊκά την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Είθε η στάση τούτη να οδηγήσει σε άρση αβεβαιότητας γύρω από το καλώδιο GSI και τον αγωγό EastMed, δύο project ιδιαίτερου στρατηγικού ενδιαφέροντος για Ελλάδα-Κύπρο-Ισραήλ, αλλά και για τα βασίλεια του Κόλπου.
Από την άλλη, τις προηγούμενες ημέρες αναγγέλθηκε και η -αναμενόμενη- αποχώρηση των ΗΠΑ από τις διαπραγματεύσεις για πράσινη μετάβαση στην εμπορική ναυτιλία, γεγονός που θα πρέπει να προβληματίσει τους Έλληνες εφοπλιστές. Θυμίζω ότι στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ διαμήνυσαν σε εξαγωγείς μας ότι πλέον βλέπουν αρνητικά τα προγράμματα διαφορετικότητας-ισότητας-συμπερίληψης (DEI) αλλοδαπών εταιρειών, ταυτισμένα με την προεδρία Μπάιντεν.
Καθώς το παγκόσμιο εμπόριο παραπαίει απειλούνται σχέδια εθνικού ενδιαφέροντος, με πιο χαρακτηριστικά τα πολυθρύλητα 3SI και IMEC (εμπορικός διάδρομος από Ινδία), αν και φαίνεται πως το Ν. Δελχί χαίρει κάποιας εύνοιας (απειλούμενοι δασμοί ύψους… μόνο 26%). Αντίθετα η Κίνα υπέστη θηριώδεις επιβαρύνσεις ύψους 125% που μάλιστα δεν ανακλήθηκαν την Τετάρτη, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο πλανήτη (προσωρινά θα ισχύει ένα γενικευμένο “καπέλο” 10%). Το σενάριο της… κυβίστησης -έστω περιορισμένης- ευτυχώς επαληθεύτηκε. Η αναβολή εγκατάστασης data centers της Microsoft σε μεσοδυτικές πολιτείες και η δημόσια γκρίνια από μεγιστάνες του περιβάλλοντος Τραμπ πιθανώς λειτούργησαν καταλυτικά, αν και επίσης ενδέχεται πως εξ αρχής παρακολουθούσαμε μια μνημειώδη μπλόφα. Τούτου λεχθέντος, η όλη αντιπαράθεση κατέληξε σε απροκάλυπτη προσπάθεια απομόνωσης της Κίνας, που αν επιτύχει θα μπορούσε να φέρει σε δύσκολη θέση την Ταϊβάν και την εκεί παραγωγή μικροτσίπ. Ας μην ξεχνάμε ότι το συγκεκριμένο νησί καλύπτει το 60% της παγκόσμιας ζήτησης.
Τα χρηματιστήρια φυσικά αναθάρρησαν μετά την αναγγελία αναστολής των δασμών, παρά την επίδειξη ασχετοσύνης εκ μέρους του προεδρικού οικονομικού συμβούλου και εγνωσμένου μερκαντιλιστή Πήτερ Ναβάρο, ασχετοσύνη που εξόργισε μέχρι και τον Έλον Μασκ. Εκτός της αδυναμίας του να διακρίνει μεταξύ ΦΠΑ και δασμών, ο Ναβάρο αναφέρθηκε ρητά και σε επιδίωξη πλήρους αυτάρκειας των ΗΠΑ, όταν κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό ούτε κατά τη μυκηναϊκή περίοδο • η τότε μαζική παραγωγή μπρούντζου εξαρτιόταν από κασσίτερο εξορυσσόμενο στην Αλβιόνα.
Ωστόσο ο Αμερικανός Πρόεδρος δείχνει να επιθυμεί εντελώς ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο με τους πάντες, ακόμη και μέσω ξεπερασμένων ποσοστώσεων, πράγμα φυσικά αδύνατο. Δηλώνοντας ότι δεν του αρκεί ούτε καν δασμολογικός εκμηδενισμός μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι προσπαθεί να καταργήσει ενοχλητικές ρυθμίσεις περί των… πειραγμένων αμερικανικών τροφίμων και των ΜΚΔ.
Όσο για εμάς, θα επαναλάβω πως οι εξαγωγές στις ΗΠΑ είναι σχετικά μικρές μα όχι αδιάφορες: επιτραπέζιες ελιές, κομπόστα ροδάκινο, κρασί και μέλι είναι όσα ενδιαφέρουν άμεσα την ΠΚΜ, ποιοτικά προϊόντα ευτυχώς απευθυνόμενα σε απαιτητικό και εύπορο κοινό. Πάντως εξυπακούεται ότι σε περίπτωση παγκόσμιας ύφεσης κινδυνεύουν logistics, πληροφορική και ξενοδοχεία, κι έχει ο Θεός.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτK» στις 13.04.2025