Γράφει
Σοφία Χριστοφορίδου
Οι επέτειοι είναι πάντα μια καλή αφορμή για νοσταλγία, αναδρομή και αναπόληση στις αναμνήσεις παλαιότερων εποχών, ειδικά όταν συμπληρώνονται τα... πρώτα εκατό χρόνια, που όπως λένε είναι και τα πιο δύσκολα. Στην περίπτωση της ΔΕΘ δεν μας λείπουν οι αφορμές για εορτασμό. Του χρόνου θα γιορτάσουμε τα 100 χρόνια από την 1η Διεθνή Έκθεση που διοργανώθηκε το 1926 και το 2036 την 100ή ΔΕΘ (στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου δεν πραγματοποιούνταν εκθέσεις). Πριν από μερικά χρόνια είχε τεθεί ο στόχος να έχει ολοκληρωθεί το νέο, αναπλασμένο εκθεσιακό κέντρο το 2026, στα εκατοστά γενέθλια της ΔΕΘ. Μετά ο στόχος άλλαξε: το 2026 θα άρχιζαν οι εργασίες για το νέο εκθεσιακό. Με τα σημερινά δεδομένα πάει άκλαυτος και αυτός ο στόχος.
Φέτος γιορτάζουμε την επέτειο των 100 χρόνων από τότε που γεννήθηκε... η ιδέα ίδρυσης της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. Το 100ό έτος ζωής της Έκθεσης, άρχισε πανηγυρικά. Στην κοπή της βασιλόπιτας του 2025 ανακοινώθηκε... μεταπολιτευτικό ρεκόρ στον τζίρο (18 εκατ. ευρώ) και τον δείκτη EBIDTA (3,5 εκατ.) του 2024, με άλλα λόγια είχε τις καλύτερες οικονομικές επιδόσεις των τελευταίων 50 ετών.
Το πανηγυρικό κλίμα χάλασε δυο μήνες αργότερα, όταν ο εκπρόσωπος του Υπερταμείου «αποκάλυψε» ότι ο προϋπολογισμός του έργου της ανάπλασης του εκθεσιακού, που μέχρι τότε ξέραμε ότι ήταν στα 300-320 εκατ. ευρώ, είχε φτάσει στα 370 εκατ. ευρώ. Τότε έγινε σαφές στους πάντες ότι «τα νούμερα δεν βγαίνουν». Παρότι η διοίκηση της ΔΕΘ- Helexpo «διόρθωσε» το Υπερταμείο, διαβεβαιώνοντας ότι ο προϋπολογισμός είναι 300 εκατ. ευρώ, το νούμερο 370 εκατ. ευρώ που αναφέρθηκε δεν ήταν καθόλου στην τύχη.
Το πουλόβερ άρχισε να ξηλώνεται. Ακολούθησε η έντονη αντίδραση του δημάρχου Θεσσαλονίκης Στέλιου Αγγελούδη, ότι δεν συμφωνεί με το συνεχώς αυξανόμενο προϋπολογισμό και εν τελεί με την ίδια τη λογική του real estate, η κλιμάκωση της πίεσης από όσους ζητούν δημοψήφισμα για την τύχη του τελευταίου δημόσιου οικοπέδου στην καρδιά της πόλης (έφτασαν τις 18.000 οι υπογραφές) για να καταλήξει στην δήλωση του πρωθυπουργού ότι θέωρει ότι «κάποιες από τις επιφυλάξεις του δήμου Θεσσαλονίκης και των πολιτών είναι δικαιολογημένες». Σήμερα όλα τα σενάρια είναι ανοικτά και εξετάζονται στη βάση των αριθμητικών δεδομένων, των οικονομικών επιδόσεων της ΔΕΘ- Helexpo (δεν ήταν κάθε χρονιά... 2024) και φυσικά των πολιτικών ισορροπιών.
Για να επανέλθουμε λίγο στα επετειακά, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από τη σύλληψη της ιδέας της Διεθνούς Έκθεσης δημιουργήθηκε ένας ιδιαίτερα καλαίσθητος λογότυπος, που φτιάχτηκε ειδικά για την περίσταση, παραγγέλθηκε μια έρευνα κοινής γνώμης (όπου οι πολίτες αναγνώρισαν τη συνεισφορά της ΔΕΘ στην οικονομία, αλλά πάνω από τους μισούς δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται για τα φεστιβάλ και τα θεματικά πάρκα και όχι για την ίδια την Έκθεση) και δημιουργήθηκε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ιστορίες της Έκθεσης, Μέρος ΙΙΙ». Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί την Τετάρτη 16 Ιουλίου 2025 και ώρα 20:30, στον θερινό κινηματογράφο «Ελληνίς».
Σε αυτό το νοσταλγικό πνεύμα κινείται και το επετειακό σποτ που μας καλεί στην 89η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης «σε μια παγκόσμια αγορά, σε μια γιορτή όλο χαρά». Το βίντεο είναι ένα παλαιότερο διαφημιστικό σποτ, από τη δεκαετία του 70 (να τη πάλι η μεταπολίτευση) με αισθητική Finos Film και στίχους στο πνεύμα της εποχής:
«Παίρνω το δρόμο ξεκινώ, μαζί με όλους πάω και εγώ, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη
Μ' όλο τον κόσμο πάω κι εγώ, όλο τον κόσμο πάω να δω, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη
Η έκθεση μας περιμένει, η έκθεση μας προσκαλεί, έλα κι εσύ
Σε μια παγκόσμια αγορά, σε μια γιορτή όλο χαρά, έλα και εσύ έλα κι εσύ».
Το ενδιαφέρον είναι ότι η ΔΕΘ Helexpo χρησιμοποιεί τη μνήμη επιλεκτικά. Προβάλλει ένα νοσταλγικό βίντεο για να ξυπνήσει μνήμες. Σε αυτό το βίντεο φαίνονται εκθεσιακά περίπτερα τα οποία προτείνει να κατεδαφιστούν ως απαξιωμένα. Αυτά τα ίδια κτίρια που ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης λέει ότι έχουν αρχιτεκτονική αξία και πρέπει να διατηρηθούν, για να διατηρηθεί και η ίδια η μνήμη της Έκθεσης.
Τη δεκαετία του '70 ο κόσμος πήγαινε στη ΔΕΘ για να πιει μαύρη μπίρα, να φάει το λουκάνικο και να δει καινοτομίες, εφευρέσεις και γκάτζετ της εποχής. Όλα αυτά μπορεί να ανήκουν στις αναμνήσεις της χρυσής νιότης πολλών, αλλά τι σχέση έχουν με το σήμερα που όλα αλλάζουν με ταχύτητα φωτός; Μπορεί η ΔΕΘ να απευθύνεται στην παγκόσμια αγορά, όπως διατείνεται, με όρους νοσταλγίας; Ποιον αφορά αυτή η Έκθεση, πέρα από τους (εκάστοτε) κυβερνητικούς παράγοντες που θέλουν να διαφημίσουν το (όποιο) έργο τους; Μπορεί όλη αυτή η αισθητική να αποτυπώνει το παρελθόν της Έκθεσης αλλά φανερώνει μια αμηχανία για το παρόν και μια έλλειψη οράματος για το μέλλον.
Είπαμε οι επέτειοι είναι πάντα μια καλή αφορμή για νοσταλγία, αλλά όχι μόνο. Χρειάζεται και αναστοχασμός για... τα πρώτα εκατό χρόνια, στρατηγική και αποφάσεις για το μέλλον. Σε αυτή τη φάση μπορεί να προέχουν άλλα, αλλά δεν υπάρχει τίποτα πιο επείγον από το υπαρξιακό και το ταυτοτικό ζήτημα. Δεν ισχύει μόνο για τους ανθρώπους αλλά και τους οργανισμούς, ειδικά για αυτούς με ιστορία ενός αιώνα.