Ο σεισμός του 1978 παραμένει ένα από τα γεγονότα που σημάδεψαν βαθιά τη συλλογική μνήμη της Θεσσαλονίκης. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το βράδυ της 20ης Ιουνίου, η πόλη βρέθηκε αντιμέτωπη με μια κατάσταση που θα άλλαζε την καθημερινότητά της για χρόνια.
Η κατάρρευση της πολυκατοικίας στην πλατεία Ιπποδρομίου αποτέλεσε το πιο σκληρό σύμβολο εκείνης της νύχτας, με δεκάδες ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους κάτω από τα συντρίμμια. Χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, οι πλατείες και τα προαύλια σχολείων γέμισαν σκηνές, ενώ σε πολλά σημεία στήθηκαν πρόχειροι καταυλισμοί που για εβδομάδες αποτέλεσαν το νέο «σπίτι» χιλιάδων οικογενειών.
Τότε ήταν που τα πρώτα λυόμενα σχολεία έκαναν την εμφάνισή τους στη Θεσσαλονίκη. Σχεδιάστηκαν ως προσωρινές λύσεις, για να εξυπηρετήσουν ανάγκες στέγασης και κυρίως την άμεση επαναλειτουργία σχολείων που είχαν υποστεί ζημιές. Κανείς δεν φανταζόταν ότι αυτά τα μεταλλικά, εργοταξιακής λογικής κτίσματα θα έμεναν στη θέση τους για δεκαετίες, φιλοξενώντας γενιές και γενιές μαθητών.
Η τοποθέτηση των λυόμενων
Μετά τον σεισμό, η εκπαιδευτική κοινότητα της πόλης βρέθηκε αντιμέτωπη με τεράστιες ανάγκες. Δεκάδες σχολικά κτίρια είχαν υποστεί φθορές ή είχαν κριθεί ακατάλληλα, ενώ χιλιάδες μαθητές έπρεπε άμεσα να επιστρέψουν στη σχολική καθημερινότητα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι αρχές της πόλης εκείνης της εποχής, εγκατέστησαν λυόμενες, προκατασκευασμένες αίθουσες ως προσωρινές λύσεις για τη στέγαση σχολείων.
Πρόκειται για κατασκευές ελαφρού τύπου, χωρίς τις αντοχές και τα πρότυπα μονιμότητας που απαιτούνται σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, σαράντα έξι χρόνια μετά, πολλά από αυτά τα λυόμενα εξακολουθούν να φιλοξενούν εκπαιδευτικές μονάδες, παρά το γεγονός ότι είχαν τοποθετηθεί για ολιγοετή χρήση. Σήμερα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα των δομικών ελλείψεων στη σχολική στέγη της Θεσσαλονίκης.
Από προσωρινά σε μόνιμα
Με το πέρασμα των χρόνων, τα λυόμενα που προορίζονταν για βραχυχρόνια χρήση απέκτησαν «μόνιμο» χαρακτήρα. Πολλά εξ αυτών χαρακτηρίζονται πλέον ακατάλληλα ή προβληματικά, είτε λόγω φθοράς των υλικών, είτε επειδή δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προδιαγραφές ασφάλειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε σχολεία επί της Εθνικής Αμύνης, υπήρξαν μάλιστα αναφορές για ζητήματα στατικότητας και περιορισμένες συνθήκες ασφάλειας.
«Όταν έγινε ο σεισμός, όλα αυτά τα κτίρια δεν κατασκευάστηκαν με οικοδομική άδεια. Π.χ. το 89ο στη Βασιλίσσης Όλγας δεν κατασκευάστηκε σε ένα χώρο που ήταν για σχολείο, απλώς έπρεπε να βρεθεί μια λύση γρήγορα. Εγώ όταν μπήκα συγκεκριμένα στο 89ο, ένιωσα ότι βρίσκομαι σε μια σχολική δομή εμπόλεμης ζώνης με την έννοια ότι αυτές οι κατασκευές είναι τόσο πρόχειρες, με ευτελή υλικά, χαμηλοτάβανες κλπ. Έτσι είναι και τα υπόλοιπα σχεδόν. Όταν ένα σχολείο ονομάζεται 'τενεκεδένιο' καταλαβαίνετε πως μιλάμε για το προσωρινό του προσωρινού, δε μπορεί να λέγεται έτσι και να είναι ένα σωστό σχολικό συγκρότημα», σχολιάζει στο emakedonia.gr ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Πρόδρομος Νικηφορίδης.
Ο ίδιος τονίζει πως η απόφαση για κατεδάφιση των εν λόγω κτιρίων και η μεταφορά των μαθητών σε νέα, ασφαλή σχολικά συγκροτήματα, ήταν ένα από τα πρώτα ζητήματα που απασχόλησε τη διοίκηση Αγγελούδη, από την αρχή της θητείας της.
«Όταν αναλάβαμε, βρήκαμε στα συρτάρια του Δήμου μελέτες που λέγανε ότι κάποια λυόμενα του ‘78 είχαν στατικά προβλήματα. Αυτό η προηγούμενη διοίκηση το είχε επιμελώς αποκρύψει», υπογραμμίζει.
Τα λυόμενα που παραμένουν σε χρήση και το σχέδιο αντικατάστασης
Η διοίκηση Αγγελούδη, έχει αναγνωρίσει επίσημα ότι τουλάχιστον πέντε λυόμενα σχολεία, τα οποία τοποθετήθηκαν μετά τον σεισμό, παραμένουν ακόμη σε χρήση. Μεταξύ αυτών είναι το 89ο Δημοτικό Σχολείο, το 56ο Πολυδύναμο «Τενεκεδένιο» Νηπιαγωγείο, το 28ο Νηπιαγωγείο, το 48ο Νηπιαγωγείο και το συγκρότημα όπου στεγάστηκε το Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο και Λύκειο
Τα κτίρια αυτά είτε βρίσκονται σε λυόμενες κατασκευές της δεκαετίας του ’70 είτε σε ημιυπόγειες, ανεπαρκείς αίθουσες. Το Υπουργείο Εσωτερικών ενέκρινε χρηματοδότηση 8,5 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή νέων σχολικών κτιρίων, που θα αντικαταστήσουν τα ακατάλληλα λυόμενα.
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει ήδη υπογράψει συμβάσεις για τρία νέα σχολικά διδακτήρια, τα οποία θα ανεγερθούν με μέθοδο βαριάς προκατασκευής και θα αποτελέσουν μόνιμες, σύγχρονες εγκαταστάσεις. Τα έργα περιλαμβάνουν την κατεδάφιση των παλιών λυόμενων, νέες βάσεις και υποδομές, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και εγκατάσταση σύγχρονων, ασφαλών σχολικών μονάδων, έργα που απαιτούν χρόνο.
«Για να χτιστεί σήμερα ένα κανονικό σχολείο με τις διαδικασίες που ισχύουν, θέλει πολλά χρόνια. Η μελέτη για το σχολείο στα Τροχιοδρομικά, ξεκίνησε το 2017 και το κτίριο ξεκίνησε να χτίζεται φέτος. Ο Δήμαρχος άρχισε να αναζητά τρόπους και εξασφαλίσαμε γρήγορα τη χρηματοδότηση, εξηγεί ο Πρόδρομος Νικηφορίδης.
Υπεγράφη η ανέγερση 3 νέων σχολικών συγκροτημάτων
Την περασμένη Δευτέρα 17 Νοεμβρίου ειδικότερα, υπεγράφη η σύμβαση για τη μετεγκατάσταση των τελευταίων 3 λυόμενων σχολείων που παραμένουν σε λειτουργία ως σήμερα στο πολεοδομικό συγκρότημα.
Ο Δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης χαρακτήρισε «αδιανόητο» το γεγονός ότι παραμένουν σχολεία της Θεσσαλονίκης σε λυόμενα κτίρια σχεδόν μισό αιώνα μετά το σεισμό.
Το ένα εκ των δύο έργων αφορά στη μεταστέγαση του 89ου Δημοτικού Σχολείου με προϋπολογισμό 3.286.662,02 ευρώ. Πρόκειται για έργο ανέγερσης νέου διδακτηρίου στο οικόπεδο των οδών Δελφών και Ψυχάρη, όπου υπάρχει ήδη εκκενωθέν κτίριο με προβλήματα στατικότητας, το οποίο θα κατεδαφιστεί. Στο νέο, σύγχρονο κτίριο θα μεταφερθεί το 89ο 6θέσιο Δημοτικό Σχολείο, που σήμερα λειτουργεί σε λυόμενη κατασκευή επί της οδού Ν. Μάνου.
Παράλληλα, στο νέο κτίριο θα στεγαστούν και πρόσθετες λειτουργικές ανάγκες του 5ου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο βρίσκεται στον ίδιο χώρο.
Το δεύτερο έργο περιλαμβάνει τη μεταστέγαση του «Τενεκεδένιου» 28ου Νηπιαγωγείου και του 56ου Πολυδύναμου Νηπιαγωγείου. Η σύμβαση περιλαμβάνει την κατασκευή δύο νέων νηπιαγωγείων για την κάλυψη επειγουσών αναγκών. Πρόκειται για το 56ο επταθέσιο Πολυδύναμο Νηπιαγωγείο, γνωστό και ως «Τενεκεδένιο», το οποίο θα μεταφερθεί από το λυόμενο κτίριο στην οδό Πυλαίας 1 σε νέες εγκαταστάσεις στο οικόπεδο των οδών Επιδαύρου - Μητροπ. Ευσταθίου.
Παράλληλα, το 28ο Νηπιαγωγείο θα απομακρυνθεί από τις ακατάλληλες ημιυπόγειες αίθουσες του συγκροτήματος της οδού Ικτίνου και θα εγκατασταθεί σε νέο κτίριο στο οικόπεδο των οδών Εθν. Αμύνης 8 και Τσόπελα, μετά την κατεδάφιση του υπάρχοντος λυόμενου. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 5.221.498,96
