Δημήτρης Πιατάς: «Στην ηλικία μου είναι θαύμα να σου συμβαίνουν ακόμη πράγματα που σε αναστατώνουν θεατρικά»

Υπάρχουν ρόλοι που συναντούν έναν ηθοποιό στην ώρα τους - κι άλλοι που μοιάζουν να διαλέγουν τη στιγμή τους με ασύλληπτη ακρίβεια. Ένας τέτοιος είναι και ο Ιωσήφ Στάλιν στο «Ο Τύραννος και η Κόρη» του Χριστόφορου Χριστοφή. Ένας ρόλος επικίνδυνος, σχεδόν απαγορευτικός. Ένας ρόλος που, όπως φαίνεται, επέλεξε τον Δημήτρη Πιατά σε μια περίοδο όπου ο ίδιος βρίσκεται σε μια δημιουργική «δεύτερη άνοιξη» που θα τη ζήλευαν και νεότεροι ηθοποιοί.

Συναντήσαμε τον κορυφαίο Έλληνα καλλιτέχνη με αφορμή την παρουσία του στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και μιλήσαμε για τις πρόσφατες επιτυχίες του, για τον Χριστοφή, τον Στάλιν, τον Σοστακόβιτς - αλλά και για τις «ρωγμές» που, όπως λέει, τον ενδιαφέρουν περισσότερο από κάθε βεβαιότητα.

«Μετά τις γιορτές θα σας ξανάρθω στη Θεσσαλονίκη με τον Πουπουλένιο»

Με χαρακτηριστική αμεσότητα, ο Δημήτρης Πιατάς ξεκινά με είδηση:

«Μετά τις γιορτές θα σας ξανάρθω στη Θεσσαλονίκη με τον ‘Πουπουλένιο’ του Μάρτιν Μακ Ντόνα», αποκαλύπτει. «Ξέρετε, στας δυσμάς της καριέρας μου – γιατί υπάρχει και η ηλικία – είναι ευλογία να έχω τέτοιες προτάσεις και να βρίσκομαι σε έναν τέτοιο θεατρικό πυρετό. Στην ηλικία μου είναι θαύμα να σου συμβαίνουν ακόμη πράγματα που σε αναστατώνουν θεατρικά. Δεν σας κρύβω ότι κι εγώ αιφνιδιάζομαι με τις αντοχές μου και τη διαθεσιμότητά μου. Αλλά κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος, και αυτή την περίοδο το αποτέλεσμα είναι πάρα πολύ θετικό».

Η πορεία του τελευταίου χρόνου το αποδεικνύει:
«Με την ‘Ανδρομάχη’, μετά από πενήντα χρόνια καριέρας, πήρα βραβείο ερμηνείας από την Ένωση Κριτικών. Ο ‘Πουπουλένιος’ είναι sold out για δεύτερη χρονιά στην Αθήνα, μια εξαιρετικά φροντισμένη παράσταση από τον Νικορέστη Χανιωτάκη».

Η πρόταση του Χριστοφή: ο ρόλος που σε προκαλεί να ξεβολευτείς

Ο ηθοποιός θυμάται όταν του έγινε η πρόταση για το «Ο τύραννος και η κόρη»:

«Ήρθε αρκετό καιρό πριν. Ήταν τόσο δελεαστική και τόσο προκλητική ταυτόχρονα. Γιατί εγώ, ως ηθοποιός, έπρεπε να υποδυθώ έναν τύραννο όπως ο Στάλιν — έναν αμφιλεγόμενο ήρωα που σημάδεψε την παγκόσμια ιστορία. Και αυτό από μόνο του έχει μια επικινδυνότητα».

Ο Πιατάς δεν εξωραΐζει καμία πλευρά του ιστορικού προσώπου:

«Σίγουρα ήταν τύραννος. Σίγουρα θανάτωσε πάρα πολύ κόσμο. Παράλληλα όμως ήταν ο θριαμβευτής ενάντια στον ναζισμό και κυβερνούσε τη Σοβιετική Ένωση στην απόλυτη ακμή της. Είναι ένα πρόσωπο που αγαπήθηκε και μισήθηκε με την ίδια ένταση».

«Με έχουν καταχωρημένο ως κωμικό. Το θεωρώ παράσημο»

Παρότι ο Πιατάς έχει σημαδέψει το ελληνικό θέατρο με τις κωμικές του ερμηνείες, δεν αφήνει αυτό να γίνει περιορισμός:

«Με έχουν καταχωρημένο ως κωμικό ηθοποιό και αυτό είναι παράσημό μου», λέει. Παρόλα αυτά είναι εξίσου καλός και στους δραματικούς ρόλους.

Σε μια εποχή που η αποδόμηση ενός καθεστώτος είναι γεγονός, η πρόθεση αυτής της παράστασης δεν έχει τίποτα ηρωοποιητικό. Το αντίθετο. «Το θέατρο πρέπει να αγγίζει τα πάντα — και κυρίως αυτά που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Γιατί να τα αφήνουμε απέξω; Τίποτα δεν πετιέται όταν έχεις κάτι να πεις. Δεν υπάρχει εμπάργκο στο θέατρο. Το δέχομαι για το πετρέλαιο και για τα όπλα, αλλά όχι για την τέχνη. Η τέχνη πρέπει να αγγίζει τα πάντα και να έχει ελευθερία», επισημαίνει. Εξάλλου, ο συγγραφέας δεν στέκεται τόσο στον πολιτικό χαρακτήρα του προσώπου αυτού.

Η σκιά του Σοστακόβιτς και το ενδιαφέρον από τη Ρωσία

Το έργο αγγίζει και τη σχέση Στάλιν–Σοστακόβιτς, έναν άξονα τόσο βαθιά ρωσικό όσο και πανανθρώπινο.

«Η αναφορά στον Σοστακόβιτς φωτίζει την αλλόκοτη σχέση του Στάλιν με τη μουσική. Αγάπη και μίσος. Αυτό είναι πολύ θεατρικό».

Και αποκαλύπτει κάτι αναπάντεχο:

«Η παράστασή μας εντυπωσίασε κάποιον από τη Ρωσία, ο οποίος θέλει να τη μεταφέρει εκεί. Είναι πολύ ενδιαφέρον να δοκιμάζονται τέτοια εγχειρήματα σε χώρους αμιγώς καλλιτεχνικούς, όπως το Μέγαρο Μουσικής».

«Θέατρο κάνουμε — ψάχνουμε τις ρωγμές»

Για τον Πιατά, η ουσία του ρόλου βρίσκεται κάπου αλλού: στην ανθρώπινη ρωγμή πίσω από το τέρας.

«Προσπαθούμε να αγγίξουμε την ψυχολογία ενός ανθρώπου που ναι μεν ήταν ένας αιμοσταγής τύραννος, αλλά είχε και ρωγμές. Αγαπούσε πάρα πολύ τα παιδιά του, ειδικά τη Σβετλάνα, την κόρη του. Αυτό το ξέρουμε. Το έργο δείχνει μια άλλη πτυχή του».

Και εξηγεί πώς το κείμενο του Χριστοφή ισορροπεί ανάμεσα στην ιστορική τεκμηρίωση και τη θεατρική ποίηση:

«Είναι όλα απόλυτα τεκμηριωμένα. Η θεματολογία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Όμως το έργο έχει ποίηση - υπάρχει ο χορός ως εφιάλτες του Στάλιν, ο Λένιν ως μυθική φιγούρα, πρόσωπα που παρελαύνουν σαν φαντάσματα. Αυτή η παράξενη σχέση με την κόρη του είναι για μένα το πιο ενδιαφέρον: η αγάπη ενός πατέρα για το παιδί του, σε ένα σύστημα διαφθοράς και συνωμοσιών».

Και κλείνει με μια από τις πιο ανθρώπινες παραδοχές που θα περίμενε κανείς από έναν ηθοποιό του βεληνεκούς του:

«Για μένα αυτός ο ρόλος είναι δώρο. Υπό κανονικές συνθήκες δεν θα με επέλεγαν ποτέ να υποδυθώ τον Στάλιν. Και όμως, να που το θέατρο σε βρίσκει εκεί που δεν το περιμένεις».

Ο ηθοποιός που εξακολουθεί να εκπλήσσει τον εαυτό του

Ο Δημήτρης Πιατάς δεν παίζει απλώς έναν ιστορικό χαρακτήρα, συνομιλεί μαζί του. Και αυτή η συνομιλία δεν αφορά μόνο τη βία ή την εξουσία, αλλά και τη σπάνια, λεπτή, ανθρώπινη ύλη που κρύβεται πίσω από τις μεγάλες σκιές της Ιστορίας.

Με τις επιτυχίες να διαδέχονται η μία την άλλη, ο Πιατάς δείχνει ότι υπάρχουν στιγμές όπου η καριέρα δεν «δύει», αλλά… ξαναφωτίζεται από άλλες πλευρές.

Και ίσως αυτή να είναι η πιο όμορφη δικαίωση ενός ηθοποιού που παραμένει ανήσυχος, διαθέσιμος και απρόβλεπτα ζωντανός.

Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Αίθουσα Αλέξανδρος Ριάδης

21 και 22 Νοεμβρίου