Δήμοι: Με τη «θηλιά» να σφίγγει τον λαιμό και το 2026

Με τη «θηλιά» στον λαιμό και με τον κίνδυνο να προβούν σε γενναίες περικοπές, στερώντας από τους πολίτες σημαντικές υπηρεσίες, αναμένεται να πορευτούν και τη νέα χρονιά οι Δήμοι της χώρας, καθώς οι πιεστικές διεκδικήσεις των αιρετών για αύξηση της χρηματοδότησης δεν φαίνεται να αποδίδουν, ενώ κάθε άλλο παρά ευνοϊκές είναι και οι προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2026 για τους ΟΤΑ.

Παρότι η ΚΕΔΕ, με απόφαση και του συνεδρίου της τον περασμένο μήνα, διεκδικεί για την επιβίωση των Δήμων, το ποσό των 4,5 δισ. ευρώ, οι τελευταίοι θα λάβουν το 2026 τα μισά, δηλαδή 2,8 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με το Ν. 3852/2010, οι Δήμοι δικαιούνται πάνω από 8,1 δισ. ευρώ.

Τα ποσά αυτά αναφέρονται στην εισηγητική έκθεση του σχεδίου του προϋπολογισμού για το 2026, σύμφωνα με τον οποίο οι πόροι των Δήμων αναμένεται να αυξηθούν κατά 82 εκατ. ευρώ, ενώ των περιφερειών κατά 35 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα οι ΚΑΠ για τους ΟΤΑ να παρουσιάζουν μειωμένη αύξηση σε σχέση με τα 130 εκατ. ευρώ του περσινού προϋπολογισμού.

Την ίδια ώρα, ούτε ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης φαίνεται να απαντά στα πιεστικά οικονομικά προβλήματα των Δήμων, καθώς κατά την παρουσίασή του στη Θεσσαλονίκη από τον υπουργό Εσωτερικών Θεόδωρο Λιβάνιο, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης της Περιφερειακής Ένωσης των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ), δεν ελέχθη απολύτως τίποτα για τον «κουμπαρά» των Δήμων.

«Στον Κώδικα δεν περιλαμβάνονται ζητήματα προσωπικού και χρηματοδότησης, καθώς «αλλάζουν ανάλογα με τα κατά καιρούς διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, ενώ παράλληλα εμπίπτουν στις αρμοδιότητες και άλλων υπουργείων» είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός, πετώντας την μπάλα στην κερκίδα.

Οι αριθμοί τα λένε όλα

Μιλώντας για τα οικονομικά των Δήμων, κατά την τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ της ΚΕΔΕ ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών του οργάνου, Γιάννης Μουράτογλου επισήμανε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση παραμένει βασικός πυλώνας παροχής υπηρεσιών και τοπικής ανάπτυξης, όμως λειτουργεί σε περιβάλλον περιορισμένων πόρων και αυξημένων λειτουργικών επιβαρύνσεων.

Τόνισε ότι το 2025 το ποσό που αποδόθηκε στους Δήμους ήταν περίπου 2,715 δισ. ευρώ, ενώ για το 2026 είναι περίπου 2,8 δισ. ευρώ.

«Διεκδικούμε», είπε, «σταθερά και αδιαπραγμάτευτα την οικονομική και θεσμική ενίσχυση των Δήμων, προκειμένου αυτοί να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες των τοπικών κοινωνιών» σχολίασε ο κ. Μουράτογλου, με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, Λάζαρο Κυρίζογλου, να προσθέτει ότι η ενίσχυση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2026, με κατώτατο όριο τα 4,5 δισ. ευρώ, δεν αποτελεί αίτημα, αλλά απαίτηση δικαιοσύνης για την επιβίωση και αποτελεσματική λειτουργία των Δήμων.

Σύμφωνα πάντως με τον πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ, που παρουσίασε τα βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού του 2026, για τις μεταβιβάσεις προς ΟΤΑ Α’ βαθμού στον τακτικό προϋπολογισμό το 2025 εκτιμάται ότι θα κλείσει τελικά στα 2,715 δισ. ευρώ, αν και στον πίνακα εμφανίζονται 2,699 δισ. ευρώ.

Για το 2026 εγγράφονται τελικά 2,741 δισ. ευρώ, ενώ στο προσχέδιο, αναφερόταν ποσό 2,795 δισ. ευρώ, γεγονός, που όπως είπε, δείχνει μία σαφή υποχώρηση.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Μουράτογλου στην ειδική επιχορήγηση των Δήμων, η οποία, τόνισε ότι, από 178 εκατ. ευρώ το 2025 ανεβαίνει στα 209 εκατ. ευρώ το 2026, με πρόσθετα 31 εκατ. να κατευθύνονται για:

*Τη μισθοδοσία Δημοτικής Αστυνομίας.

*Τις σχολικές καθαρίστριες.

*Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι».

*Τη ναυαγοσωστική κάλυψη.

*Τις δράσεις για τα αδέσποτα και άλλες ειδικές δαπάνες.

Ο ίδιος, μίλησε και για το ενοποιημένο προφίλ προϋπολογισμού ΟΤΑ (Δήμοι και Περιφέρειες), δίνοντας έμφαση στις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Υπογράμμισε, ωστόσο ότι, παρά τις πιέσεις σε μισθοδοσία, φόρους και λειτουργικό κόστος, τα ληξιπρόθεσμα των Δήμων παραμένουν «ελαχιστότατα», γύρω στα 240 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων, όπως εκτίμησε, μόνο τα μισά (περί τα 120 εκατ.) αντιστοιχούν σε πραγματική ληξιπρόθεσμη οφειλή, καθώς πολλά τιμολόγια δεν εξοφλούνται λόγω έλλειψης φορολογικής ενημερότητας των δικαιούχων.

«Όχι άλλο 8,5 δισ. ευρώ, ας είμαστε ρεαλιστές»

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ, σχολίασε και τον περίφημο πίνακα με τα 8,5 δισ. ευρώ των «παρακρατηθέντων πόρων», όπως προκύπτουν από την πλήρη εφαρμογή του νόμου 3852/2010 (Καλλικράτης).

«Δεν αμφισβητώ νομικά το δικαίωμά μας να τα διεκδικούμε, αλλά ας είμαστε ρεαλιστές» είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας «βαρέθηκα να βλέπω αυτό τον πίνακα. Αποτυπώνουμε μαξιμαλιστικά κάποια νούμερα 8,5 δισ. και δημιουργούμε μία νέα γενιά παρακρατηθέντων, τα οποία διαχρονικά ποτέ δεν έχουμε πάρει».

Εξήγησε μάλιστα ότι ο νόμος 3852 δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως, ούτε αμέσως μετά την ψήφισή του, και πρότεινε να ανατεθεί στην Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) μία μελέτη, ώστε να προσδιοριστεί το «πραγματικό παραδεκτό κόστος» που απαιτεί μία σύγχρονη Αυτοδιοίκηση, και να σταματήσει η ΚΕΔΕ να εμφανίζεται όπως σαν «δεκαπενταμελές σωματείο γειτονιάς» που ζητά ποσά στα ύψη, χωρίς πιθανότητα είσπραξης.

Είπε, επίσης ότι τα 8,5 δισ. αντανακλούν τα προβλεπόμενα του νόμου, στα οποία περιλαμβάνονταν και δώρα, επιδόματα, προνοιακές δαπάνες κ.λπ., που εντωμεταξύ έχουν αφαιρεθεί.

Ιγν. Καϊτεζίδης: Να επιλυθεί καυτό πρόβλημα με τα οικονομικά των Δήμων

Έμφαση στα οικονομικά των Δήμων έδωσε και ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ), δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη, Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του οργάνου με θέμα τον Κώδικα Αυτοδιοίκησης.

«Ο νέος Κώδικας που για πρώτη φορά συντάσσεται και για τις Περιφέρειες είναι στη σωστή κατεύθυνση, εισάγοντας καινοτόμες διατάξεις» τόνισε και πρόσθεσε ότι «έγινε μία μεγάλη, συστηματική προσπάθεια. Είμαστε ικανοποιημένοι γιατί για πρώτη φορά μπαίνει τάξη στην Αυτοδιοίκηση και στο θέμα της λειτουργίας της και στο θέμα του ελέγχου, γιατί όλοι ελεγχόμαστε και νομίζω ότι ξημερώνει μία καλύτερη μέρα για την ελληνική Αυτοδιοίκηση».

Και ενώ, όπως είπε, ο κ. Καϊτεζίδης ο Κώδικας έχει διατάξεις καινοτόμες και άρθρα που λύνουν χρόνια προβλήματα της Αυτοδιοίκησης, «δεν απαντά στο μεγάλο, στο καυτό πρόβλημα που έχουμε οι Δήμοι και δεν είναι άλλο από τα οικονομικά. Τα οικονομικά των Δήμων είναι πραγματικά μία ‘θηλιά’ στον λαιμό της Αυτοδιοίκησης και πρέπει να βρούμε επιτακτικά λύσεις».

Λ. Κυρίζογλου: «Δεν βλέπουμε ανταπόκριση»

Ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση του προέδρου της ΚΕΔΕ, Λάζαρου Κυρίζογλου, στη Γενική Συνέλευση της ΠΕΔΚΜ, όπου αφού παρουσίασε αναλυτικά τις θέσεις της Αυτοδιοίκησης για τα άρθρα του Κώδικα, εστίασε στα οικονομικά των Δήμων, για τα οποία, όπως είπε, δεν δίνεται λύση.

«Για συνεννοηθούμε πρέπει να υπάρχει η παραδοχή ότι οι Δήμοι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο λειτουργικό τους κόστος. Παίρνουν κονδύλια και πόρους από προγράμματα, αλλά εμείς δεν μιλάμε για αυτό, αλλά για τα λειτουργικά μας έξοδα. Για το 2026 οι πόροι στην Αυτοδιοίκηση είναι μόλις 2,8 ενώ απαιτούνται τουλάχιστον οι διπλάσιοι. Μένει να συμφωνήσουμε σε αυτό» υπογράμμισε.

Στο τελευταίο πάντως ΔΣ της ΚΕΔΕ ο κ. Κυρίζογλου απάντησε στα περί «μαξιμαλισμού», αναφορικά με τα 8,5 δισ. ευρώ, λέγοντας: «Δεν είμαστε αιθεροβάμονες. Πέρσι στο συνέδριο της Ρόδου δεν είπαμε ‘δώστε μας 8,5 δισ.’, αλλά ‘δώστε μας συν 1 δισ.’.»

Παράλληλα, υπενθύμισε ότι όταν το 2009 η ΚΑΠ ήταν 3,019 δισ. ευρώ και η ΣΑΤΑ 1,107 δισ. ευρώ, σύνολο περίπου 4,127 δισ. ευρώ, τα ποσά αυτά αντανακλούσαν άλλες τιμές κόστους και άλλες ανάγκες.

«Το 2009 όμως δεν είναι 2025. Και το 2025 δεν είναι 2009. Σήμερα με τιμάριθμο, κόστος υλικών και λειτουργικά, ακόμα και αν φτάναμε πάλι στα 4,127 δισ., θα ήμασταν πίσω» είπε χαρακτηριστικά.

Μεγάλη «πληγή» η υποχρηματοδότηση

Η ΚΕΔΕ πάντως θέλοντας να επιχειρηματολογήσει για την ανάγκη οικονομικής ενίσχυσης των Δήμων, μέσα από την αύξηση των ΚΑΠ, παρουσίασε τη διαχρονική εξέλιξη των βασικών πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θέτοντας στο επίκεντρο το ζήτημα της υποχρηματοδότησής τους.

Ο πρόεδρός της κ. Κυρίζογλου μίλησε για διαχρονική «βουτιά» στις βασικές χρηματοδοτικές πηγές των Δήμων, δηλαδή τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και τη ΣΑΤΑ, χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι Δήμοι από το κράτος για την κάλυψη των επενδυτικών τους δαπανών και γενικότερα των αναγκών τους.

Το 2009, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, οι δύο πόροι μαζί ανέρχονταν στα 4,127 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας περίπου 8% των φορολογικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού.

Από το 2010 έως το 2019, μετά τις περικοπές όλων των μνημονιακών περιόδων, το σύνολο των πόρων είχε πέσει στα 1,78 δισ. ευρώ, δηλαδή σε μόλις 3,24% των φορολογικών εσόδων.

Η συνολική μείωση φτάνει το 57% ή όπως τόνισε ο κ. Κυρίζογλου, «μεσοσταθμικά 60%». Αν προστεθούν και άλλες πηγές που υπέστησαν ακόμη μεγαλύτερες περικοπές, η μείωση ξεπερνά το 60% σε πραγματικούς όρους.

Η εικόνα μετά το 2019

Αναφερόμενος στη σημερινή περίοδο, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, υπενθύμισε ότι η κυβέρνηση προβλέπει: Για το 2025: περίπου 2,715 δισ. ευρώ και για το 2026 περίπου 2,8 δισ. ευρώ. «Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι, σε σχέση με το 2019, έχουν αυξηθεί οι πόροι κατά περίπου 1 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η σύγκριση πρέπει να γίνεται με το 2009, δηλαδή με την προ μνημονίων κατάσταση» σχολίασε ο ίδιος. Ως εκ τούτου πρόσθεσε με αυτά τα δεδομένα «βρισκόμαστε ακόμη στο -32,3%, δηλαδή 1,332 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με το 2009».

Υπογράμμισε μάλιστα ότι τα σημερινά ποσά δεν αποτυπώνουν την πραγματική μείωση, καθώς το κόστος υλικών, ενέργειας και υπηρεσιών είναι πολύ υψηλότερο το 2025 σε σχέση με το 2009.

ΣΑΤΑ: Από 1,1 δισ. σε μόλις 210 εκατ.

Με ιδιαίτερη έμφαση μίλησε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρου Κυρίζογλου, για τη ΣΑΤΑ, λέγοντας ότι το 2009 έφτανε τα 1,107 δισ. ευρώ και σήμερα ανέρχεται σε μόλις 210,74 εκατ. ευρώ.

Αντίστοιχα, είπε, η ΣΑΤΑ Σχολείων έχει μειωθεί από 49 εκατ. ευρώ (2009) στα 30 εκατ. ευρώ σήμερα. «Δεν χρειάζεται καν σχόλιο», είπε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι οι Δήμοι συντηρούν με αυτά τα χρήματα δρόμους, πεζοδρόμια, ράμπες, παιδικές χαρές, αστικό εξοπλισμό και δεκάδες μικρές αλλά κρίσιμες υποδομές.

Ο κ. Κυρίζογλου ανέφερε ότι κυβερνητικά στελέχη προσπάθησαν να συνυπολογίσουν τις χρηματοδοτήσεις έργων (Τρίτσης, ΕΣΠΑ κ.λπ.) στο συνολικό επίπεδο ενίσχυσης των Δήμων, όμως, όπως τόνισε, «τα κονδύλια για έργα δεν συμψηφίζονται. Δεν μπορεί ένας Δήμος να πάρει χρήματα από έργα και να πληρώνει ρεύματα, φυσικό αέριο και λειτουργικές ανάγκες». Άρα, σημείωσε το ζήτημα των Δήμων είναι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι. «Είναι καθηλωμένοι, παρότι η κυβέρνηση έχει πλεόνασμα. Και η αυτοδιοίκηση δεν βρίσκεται εκεί που πρέπει» ανέφερε χαρακτηριστικά.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 14.12.2025