«Πόσο ισχυρή είναι αυτή η την περίοδο η ευρωπαϊκή ηγεσία;» είναι ένα ερώτημα που τίθεται από πολλούς αυτές τις αυγουστιάτικες ημέρες όπου για άλλη μία χρονιά ο Ουμπέρτο Έκο διαψεύστηκε πανηγυρικά. Αυτή τη φορά με τη συνάντηση στην Αλάσκα που αμφισβήτησε τη γνωστή ρήση του Ιταλού φιλοσόφου ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις.
Ήταν όμως όντως «λίγη» η Ευρώπη κατά την πρόσφατη διαδικασία συζητήσεων για την ειρήνευση στην Ουκρανία; Το συγκεκριμένο ερώτημα, αλλά και η γενικότερη αμφισβήτηση της σημερινής ευρωπαϊκής ηγεσίας πλανάται εδώ και καιρό στις δημόσιες συζητήσεις, ενώ έχει γίνει και λίγο μία φράση κλισέ στα στόματα πολλών ευρωπαίων πολιτών. «Η Ευρώπη δεν είναι πια η Ευρώπη που ξέραμε και δεν έχει ηγέτες» ακούγεται όλο και πιο συχνά.
Μήπως όμως η κουβέντα για την ευρωπαϊκή ηγεσία είναι ξεπερασμένη και τίθεται σε λάθος βάσεις; Αυτό που ίσως παραβλέπουν οι περισσότεροι είναι ότι ζούμε σε έναν πολύ διαφορετικό και πιο περίπλοκο κόσμο απ’ ότι παλιότερα. Πιο σύνθετο, πολυπολικό και πολύ πιο γρήγορο. Ας μην ξεχνάμε όμως και τι γινόταν παλιότερα. Στη Γιάλτα το 1945 ο Ρούσβελτ, ο Στάλιν και ο Τσώρτσιλ αποφάσισαν μέσα σε λίγες ώρες για το μέλλον της μεταπολεμικής Ευρώπης, ενώ αργότερα και για πολλά χρόνια ήταν ο ψυχρός πόλεμος που επηρέαζε όλα τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα. Ένας Χέλμουτ Σμιτ, ένας Φρανσουά Μιτεράν και ένας Σαρλ ντε Γκολ πράγματι δεν υπάρχουν σήμερα. Αν όμως υπήρχαν θα είχαν σήμερα την ίδια επιδραστικότητα και την ίδια δυναμική με παλιότερα; Σε έναν κόσμο αβέβαιο που αλλάζει συνεχώς και που -ας το παραδεχτούμε- σε ό,τι αφορά τα γεωπολιτικά και οικονομικά θέματα είναι χειρότερος από ότι παλιά; Πολύ αμφιβάλλω.
Με αυτή την έννοια λοιπόν, ο Mακρόν δεν είναι Μιτεράν, ούτε ο Μερτς έχει το ανάστημα του Σμιτ. Όμως όλα πια, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή ηγεσία, πέραν του ότι είναι πιο σύνθετα έχουν γίνει και πιο ομαδικά. Για την Ευρώπη δεν αποφασίζουν πια ο καγκελάριος της Γερμανίας και ο Γάλλος πρόεδρος, αλλά οι ηγέτες των 27 χωρών-μελών της, ενώ η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει γίνει πολύ πιο συλλογική και δεν είναι one man show. Κάτι που ισχύει στην Αμερική, όπου ο Τραμπ παίζει μόνος του και στη Ρωσία, όπου ο Πούτιν δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν.
Έτσι λοιπόν πρέπει να δούμε τη συνάντηση του Αμερικανού Προέδρου με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν ήταν ότι πήγαν «κάποια μαθητούδια στον Λευκό Οίκο» το βασικό μήνυμα της συνάντησης, αλλά και η παραδοχή -και από τον Τραμπ, αλλά τελικά και από τον Πούτιν-ότι χωρίς την Ευρώπη δεν υπάρχει αύριο. Γιατί η Ευρώπη μπορεί ποτέ να μην παίζει σήμερα πρωταγωνιστικό ρόλο σε γεωπολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα, αλλά είναι πάντα παρούσα σε ό,τι αφορά στην οργάνωση της οικονομίας και γενικότερα στην οργάνωση του Κράτους.
Και με αυτήν την έννοια η επόμενη μέρα στην Ουκρανία είναι πολύ πιθανόν να είναι με την Ευρώπη ισχυρή και ενεργά παρούσα.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 24.08.2025