- Newsroom
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στην απάντησή της, στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΚΚΕ Μανώλη Συντυχάκη, με θέμα «Η κατάσταση στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού», είπε ότι «η ένταξη ενός αρχαιολογικού χώρου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, μόλις τον περασμένο Ιούλιο, σημαίνει άρτιος αρχαιολογικός χώρος. Διαφορετικά δεν μπορεί να ενταχθεί ένα μνημείο. Σημαίνει ώριμα έργα και, κυρίως, σημαίνει συνεκτικό σχέδιο διαχείρισης που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εγγραφής του και το οποίο καθορίζει και διασφαλίζει τους τρόπους προστασίας και προβολής της Κνωσού, εν προκειμένω. Το σχέδιο διαχείρισης της Κνωσού αποτελεί ήδη ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση του χώρου σύμφωνα με τις σύγχρονες διεθνείς αντιλήψεις. Μπορεί να μην συμφωνείτε, αλλά έτσι είναι η κατάσταση.
Εάν η Κνωσός ήταν αφημένη στην τύχη της, όπως λέτε, η UNESCO και οι εμπειρογνώμονες, οι οποίοι ήρθαν και έκαναν αυτοψία, να είστε σίγουρος ότι δεν θα την συμπεριλάμβανε το χώρο στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς. Δεν μας έκανε χάρη. Ο χώρος, είχε όλες τις προϋποθέσεις για εγγραφή του στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO».
Όπως επεσήμανε η Υπουργός, «από τον Μάιο ότι το 2019, όταν αναλάβαμε το Υπουργείο, δεν βρήκαμε καμία ώριμη μελέτη, για την Κνωσό. Ετοιμάστηκε, με πολλή προσπάθεια ένα σύνολο μελετών, οι οποίες αδειοδοτήθηκαν, εξασφαλίζοντας πόρους, καθόλου ευκαταφρόνητους. Παράλληλα, τον Μάιο του 2023, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Ηρακλείου και του Δήμου Αρχανών και Αστερουσίων, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για τη βελτίωση των προσβάσεων και τον ευπρεπισμό του περιβάλλοντος χώρου του ανακτόρου».
Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμος Ηρακλείου εκπόνησε μελέτη αναβάθμισης των όψεων, των κατάντη εμπορικών καταστημάτων, που η κατάστασή τους ήταν απελπιστική, η οποία εγκρίθηκε από το ΚΑΣ και είναι σε εξέλιξη οι μελέτες που εκπονεί η Περιφέρεια, για τη βελτίωση των οδικών προσβάσεων. Τον Μάιο του 2024,τόνισε η Υπουργός, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης, έγινε ολόκληρο ερευνητικό πρόγραμμα. Όλα αυτά έγιναν με εθνικούς πόρους ως εδώ. Το έργο αναβάθμισης της δυτικής εισόδου του ανακτόρου και η κατασκευή νέων κτηρίων της υποδοχής του κοινού, εντάχθηκε χθες, με προϋπολογισμό 3.300.000€ και ξεκινά αμέσως. Μέσω μελετών ώριμων και στρατηγικού σχεδίου εξασφαλίζονται πόροι. «Σε άριστη συνεργασία με την Περιφέρεια εκπονήθηκε η σχετική ΟΧΕ. Μέσα από την ΟΧΕ αυτή, έχουν διασφαλιστεί ήδη οι επιπλέον πόροι 6.000.000 για την αποκατάσταση και την ανάδειξη του Μεγάρου της Βασίλισσας και τις διαδρομές των επισκεπτών και την εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού και πυροσβεστικού δικτύου. Η ένταξή τους είναι θέμα ελάχιστου χρόνου». Παράλληλα, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης εκπονείται και ολοκληρώνεται η εθνική στρατηγική για την προσαρμογή της προστασίας των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ένα έργο 2.000.000, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η Κνωσός».
Η Λίνα Μενδώνη επισήμανε: «Οι μείζονες αρχαιολογικοί χώροι είναι μέρος της πολιτιστικής μας ταυτότητας, όπως είναι και το σύνολο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Να είστε, λοιπόν, σίγουρος, παρά τις όποιες διαφωνίες σας ότι το ΥΠΠΟ, με τις υπηρεσίες του, εξαντλεί το μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού, ώστε οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία και τα μουσεία μας να είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτό αποδεικνύεται, όχι μόνο από τον αριθμό των επισκεπτών, αλλά και από τα σχόλια των επισκεπτών και από την αφοσίωση των εργαζομένων. Μην επικαλούμεθα τους εργαζομένους, όποτε μας βολεύει».
Ακολουθεί η πρωτολογία της Υπουργού Πολιτισμού:
Ευχαριστώ πολύ κύριε Πρόεδρε,
Κύριε Βουλευτά,
Ευχαριστώ για την ερώτηση και επιτρέψτε μου να σας θυμίσω τι σημαίνει η ένταξη ενός αρχαιολογικού χώρου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Μια ένταξη η οποία έγινε μόλις τον περασμένο Ιούλιο. Σημαίνει λοιπόν άρτιος αρχαιολογικός χώρος, διαφορετικά δεν μπορεί να ενταχθεί ένα μνημείο. Σημαίνει ώριμα έργα και κυρίως σημαίνει ένα συνεκτικό σχέδιο διαχείρισης που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εγγραφής και το οποίο καθορίζει και διασφαλίζει τους τρόπους προστασίας και προβολής της Κνωσού εν προκειμένω. Το σχέδιο διαχείρισης της Κνωσού αποτελεί ήδη ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση του χώρου σύμφωνα με τις σύγχρονες διεθνείς αντιλήψεις. Μπορεί να μην συμφωνείτε, αλλά έτσι είναι η κατάσταση.
Έχω δηλώσει ήδη από τον Μάιο ότι το 2019, όταν αναλάβαμε το Υπουργείο, δεν βρήκαμε καμία ώριμη μελέτη για την Κνωσό. Ετοιμάστηκαν, με πολλή προσπάθεια ένα σύνολο μελετών, οι οποίες αδειοδοτήθηκαν και οι οποίες εξασφαλίζουν πόρους για τον αρχαιολογικό χώρο, καθόλου ευκαταφρόνητους. Παράλληλα, τον Μάιο του 2023, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Ηρακλείου και του Δήμου Αρχανών και Αστερουσίων, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για τη βελτίωση των προσβάσεων και τον ευπρεπισμό του περιβάλλοντος χώρου του ανακτόρου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμος Ηρακλείου εκπόνησε μελέτη αναβάθμισης των όψεων των κατάντη εμπορικών καταστημάτων που η κατάστασή τους ήταν απελπιστική, η οποία εγκρίθηκε από το ΚΑΣ και είναι σε εξέλιξη οι μελέτες που εκπονεί η Περιφέρεια, για τη βελτίωση των οδικών προσβάσεων. Τον Μάιο του 2024, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης, έγινε ολόκληρο ερευνητικό πρόγραμμα. Όλα αυτά έχουν γίνει με εθνικούς πόρους μέχρι εδώ, για την αναβάθμιση της δυτικής εισόδου του ανακτόρου και την κατασκευή νέων κτηρίων της υποδοχής του κοινού.
Το συγκεκριμένο έργο εντάχθηκε χθες με προϋπολογισμό 3.300.000€ και ξεκινά αμέσως. Μέσω μελετών ώριμων και στρατηγικού σχεδίου εξασφαλίζονται πόροι. Σε άριστη συνεργασία με την Περιφέρεια εκπονήθηκε η σχετική ΟΧΕ. Μέσα από την ΟΧΕ αυτή, έχουν διασφαλιστεί ήδη οι επιπλέον πόροι 6.000.000 για την αποκατάσταση και την ανάδειξη του Μεγάρου της Βασίλισσας και τις διαδρομές των επισκεπτών και την εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού και πυροσβεστικού δικτύου. Η ένταξή τους είναι θέμα ελάχιστου χρόνου. Παράλληλα, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης εκπονείται και ολοκληρώνεται η εθνική στρατηγική για την προσαρμογή της προστασίας των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ένα έργο 2.000.000, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η Κνωσός.
Η έκθεση ανάλυσης κινδύνων, των κλιματικών κινδύνων για την Κνωσό, τρωτότητα, επικινδυνότητα του χώρου, καθώς και προτάσεις για τα προληπτικά μέτρα και τα μέσα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, έχουν ήδη συμπεριληφθεί στο σχέδιο διαχείρισης της UNESCO. Με χρηματοδότηση επίσης από το Ταμείο Ανάκαμψης με 2.500.000 υλοποιείται το έργο συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος, για τη διατήρηση των υλικών και των μνημείων. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετήθηκαν οι αισθητήρες της Κνωσού, τους οποίους εσείς στη γραπτή σας ερώτηση θεωρείτε αποσπασματικές ενέργειες. Δεν είναι καθόλου αποσπασματικές ενέργειες, είναι αυτές οι ενέργειες τις οποίες επιβάλλει η αρχή της δεοντολογίας και της επιστήμης για την προστασία των κλιματικών κινδύνων των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων από τα φαινόμενα της κλιματικής κρίσης. Όλα αυτά περιλαμβάνονται και έχουν εγκριθεί και έτσι εντάχθηκε η Κνωσός ως μέρος της σειριακής εγγραφής, στον κατάλογο της UNESCO.
Το ανακτορικό συγκρότημα έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των αρχαιολογικών χώρων για τους οποίους συνεργάζεται το Υπουργείο Πολιτισμού με το Υπουργείο Προστασίας Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, και έχουν γίνει πλήθος προληπτικών ενεργειών. Ότι μπορεί να προλάβουμε στην Κνωσό από τα φαινόμενα, από τη φύση δηλαδή, ήδη γίνεται για την Κνωσό. Με 750.000€ από το Ταμείο Ανάκαμψης υλοποιήθηκε η εκ βάθρων επισκευή και η αναβάθμιση του πωλητηρίου, το οποίο λειτουργεί με 12 πωλητές .
Από τον Απρίλιο του ‘24 λειτουργούν οι ζώνες επισκεψιμότητας μέσω ηλεκτρονικού εισιτηρίου. Όσο για την δήθεν υποστελέχωση υπάρχουν 30 μόνιμοι και ΙΔΑΧ φύλακες, 3 μόνιμοι και ΙΔΑΧ νυχτοφύλακες και όλο το προσωπικό, που ζητήθηκε σε επίπεδο ωρομίσθιου προσωπικού. Επομένως, πού είναι το πρόβλημα υποστελέχωσης για τη λειτουργία του; Όσο για το ηλεκτρονικό εισιτήριο, για όλους τους μηχανισμούς πληρωμών, ναι, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο προσέλαβε ο ΟΔΑΠ, για πολλούς αρχαιολογικούς χώρους ανά την επικράτεια. Και είναι επιπλέον προσωπικό, που εξυπηρετεί τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού. Το να χρησιμοποιείς εξωτερικό συνεργάτη μέσω των διαδικασιών του 44 12, δεν είναι καθόλου ιδιωτικοποίηση. Μην δημιουργείτε εντυπώσεις και, κυρίως, μην προσπαθούμε να αλλάξουμε τις διαδικασίες οι οποίες είναι θεσμοθετημένες και νόμιμες, από το ελληνικό κράτος.
Αντιλαμβάνομαι από αυτά που λέτε ότι δεν επισκέπτεστε και πολύ συχνά τον αρχαιολογικό χώρο, διαφορετικά θα είχατε αντιληφθεί τη διαφορά, του πως ήταν, του πώς είναι και πώς εξελίσσεται. Στο κάτω κάτω, εάν η Κνωσός ήταν αφημένη στην τύχη της, όπως λέτε, η UNESCO και οι εμπειρογνώμονες, οι οποίοι ήρθαν και έκαναν αυτοψία, να είστε σίγουρος ότι δεν θα την συμπεριλάμβανε το χώρο στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς. Δεν μας έκανε χάρη. Ο χώρος, είχε όλες τις προϋποθέσεις για εγγραφή του στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Ακολουθεί η δευτερολογία της Υπουργού Πολιτισμού:
Κοιτάξτε κύριε Βουλευτά,
Προφανώς, μας χωρίζει άβυσσος στο πως αντιλαμβανόμαστε όχι μόνο τη διαχείριση του πολιτισμού, αλλά γενικότερα πάρα πάρα πολλά θέματα. Άλλωστε, αν δεν υπήρχε αυτή η ιδεολογική διαφωνία, δεν θα ήμαστε δύο διαφορετικοί πολιτικοί χώροι.
Για εμάς ο Πολιτισμός είναι προφανώς δημόσιο κοινωνικό αγαθό. Συγχρόνως, όμως, είναι και μπορεί να γίνει προϊόν. Ο Πολιτισμός, με διεθνείς μελέτες και τη διεθνή βιβλιογραφία, την επιστημονική, αποτελεί διακριτό οικονομικό τομέα, που χρησιμοποιεί πόρους, δημιουργεί προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας, προσελκύει και υποκινεί επενδύσεις.
Υπό το πρίσμα αυτό, η αξιοποίηση του πολιτισμού ως μοχλού τοπικής, περιφερειακής και εθνικής ανάπτυξης, αποτελεί πολιτική μας προτεραιότητα. Για να βάλουμε το πλαίσιο.
Πάμε τώρα να δούμε όλα αυτά, τα οποία συζητάμε.
Μας λέτε ότι τα έργα, τα οποία έχουμε σχεδιάσει, θα ολοκληρωθούν μετά από 5-10 χρόνια. Κοιτάξτε, τα χρηματοδοτικά εργαλεία ορίζουν χρονοδιαγράμματα. Σας είπα, για παράδειγμα, ότι όλο αυτό το κομμάτι της εισόδου του αρχαιολογικού χώρου της Κνωσού, το οποίο προφανώς δεν είναι αυτό που θέλουμε, για αυτό άλλωστε και ωριμάσαμε σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης τις σχετικές μελέτες. Γιατί θα το κάναμε, αν όλα ήταν τέλεια; Δεν θα το κάναμε. Έγιναν, λοιπόν, οι μελέτες, εχθές εντάχθηκε το έργο και ξεκινάει αμέσως. Αυτό δεν είναι μετά από 10 χρόνια, αυτό είναι ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα με τα συγκεκριμένα του χρονοδιαγράμματα.
Μου λέτε ότι ουρά οι επισκέπτες περιμένουν να μπουν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Πού την είδατε την ουρά; Είναι ο φυσιολογικός χρόνος για την εφαρμογή της ζώνης επισκεψιμότητας. Θα σας παραπέμψω σε πλήθος μνημείων του εξωτερικού, όπου οι ουρές είναι δύο και τρείς ώρες. Εκεί, δεν διαμαρτύρεται κανείς γιατί οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι θέλουν υπομονή για να πάνε στον αρχαιολογικό χώρο ή στο μουσείο. Στην Κνωσό δεν υπάρχουν ουρές μετά από τη θέσπιση των ζωνών επισκεψιμότητας. Απορώ, επειδή το σπίτι σας είναι δίπλα, πώς τα βλέπετε. Ίσως, με κάποιους παραμορφωτικούς φακούς.
Μου λέτε για τα έσοδα στους αρχαιολογικούς χώρους και γιατί αναθέτουμε σε ιδιώτες, την υπηρεσία υγείας. Κατ’ αρχήν, πρέπει να πω ότι στους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους -εν οις και η Κνωσός- υπάρχει η σύμβασή μας με τον Ερυθρό Σταυρό. Επομένως, υπάρχουν διασώστες. Αλλά, πέραν τούτου, στην Κνωσό υπάρχει γιατρός, υπάρχει ασθενοφόρο επανδρωμένο, το οποίο, ναι, ο ΟΔΑΠ το έχει προσλάβει, το έχει αναθέσει, μέσα από πολύ ξεκάθαρη διαγωνιστική διαδικασία, σε ιδιώτη. Και απορώ: θέλατε δηλαδή, να χρησιμοποιούμε τους γιατρούς του δημοσίου ή του ΕΚΑΒ, στερώντας κάποιο ασθενοφόρο από τους πολίτες; Εσείς, που κόπτεστε για κοινωνικό πρόσημο στις πολιτικές; Αυτό θέλετε; Η Κνωσός μας επιτρέπει -τα έσοδά της μας επιτρέπουν- να έχουμε ιδιωτικές παροχές υγείας και το κάνουμε πολύ συνειδητά.
Μου λέτε για τις τοιχογραφίες των δελφινιών, το αντίγραφο της τοιχογραφίας ότι δεν έχει πάει στο Μέγαρο της Βασίλισσας. Το Μέγαρο της Βασίλισσας κατ’ αρχήν είναι κλειστό. Και είναι κλειστό γιατί το άφησαν, την περίοδο 2015-19 δεν έγινε απολύτως τίποτα. Ωριμάσαμε τις μελέτες και εντάξαμε το έργο στα χρηματοδοτικά μας εργαλεία, προκειμένου να αποκατασταθεί και το Μέγαρο της Βασίλισσας. Η τοιχογραφία των δελφινιών, αφού εσείς μιλήσατε με το προσωπικό, με την Εφορεία, με όλους, θα έπρεπε να ξέρετε ότι συντηρείται από την Εφορεία. Ξέρετε, η πολιτική ηγεσία, οποιουδήποτε Υπουργείου, δεν κάνει αυτό τη δουλειά, δημιουργεί προϋποθέσεις, δημιουργεί πλατφόρμες, δημιουργεί εργαλεία. Η υπηρεσία, λοιπόν, δεν σας ενημέρωσε ότι συντηρεί την τοιχογραφία και όταν αποκατασταθεί το Μέγαρο, η τοιχογραφία θα μπει ακριβώς στη θέση της;
Μου λέτε ότι η πρόσβαση των εργαζομένων, λόγω του ακριβού εισιτηρίου, είναι απαγορευτική. Μα, οι εργαζόμενοι του ΥΠΠΟ έχουν κάρτα δωρεάν εισόδου. Επομένως, οι εργαζόμενοι γιατί δεν μπορούν να πάνε στον αρχαιολογικό χώρο; Ένα, οι εργαζόμενοι επισκέπτες. Και δεύτερον, εάν είχατε διαβάσει την ΚΥΑ Υπουργού Πολιτισμού και Υπουργού Οικονομικών, θα βλέπατε ότι οι μέρες δωρεάν εισόδου στους αρχαιολογικούς χώρους έχουν αυξηθεί. Θα σας πω ένα και μόνο παράδειγμα. Ήταν πέντε Κυριακές το χρόνο και έχουν γίνει δέκα Κυριακές. Και όχι μόνο αυτό. Επιπλέον, η πολιτική των εισιτηρίων, η τιμαριθμική, καθορίστηκε μετά από συγκεκριμένες μελέτες, οι οποίες έγιναν, λαμβάνοντας υπόψη και τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή πρότυπα. Βεβαίως, είναι κάτι το οποίο δεν σας αρέσει, αλλά έτσι είναι.
Μου λέτε για το μπάχαλο έξω από την Κνωσό. Δεν είδα ποτέ στελέχη δικά σας να έρθουν και να κάνουν μία παράσταση στο Υπουργείο και να πουν για το χάλι των καταστημάτων έξω από την Κνωσό. Εμείς, η Κυβέρνηση αυτή είναι, που συνεργάστηκε με τον Δήμο Ηρακλείου και την Περιφέρεια Κρήτης, προκειμένου αυτό το μπάχαλο να μαζευτεί. Είναι πάρα πολλά αυτά τα οποία θα μπορούσαμε να πούμε ένα-ένα.
Εγώ σέβομαι το χρόνο και καταλήγω στο εξής. Οι μείζονες αρχαιολογικοί χώροι είναι μέρος της πολιτιστικής μας ταυτότητας, όπως είναι και το σύνολο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Να είστε, λοιπόν, σίγουρος, παρά τις όποιες διαφωνίες ότι το ΥΠΠΟ, με τις υπηρεσίες του, εξαντλεί το μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού, ώστε οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία και τα μουσεία μας να είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτό αποδεικνύεται, όχι μόνο από τον αριθμό των επισκεπτών, αλλά και από τα σχόλια των επισκεπτών και από την αφοσίωση των εργαζομένων. Μην τους επικαλούμεθα τους εργαζομένους, όποτε μας βολεύει.
