Κριτική στην πατριαρχία, την οικογένεια, τις διαπροσωπικές σχέσεις. Μια κωμωδία της απειλής, όπου ο συγγραφέας της με βιτριολικό χιούμορ, απροκάλυπτο κυνισμό και ωμό ρεαλισμό θίγει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας, τα οποία απασχολούν τη σύγχρονη εποχή είναι «Ο Γυρισμός» του Χάρολντ Πίντερ που παρουσιάζεται από το ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Πέρη Μιχαηλίδη. Ο βραβευμένος δημιουργός ανήκει στο θέατρο του παραλόγου όπως το όρισε ο Μάρτιν Έσσλιν και μαζί με τον Μπέκετ κατέγραψαν τη βαθιά ματαίωση, το αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων, την ερημιά και την αποξένωση. Πρόκειται για έναν συγγραφέα που είναι πάντα επίκαιρος χωρίς να είναι στη μόδα. «Σήμερα στην δυστοπία που βιώνουμε, τα κείμενα του θεάτρου του παραλόγου είναι απολύτως επίκαιρα, καταγράφουν και προβλέπουν την επέλαση του κακού. Ο Πίντερ έχει ένα ακόμη στοιχείο ειδικά στο συγκεκριμένο έργο: κατορθώνει να είναι απολύτως λαϊκός, κρατώντας το στιλ που τον καθιέρωσε, αυτόν τον ιδιότυπο ρεαλισμό βαθιά επηρεασμένος από τον Κάφκα. Στο συγκεκριμένο έργο ο Πίντερ η Ρουθ, η ηρωίδα του, το 1965 που γράφτηκε το έργο, επιχειρεί την ατομική της ολοκλήρωση, απελευθερώνεται από τη βαρετή συζυγική ζωή, συγκρούεται με την αντρική αγέλη της οικογένειας του συζύγου της, έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξει να πάρει τη θέση της «μητέρας- πόρνης» που επιστρέφει στο σπίτι ή να ακολουθήσει έναν δικό της δρόμο. Αυτό τον καιρό, 60 χρόνια μετά, παίζεται στους κινηματογράφους η ταινία ‘Ο σπόρος της ιερής συκιάς’ του Ιρανού Ρασούλοφ, ένα φιλμ σοκ για τη θέση της γυναίκα.
Το έργο δεν προσπαθεί να κρύψει τίποτα. Ο συγγραφέας μας παραθέτει ένα γεγονός με ένα απρόοπτο φινάλε και ο καθένας καλείται να δώσει τις δικές του εξηγήσεις και να οδηγηθεί στην αποκρυπτογράφηση πιθανών συμβολισμών. «Κι αν αυτό δεν είναι κατορθωτό, πάλι το έργο είναι εκεί, στέκεται ευθυτενές και προσιτό στην απόλυτη κατανόησή του από τους θεατές. Εν κατακλείδι έχουμε ένα έργο με όλη τη σημασία της λέξης κλασικό κι αυτό ασκεί μια ακατανίκητη γοητεία σε αυτόν που θα κληθεί να το φέρει στη σκηνή. Ο απροκάλυπτα ωμός ρεαλισμός, ο κυνισμός χωρίς περιττές αισθηματολογίες κάνουν το έργο απολύτως σημερινό χωρίς να χρειάζονται πρόσθετες ‘σκηνοθετικές εμπνεύσεις’ που θα το έκαναν πιο μοντέρνο. Έχει τη γοητεία ενός ‘βρώμικου έργου’, αλ όπως το χαρακτήρισε η κριτική του ’70 όταν πρωτοπαρουσιάστηκε -με κλασική δομή στην εξέλιξή του, αλλά και απόλυτη αίσθηση του χιούμορ που η εγγλέζικη σκηνή κι ο συγκεκριμένος συγγραφέας πρόσφεραν στο σύγχρονο θέατρο .
Μια συζήτηση για το έργο
Στον «Γυρισμό» έχουμε να κάνουμε με ένα θεατρικό έργο σαν κινηματογραφικό σενάριο, άλλωστε είναι γνωστό ότι ο Πίντερ έδωσε πολλά σενάρια στην έκρηξη του free cinema στην Αγγλία. Οπότε η σκηνοθετική γραμμή που ακολουθείται είναι ανάλογη. «Η αισθητική του film noir - με τη σκληρότητα, τον κυνισμό, τους προδομένους έρωτες, τους υπερφίαλους εγωισμούς, τις μοιραίες γυναίκες, συνάντησαν τον συχνά επαναλαμβανόμενο λόγο, τις εφιαλτικές παύσεις που περιέχουν κρυμμένες εμμονές κι απωθημένα που οδηγούν σε ατέρμονες συγκρούσεις- στο κείμενο του συγγραφέα, ιδανικό συνεργάτη στην κωμωδία της απειλής που συντελείται μπροστά στους θεατές», τονίζει ο Πέρης Μιχαηλίδης.
Η ιστορία είναι απλή. Σε ένα σπίτι μιας υποβαθμισμένης γειτονιάς στο βόρειο Λονδίνο κατοικούν ένας συνταξιούχος χασάπης με το αδελφό του, σοφέρ σε λιμουζίνες, τους δυο του γιους και «εισβάλουν» στο σπίτι από την Αμερική ο πρωτότοκος γιος του καθηγητής φιλοσοφίας με τη σύζυγό του. Η οικογένεια εμποτισμένη από τον μισογυνισμό που περιρρέει επιτίθεται λεκτικά στη σύζυγό. Το δωμάτιο – προσφιλή σκηνικό χώρο του συγγραφέα - μετατρέπεται σε χώρο ακραίων αντιπαραθέσεων σε σχέση με τη θέση της γυναίκας αλλά και τον γενικότερο τρόπο ζωής. «Στόχος της σκηνοθεσίας ήταν η καταγγελία της πατριαρχίας εκτοξεύοντας στους θεατές αρνητικά πρότυπα σύμφωνα με την ‘’εικόνα μπούμερανγκ’’ του Μπρέχτ αναδεικνύοντας το σαρδόνιο χιούμορ του συγγραφέα», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης.
Τώρα, την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου, αμέσως μετά την παράσταση πραγματοποιείται μια συζήτηση για το έργο. «Είναι μια πρωτοβουλία του ΚΘΒΕ από τους συνεργάτες στο δραματολόγιο, στην παραγωγή και στις δημόσιες σχέσεις να οργανωθεί μια συζήτηση από δυο σημαντικές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης, τις κυρίες Έλση Σακελλαρίδου, Ομότιμη καθηγήτρια Θεατρικών Σπουδών, Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας ΑΠΘ και Αμαλία Κοντογιάννη Προϊσταμένη Τμήματος Καλλιτεχνικού Έργου-Δραματολογίου ΚΘΒΕ. Η εκδήλωση πραγματοποιείται ως συνέχεια της καθολικής αποδοχής κι απήχησης που έχει το έργο κι η παράσταση στον κόσμο κι είναι μια αφορμή για μια συζήτηση πάνω στην ανάγκη των ανθρώπων να ζουν, να διδάσκονται και να ταξιδεύουν με ένα θεατρικό έργο. Η τέχνη του θεάτρου ας είναι αντίδοτο στη φρίκη της αληθινής ζωής», επισημαίνει ο Πέρης Μιχαηλίδης.
Τέλος, ως προς τα μελλοντικά του σχέδια, επιμένει στη δήλωση ότι δεν έχει έργα στο συρτάρι που περιμένουν να τα ανεβάσει στη σκηνή. «Ζω μέσα στην κοινωνία και στο θέατρο κι αφουγκράζομαι κάθε φορά την εποχή. Πέρυσι ήταν το road movie ‘Οι Ονειροπόλοι’ του G.Adair και φέτος ‘ο Γυρισμός’ του Χ. Πίντερ, δυο κείμενα με βαθιά κοινωνικοπολιτική σήμανση και εξαιρετικούς ηθοποιούς, βασικούς συντελεστές στην επιτυχία των παραστάσεων», καταλήγει ο σκηνοθέτης.
INFO
Ο Γυρισμός
Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών
