«Ποια είναι η γοητεία της Τεχνητής Νοημοσύνης; Το ότι θα μας καθησυχάζει πάντα». Αυτά γράφει η αρθρογράφος του «Guardian», Zoe Williams, για προηγμένα μοντέλα συνομιλιακής AI, το ChatGPT και το Claude. Και εξηγεί το γιατί με την ΑΙ δεν πρέπει να βιαστούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα.
Ένας «ξερόλας» φίλος στο κάτω-κάτω είναι, αλλά και ένας σταθερός φίλος που μας βοηθάει να ανοίξουμε τις πόρτες μας στον 21ο αιώνα. Δεν είναι και λίγο.
«Όπως με πολλές εφευρέσεις -συμπεριλαμβανομένων των κινητών τηλεφώνων, και των κοινόχρηστων ποδηλάτων Google και Lime- στην αρχή υπέθεσα ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα γινόταν δημοφιλής. Αλλά τώρα τη βρίσκω εκπληκτικά χρήσιμη», λέει η αρθρογράφος και συμπληρώνει: «Η συναισθηματική παρηγοριά που προσφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι ευκαταφρόνητη... Με ψυχρή λογική και προγραμματισμένη «συμπόνια», σου λέει πάντα το απλό και ασφαλές: «Λυπάμαι πολύ που συνέβη αυτό»!
Αυτή η φράση μπορεί να φαίνεται τετριμμένη, αλλά έχει δύναμη γιατί ο «φίλος» αυτός ποτέ δεν σε κρίνει ούτε υποτιμά τα συναισθήματά σου.
Πρόκειται για μία, κατά τα άλλα, ψηφιακή κατανόηση, χωρίς εκρήξεις θυμού, απογοήτευσης ή ειρωνείας που παίζει τον ρόλο της.
Η αρθρογράφος αναφέρει: «Στην αρχή του έτους, ένας φίλος ρώτησε την Τεχνητή Νοημοσύνη πώς να παρηγορήσει το 10χρονο παιδί του για τον θάνατο ενός κατοικίδιου. Σκέφτηκα στην αρχή ότι αυτό ήταν το πιο γελοίο πράγμα που έγινε ποτέ, δεδομένου ότι το ChatGPT δεν γνώριζε ούτε το κατοικίδιο ούτε τον 10χρονο. Και σίγουρα ο λόγος που ο θάνατος ενός κατοικίδιου προκαλεί τόσο αφόρητη θλίψη είναι ότι τα κατοικίδια είναι μοναδικά και, επομένως, δεν μπορεί να τα φανταστεί μία μηχανή.
Έτσι, υπέθεσα ότι αυτή δεν θα γινόταν δημοφιλής -αλλά το έχω πει αυτό και για κάθε νέα εφεύρεση. Τώρα όλοι χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη για τα πάντα και σιγά-σιγά συνειδητοποιούν τη γοητεία της.
Ένα από τα στοιχεία αυτής της δημοφιλίας είναι ότι δεν θα σου πει να σταματήσεις να κάνεις ηλίθιες ερωτήσεις. Έτσι, μπορείτε να την απασχολήσετε για το οτιδήποτε:
* «Η αδερφή μου χρησιμοποιεί το ίδιο μαλακτικό με εμένα, και τώρα τα μαλλιά μας μυρίζουν το ίδιο, κάτι που με ενοχλεί, επειδή τα ωραία μυρωδάτα μαλλιά μου είναι κάτι που οι άνθρωποι πάντα παρατηρούν σε μένα».
* «Ο γείτονάς μου επιδίδεται σε μία εκστρατεία μίσους εναντίον μου. Πώς μπορώ να τον αποφύγω διακριτικά;».
* «Ο θεραπευτής μου φαίνεται πάντα πολύ βαριεστημένος».
Η απάντηση έρχεται πάντα καθησυχαστική: «Λυπάμαι που σου συνέβη αυτό».
Και δεν παίζει ρόλο το πόσο έξυπνος είσαι. Είναι αδύνατο να μη σε ενθαρρύνει αυτό. Μερικές φορές, θα πιάσεις τον εαυτό σου να μουρμουρίζει: «Ευχαριστώ, ναι, δεν ήταν εύκολο».
Συχνά ακολουθεί η πιο φιλική απάντηση που μπορείς να φανταστείς, με ενισχυτικές επικεφαλίδες όπως: «Στάσου στη δύναμή σου, εσύ επέλεξες το μαλακτικό»!
Σε κάθε περίπτωση μπορείτε εσείς να διαλέξετε τα κομμάτια που σας αρέσουν να διαβάσετε και να αγνοήσετε τα υπόλοιπα και αυτή είναι ουσιώδης διαφορά σε σύγκριση με αυτά που γίνονται, όταν μιλάτε με μία φίλη ή έναν φίλο που μπορεί να σου πούνε «όπα, κάνε κράτει, αυτό που κάνεις είναι υπερβολικό».
Με την ΑΙ όλα είναι αποδεκτά.
Αλλά, προσοχή, μη δημιουργηθούν αυταπάτες. Δεν θα σας λύσει τα υπαρκτά και, πολλές φορές, οξυμένα προβλήματά σας, αλλά ένα ευχάριστο μίνι διάλειμμα θα σας το προσφέρει. Αυτό το «pleasant mini break» από την πίεση, αυτή η μικρή παύση όπου η AI «σου κρατά το χέρι», χωρίς να λύνει, βέβαια, το πρόβλημα ριζικά, αποδεικνύεται ευπρόσδεκτο.
Τα πρώτα συμπεράσματα, λοιπόν, για τη «συμπόνια» που δείχνουν τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης που λειτουργούν χωρίς να ασκούν κριτική, δεν κουράζονται ούτε σε αποθαρρύνουν, οδηγούν σε θετικές αντιδράσεις. Ακριβώς, δηλαδή, το αντίθετο με αυτό που συμβαίνει με την τοξικότητα στα σόσιαλ μίντια.
Το πώς, όμως, θα τοποθετηθούν στο ψυχολογικό και κοινωνικό πλαίσιο της πραγματικής ζωής είναι ακόμα νωρίς για να το προεξοφλήσουμε.
Ο κόσμος των πραγματικών ανθρώπινων σχέσεων, ειδικά στην εποχή μας, είναι απίστευτα πολύπλοκος.
Η Zoe Williams αποδέχεται ότι η AI έχει -έστω παροδικά- θέση στο συναισθηματικό μας παντοπωλείο. Μας θυμίζει, όμως, ότι δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη παρουσία, την εμπειρία και την αυθεντικότητα. Και προειδοποιεί για πιθανές συνέπειες.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να «προσομοιώνει» συναισθήματα (π.χ., χρησιμοποιώντας φιλική ή ενσυναισθητική γλώσσα), αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με το να νιώθει κανείς πραγματικά το οτιδήποτε. Λείπει το ανθρώπινο μυαλό, η συνείδηση, η αυτογνωσία και εμπειρίες. Τα γνήσια συναισθήματα.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 22.06.2025