Ένα ζήτημα με σαφή κοινωνική και θεσμική διάσταση έχει ανακύψει στην Καλαμαριά και ευρύτερα στη Θεσσαλονίκη, μετά την απομάκρυνση των ασθενοφόρων και των οχημάτων έκτακτης επέμβασης του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» από τη βάση τους στον Φοίνικα Καλαμαριάς. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις από τη δημοτική αρχή και οδήγησε σε διαδοχικές κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις, φέρνοντας το θέμα στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου.
Η αντίδραση του Δήμου Καλαμαριάς
Η δημοτική αρχή Καλαμαριάς αντέδρασε άμεσα, καταγγέλλοντας ότι η απομάκρυνση των οχημάτων πραγματοποιήθηκε αιφνιδιαστικά και χωρίς προηγούμενη ενημέρωση, παρότι ο συγκεκριμένος στόλος επιχειρούσε επί σειρά ετών από την περιοχή, καλύπτοντας ανάγκες της Θεσσαλονίκης και συνολικά της Βόρειας Ελλάδας.
Η δήμαρχος Καλαμαριάς, Χρύσα Αράπογλου, υπογράμμισε ότι πρόκειται για μια εξέλιξη που «πλήττει ευθέως την Καλαμαριά και ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη», καθώς δημιουργεί κενό σε έναν κρίσιμο τομέα, στον οποίο - όπως σημειώνει - «δεν χωρούν πειραματισμοί ούτε καθυστερήσεις». Παράλληλα, επισήμανε ότι, παρά τα τεκμηριωμένα επιχειρήματα και τις παρεμβάσεις του Δήμου, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει επίσημη απάντηση από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, γεγονός που η δημοτική αρχή αξιολογεί ως θεσμικά προβληματικό.
Το θέμα στη Βουλή - Τρεις παρεμβάσεις σε δύο ημέρες
Η έντονη ανησυχία του Δήμου κινητοποίησε άμεσα τους τοπικούς βουλευτές, οδηγώντας σε διαδοχικές κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις μέσα σε δύο ημέρες.
Στις 11 Δεκεμβρίου, ο βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης του Κινήματος Δημοκρατίας, Μιχάλης Χουρδάκης, κατέθεσε ερώτηση προς την Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου. Ζήτησε να γνωστοποιηθούν τα κριτήρια και τα δεδομένα που οδήγησαν στην απόφαση απομάκρυνσης, να διευκρινιστεί αν υπάρχει πρόθεση ανάκλησής της, να αποσαφηνιστεί ποιος καλύπτει πλέον το επιχειρησιακό κενό και ποιος φέρει την ευθύνη σε περίπτωση καθυστέρησης ή αδυναμίας άμεσης επέμβασης σε περιστατικό που αφορά παιδί.
Την επόμενη ημέρα, 12 Δεκεμβρίου, ακολούθησαν δύο ακόμη παρεμβάσεις. Η βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης του ΠΑΣΟΚ - Κινήματος Αλλαγής, Ράνια Θρασκιά, κατέθεσε αναφορά προς την Υπουργό, μεταφέροντας στη Βουλή την ανακοίνωση - διαμαρτυρία του Δήμου Καλαμαριάς. Στην αναφορά επισημαίνεται ότι η απομάκρυνση των οχημάτων «υπονομεύει την προστασία των παιδιών και των οικογενειών τους σε μια ιδιαίτερα ευάλωτη περιοχή».
Την ίδια ημέρα, ο βουλευτής Κιλκίς Πέτρος Παππάς κατέθεσε ερώτηση, κάνοντας λόγο για «αιφνιδιαστική και αδικαιολόγητη απομάκρυνση», η οποία πραγματοποιήθηκε «χωρίς καμία ενημέρωση ή διαβούλευση με τον Δήμο Καλαμαριάς». Στην παρέμβασή του ζητά εξηγήσεις για τα κριτήρια της απόφασης, για το ποιος καλύπτει τα επείγοντα περιστατικά και για την άμεση επαναφορά του στόλου στη βάση του στον Φοίνικα.
Ο χώρος στον Φοίνικα και ο ρόλος του από το 2008
Η μακρά παρουσία του Οργανισμού στον Φοίνικα Καλαμαριάς υπογραμμίζει πόσο κρίσιμη ήταν η επιχειρησιακή δραστηριότητα των οχημάτων που στάθμευαν εκεί. Ο χώρος στον Φοίνικα Καλαμαριάς είχε παραχωρηθεί το 2008 από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μέσω του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), στον Οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού». Εκεί λειτούργησε για σειρά ετών Σπίτι φιλοξενίας παιδιών που απομακρύνονταν από το οικογενειακό τους περιβάλλον με εισαγγελική ή δικαστική εντολή.
Παράλληλα, ο αύλειος χώρος της δομής είχε διαμορφωθεί ώστε να φιλοξενεί ασθενοφόρα, κινητές μονάδες εντατικής θεραπείας νεογνών και παιδιών, καθώς και οχήματα άμεσης κοινωνικής επέμβασης. Από τη συγκεκριμένη βάση επιχειρούσαν οχήματα ενταγμένα επιχειρησιακά στο ΕΚΑΒ, τα οποία καλούνταν από το συντονιστικό του κέντρο και στελεχώνονταν από πιστοποιημένους διασώστες. Το σύνολο της μισθοδοσίας και των λειτουργικών εξόδων καλυπτόταν από τον ίδιο τον Οργανισμό.
Τουλάχιστον 15 οχήματα
Σε επικοινωνία που είχε με το emakedonia.gr, ο πρόεδρος του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», Κώστας Γιαννόπουλος, περιέγραψε αναλυτικά το ιστορικό της απομάκρυνσης των οχημάτων και τις επιπτώσεις της απόφασης στη λειτουργία κρίσιμων υπηρεσιών παιδικής προστασίας. Όπως εξηγεί, από τον Φοίνικα επιχειρούσαν συνολικά τουλάχιστον δεκαπέντε οχήματα, τα οποία εξυπηρετούσαν διακομιδές νεογνών και παιδιών με σοβαρά προβλήματα υγείας, εισαγγελικές εντολές κοινωνικής προστασίας, καθώς και προγράμματα νοσηλείας κατ’ οίκον για εκατοντάδες παιδιά στη Βόρεια Ελλάδα.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο και το κλείσιμο της δομής
Για την κατανόηση της εξέλιξης στην απομάκρυνση των οχημάτων, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τις δομές παιδικής προστασίας. Όπως αναφέρει ο κ. Γιαννόπουλος, παρότι η δομή στον Φοίνικα ήταν πιστοποιημένη και αδειοδοτημένη, επιβλήθηκαν νέες αυστηρές κτηριακές και στελεχωτικές προδιαγραφές, οι οποίες, όπως υποστηρίζει, ήταν πρακτικά αδύνατο να εφαρμοστούν σε έναν δημόσιο χώρο που δεν ανήκε κατά κυριότητα στον Οργανισμό.
Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά: «Το Σπίτι ήταν πιστοποιημένο και αδειοδοτημένο. Μας ζητήθηκαν όμως νέες προδιαγραφές, όπως συγκεκριμένος αριθμός λουτρών και αλλαγές σε βασικές υποδομές, σε έναν δημόσιο χώρο. Αυτό πρακτικά δεν μπορούσε να γίνει».
Σε αυτό το πλαίσιο, και έπειτα από σοβαρά περιστατικά παραβατικότητας στην περιοχή, ο Οργανισμός πρότεινε την αλλαγή χρήσης της δομής σε Σπίτι Ημερήσιας Φροντίδας, με στόχο τη στήριξη παιδιών και οικογενειών που αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Οργανισμού, η πρόταση αυτή δεν εγκρίθηκε από το ΕΚΚΑ και ο χώρος παραχωρήθηκε τελικά σε άλλο φορέα. Τα παιδιά που φιλοξενούνταν στη δομή μεταφέρθηκαν σε άλλες δομές στην ενδοχώρα και το Σπίτι στον Φοίνικα έκλεισε οριστικά περίπου έναν χρόνο πριν.
Γιατί τα οχήματα παρέμειναν και πώς απομακρύνθηκαν
Παρότι η δομή φιλοξενίας είχε πάψει να λειτουργεί, τα οχήματα του «Χαμόγελου του Παιδιού» παρέμειναν στον αύλειο χώρο για όλον αυτόν τον καιρό, συνεχίζοντας απρόσκοπτα την επιχειρησιακή τους δράση. Όπως διευκρινίζει ο κ. Γιαννόπουλος, δεν επρόκειτο για χρήση εσωτερικών εγκαταστάσεων, αλλά αποκλειστικά για στάθμευση και επιχειρησιακή ετοιμότητα στον προαύλιο χώρο.
«Δεν μιλάμε για εσωτερικό χώρο. Μιλάμε για την αυλή. Εκεί βρίσκονταν οχήματα που εξυπηρετούν το ΕΚΑΒ, τις εισαγγελίες και τις κοινωνικές υπηρεσίες», σημειώνει.
Η απόφαση για την απομάκρυνση των οχημάτων, σύμφωνα με τον ίδιο, ελήφθη από το ΕΚΚΑ, κατόπιν εντολών της διοίκησης του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, χωρίς να δοθεί εναλλακτική λύση ή μεταβατικό σχέδιο. Το αίτημα του Οργανισμού να παραμείνουν τα οχήματα στον χώρο, με το σκεπτικό ότι πρόκειται για κρίσιμη υποδομή για την ασφάλεια των παιδιών, απορρίφθηκε.
Έτσι, ο στόλος μεταφέρθηκε από τη μία ημέρα στην άλλη σε εγκαταστάσεις πάρκινγκ σούπερ μάρκετ στην περιοχή του αεροδρομίου «Μακεδονία». Πρόκειται, σύμφωνα με τον Οργανισμό, για προσωρινή λύση, η οποία δημιουργεί σοβαρές επιχειρησιακές δυσλειτουργίες.
Οι επιπτώσεις σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο
Η παρουσία των οχημάτων στον Φοίνικα είχε άμεση σημασία για την Καλαμαριά και τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του ΕΚΑΒ, σε κάθε κλήση αποστέλλεται το πλησιέστερο διαθέσιμο ασθενοφόρο, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη γεωγραφική θέση της βάσης.
Ο Δήμος Καλαμαριάς επισημαίνει ότι η απομάκρυνση του στόλου αφήνει κενό σε έναν τομέα όπου ο χρόνος ανταπόκρισης μπορεί να αποβεί καθοριστικός, ενώ υπογραμμίζει ότι η παρουσία των οχημάτων συνέβαλε ουσιαστικά στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή όπως ο Φοίνικας.
Παράλληλα, η δημοτική αρχή τονίζει ότι ο στόλος του «Χαμόγελου» αποτελούσε κρίσιμο κρίκο του Δικτύου για την Προστασία του Παιδιού και της Οικογένειας που είχε συγκροτηθεί σε συνεργασία Δήμου και Οργανισμού, λειτουργώντας ως εργαλείο πρόληψης και άμεσης παρέμβασης για τα πιο ευάλωτα παιδιά και οικογένειες.
Ο κ. Γιαννόπουλος επισημαίνει ότι, παρά τις δυσκολίες, ο Οργανισμός συνεχίζει να λειτουργεί: «Θα μπορούσαμε να σταματήσουμε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Αλλά αυτό θα ήταν εις βάρος των παιδιών που μας χρειάζονται».
Εκκρεμότητες και αναμονή απαντήσεων
Μέχρι τη στιγμή σύνταξης του παρόντος ρεπορτάζ, το ΕΚΚΑ και το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δεν έχουν δώσει επίσημες απαντήσεις ούτε στον Δήμο Καλαμαριάς ούτε στα τρία κοινοβουλευτικά ερωτήματα και την αναφορά που κατατέθηκαν στις 11 και 12 Δεκεμβρίου. Αντίστοιχα, δεν υπήρξε ανταπόκριση σε δημοσιογραφικό αίτημα του emakedonia.gr που απευθύνθηκε προς το ΕΚΚΑ και τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας για διευκρινίσεις στο πλαίσιο του παρόντος ρεπορτάζ.
Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή, με τον Δήμο να επιμένει στην ανάγκη άμεσης αποκατάστασης της παρουσίας των οχημάτων στον Φοίνικα και τον Οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού» να συνεχίζει τη δράση του υπό δυσχερείς συνθήκες, σε έναν τομέα όπου - όπως όλοι οι εμπλεκόμενοι αναγνωρίζουν - κάθε καθυστέρηση μπορεί να έχει κρίσιμες συνέπειες.
