Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης

Εντός του καλοκαιριού αναμένεται να μπει σε διαβούλευση το τελικό σχέδιο της κυβέρνησης για τον νέο Κώδικα της Αυτοδιοίκησης. Οι βασικές γραμμές του σχεδίου παρουσιάστηκαν στα τέλη Απριλίου από τον αρμόδιο υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, και, όπως όλα δείχνουν, δεν πρόκειται να υπάρξουν και πολύ μεγάλες αλλαγές. Με το σενάριο η διαβούλευση να ξεκινήσει εντός του Ιουλίου και το τελικό νομοσχέδιο να ψηφιστεί πριν κλείσει η Βουλή για τις καλοκαιρινές διακοπές.

Αυτό που μένει να αποσαφηνιστεί είναι μερικά κεφάλαια που δεν έχουν ολοκληρωθεί, αλλά και η τελική πρόταση σε δύο σημεία που συζητιούνται. Το ένα αφορά τη μητροπολητική διακυβέρνηση, ένα σενάριο που από τη πλευρά της κυβέρνησης εξετάζεται σοβαρά, όμως οι δύο προτάσεις της ΕΝΑΕ και της ΚΕΔΕ δεν συμφωνούν. Σε ό,τι έχει να κάνει με το ποσοστό εκλογής από τον πρώτο γύρο τα σενάρια είναι δύο. Είτε με 40% είτε με 43%.

Κατά τα λοιπά ισχύουν οι βασικές γραμμές του σχεδίου Λιβάνιου, το οποίο προβλέπει μεγάλες αλλαγές στο σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών με κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και επίλυση ζητημάτων οικονομικής διαχείρισης, εποπτείας και οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ.

Όπως έχει τονίσει, πολλές φορές, ο κ. Λιβάνιος, ο Κώδικας είναι η βάση για όλες τις λειτουργίες της Αυτοδιοίκησης με την ενσωμάτωση σχεδόν 1.000 νομοθετικών κειμένων που βρίσκονται σε ισχύ διάσπαρτα σε νόμους προ 50ετίας, ενώ υπάρχουν άρθρα που τα τελευταία 15 χρόνια έχουν τροποποιηθεί 40 φορές ή απίθανες διατάξεις, όπως αυτή για την πρόσκληση σε συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου όπου λαμβάνονται υπόψη πέντε νόμοι(!)

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό που έχει γίνει στο υπουργείο Εσωτερικών ο νέος Κώδικας θα συμβάλλει στην άρση δυσερμήνευτων και, πολλές φορές, αντικρουόμενων διατάξεων, στην προώθηση ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου, στον πολυεπίπεδο συντονισμό, στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, στον εξορθολογισμό και περιορισμό του κόστους και στην προώθηση της βιωσιμότητας των Δήμων και των Περιφερειών.

Ο Κώδικας θα περιλαμβάνει πάνω από 1.100 σελίδες, θα διαρθρωθεί σε 4 βιβλία, που θα διαιρούνται σε 15 μέρη και σε 76-80 κεφάλαια. Το πρώτο βιβλίο αφορά τα οργανωτικά, την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών, το σύστημα διακυβέρνησης και τις εκλογικές δαπάνες. Το δεύτερο αναφέρεται στη διακυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα, την καταστατική θέση των αιρετών και την εποπτεία των ΟΤΑ. Το τρίτο αφορά τις αρμοδιότητες και το τέταρτο την οικονομική διαχείριση.

Στις προωθούμενες αλλαγές περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενιαίο παράβολο των συνδυασμών για υποβολή υποψηφιότητας, η απλοποίηση του κωλύματος, λόγω οφελών σε Δήμο ή Περιφέρεια και η επικαιροποίηση κωλυμάτων και ασυμβίβαστων αιρετών.

Για την εκλογή των περιφερειακών Αρχών στις βασικές αρχές του σχεδίου περιλαμβάνονται η εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο (εδώ παίζουν τα σενάρια για το 40% και το 43%) και η εξασφαλισμένη πλειοψηφία 3/5 σε όποιον εκλεγεί και μία αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του δημάρχου και του περιφερειάρχη.

Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το ποσοστό που απαιτείται επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει α) κατά την πρώτη φάση, το 40% ή το 43% +1 επί των έγκυρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση.

Όπως έχει τονίσει ο κ. Λιβάνιος καταγράφηκαν 1.199 αρμοδιότητες για όλους τους ΟΤΑ, 736 αρμοδιότητες των Περιφερειών, 400 αρμοδιότητες των Δήμων και 63 ειδικές αρμοδιότητες νησιωτικών και ορεινών Δήμων.

Στο ίδιο θέμα, ο Κώδικας περιλαμβάνει δύο βασικούς κανόνες:

01

Όποια αρμοδιότητα ασκείται από Δήμο ή Περιφέρεια αυτή θα ασκείται οπωσδήποτε, έχοντας 7 διαφορετικές επιλογές άσκησής της.

02

Ο κάθε κάτοικος θα έχει πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες, της ίδιας ποιότητας ανεξαρτήτως του πληθυσμού του Δήμου που κατοικεί.

Ακόμα προβλέπεται ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία θα είναι συγκεντρωμένες οι οφειλές σε κάθε ΟΤΑ (όπως π.χ. οι κλήσεις της Δημοτικής Αστυνομίας), και παράλληλα οι οφειλέτες θα μπορούν να τις εξοφλούν.

Θα παρέχεται, επίσης, η δυνατότητα στους Δήμους να χορηγούν επίδομα γέννησης, έως 3.000 ευρώ στις περιπτώσεις γέννησης πρώτου και δεύτερου παιδιού με προϋποθέσεις που καθορίζονται από τα δημοτικά συμβούλια.

Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά των ΟΤΑ, φεύγει ο έλεγχος νομιμότητας από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και προαναγγέλθηκε η άμεση λειτουργία 7αυτοτελών υπηρεσιών ελέγχου ΟΤΑ, με επικεφαλής τον γενικό επόπτη νομιμότητας.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 25.05.2025