To Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ), ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2011, με απόφαση της Συγκλήτου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για τη μελέτη και προβολή σε παγκόσμια κλίμακα του έργου του οικουμενικού Φιλοσόφου Αριστοτέλη, μαθητή του Πλάτωνα και δασκάλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Φέτος το ΔΙΚΑΜ γιορτάζει 15 χρόνια δράσης, συμμετέχοντας στον εορτασμό για την επέτειο των 100 χρόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σκοπός του Κέντρου, με ιδρύτρια και πρόεδρό του την ομότιμη καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΑΠΘ, Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου είναι η διεπιστημονική μελέτη του έργου του Αριστοτέλη και η προβολή του σε διεθνή κλίμακα και σε πεδία που καλύπτουν, όχι μόνον τους παραδοσιακούς κλάδους της Φιλοσοφίας, αλλά και τους βασικούς τομείς των επιστημών, στοιχεία που το καθιστούν μοναδικό, σε παγκόσμια κλίμακα.
Ο Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας, Καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης σημείωσε πως φέτος είναι μία πολύ σημαντική χρονιά καθώς όπως είπε είπε «τιμούμε δύο εμβληματικές επετείους, τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΑΠΘ και 15 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του ΔΙΚΑΜ. Το Κέντρο ασχολείται με το φιλοσοφικό έργο του μεγαλύτερου Έλληνα στοχαστή που ενέπνευσε τη φιλοσοφία όλου του κόσμου. Το ΔΙΚΑΜ έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών για να επικοινωνήσει τις φιλοσοφικές αξίες που δημιούργησε ο Αριστοτέλης, στη νέα γενιά. Είναι σπουδαίο ότι το ΔΙΚΑΜ συνεργάζεται με πανεπιστήμια και οργανισμούς της Κίνας όπου ο Κομφούκιος έχει αφήσει το αποτύπωμά του και αυτές οι συνεργασίες θα αποδώσουν ακόμα περισσότερους καρπούς. Ήδη έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες για να ενισχύσουμε το έργο του ΔΙΚΑΜ σε διάφορα επίπεδα όπου θα παρέχονται μαθήματα προσεχές διάστημα, στα ελληνικά και στα αγγλικά μέσω του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης του ΑΠΘ, τη διοργάνωση ημερίδων προκειμένου να δώσουμε έμφαση σε μία δομή που τονίζει την ανθρωπιστική διάσταση του ΑΠΘ».
Οι δράσεις του ΔΙΚΑΜ
Στο πλαίσιο συνέντευξης τύπου που παραχωρήθηκε σήμερα στην Αίθουσα της Συγκλήτου του ΑΠΘ, η κ. Σφενδόνη-Μέντζου αναφέρθηκε στις δράσεις του ΔΙΚΑΜ που αφορούν τη διοργάνωση διεθνών επιστημονικών συνεδρίων και σεμιναρίων, διαλέξεων για το ευρύ κοινό, πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκδόσεις επιστημονικών τόμων και πρακτικών συνεδρίων, με κορυφαία εκδήλωση τη διοργάνωση του παγκοσμίου συνεδρίου «Αριστοτέλης 2400 χρόνια», τον Μάιο του 2016, στα αρχαία Στάγειρα και αρχαία Μίεζα, με 250 ομιλητές από 40 χώρες, καθώς και η έκδοση δύο τόμων των πρακτικών του συνεδρίου, που θα μείνουν παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Έντονη είναι η παρουσία του ΔΙΚΑΜ και στον διεθνή χώρο με διαλέξεις σε πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα της Ευρώπης και της Αμερικής και Ανώτατα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, όπως η Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών, και συμμετοχή σε σημαντικά Φιλοσοφικά Συνέδρια, με κορυφαίο το 25ο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας στη Ρώμη τον Αύγουστο του 2024.
«Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, το εύρος των συνεργασιών μας έχει επεκταθεί τόσο προς τη Δύση με το Δίκτυο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, όσο και προς την Ανατολή, με το Ίδρυμα Κομφούκιoς της Κίνας, με τη συν-διοργάνωση του Διεθνούς Συμποσίου «Η Ηθική του Αριστοτέλη και Κομφούκιου στον 21ο Αιώνα», στην Ελλάδα το 2023 και στην Κίνα τον Ιούλιο του 2024. Σταθεροί στόχοι μας παραμένουν η μελέτη και προβολή σε παγκόσμια κλίμακα του έργου του οικουμενικού φιλοσόφου Αριστοτέλη, η έμφαση στην διεπιστημονική προσέγγιση των ιδεών του, η σύνδεσή τους με σύγχρονα προβλήματα της εποχής μας στον χώρο της Ηθικής, της Πολιτικής, της Παιδείας, των Επιστημών, της Τεχνητής Νοημοσύνης, και η παρουσίαση της διδασκαλίας του Αριστοτέλη στο ευρύ κοινό, ώστε να γίνει κτήμα των πολλών, με κορυφαία δράση μας στον τομέα αυτόν, τη σειρά διαλέξεων: «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΣΗΜΕΡΑ», σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ήδη από το 2018. Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς, διότι το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών, του ΑΠΘ, με τις άοκνες προσπάθειές του, και χωρίς καμία τακτική επιχορήγηση, κατάφερε σε μόλις δεκαπέντε χρόνια, να προβάλει σε παγκόσμια κλίμακα την εμβληματική μορφή του οικουμενικού φιλοσόφου Αριστοτέλη, και να καταστήσει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο πόλο έλξης και σημείο αναφοράς για τους Αριστοτελιστές όλου του κόσμου», τόνισε η πρόεδρος του ΔΙΚΑΜ.
Σύμφωνο συνεργασίας με το Nishan World Center for Confucian Studies του China Confucius Foundation
Στο πλαίσιο της σημερινής εκδήλωσης ανακοινώθηκε η υπογραφή συμφώνου συνεργασίας του ΔΙΚΑΜ με το Nishan World Center for Confucian Studies του China Confucius Foundation, που αφορά σε ακαδημαϊκές ανταλλαγές και επισκέψεις ακαδημαϊκού προσωπικού. Στη συγχαρητήρια επιστολή του, ο Πρέσβης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, κ. Fang Qiu αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα αυτής της σύμπραξης που αποτελεί ορόσημο για την καλλιέργεια αμοιβαίας κατανόησης και πολιτισμικής ανταλλαγής μεταξύ του Κινεζικού και του Ελληνικού πολιτισμού. «Η δημιουργία μιας νέας βάσης διαλόγου και συνεργασίας θα συμβάλει στη συνέχιση της διάδοσης της σοφίας των αρχαίων πολιτισμών μας, θα προαγάγει τη διαχρονική συνέχεια της πνευματικής ανταλλαγής και θα εμφυσήσει νέα πνοή στην παγκόσμια επιδίωξη της επίτευξης αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των πολιτισμών. Αντλώντας έμπνευση από τη φιλοσοφική κληρονομιά του Κομφούκιου και του Αριστοτέλη, αυτή η συνεργασία θα συνδράμει στην αντιμετώπιση των επιτακτικών προκλήσεων της εποχής μας και στη διαφύλαξη των κοινών αξιών της ανθρωπότητας, και θα προωθήσει τη σύσταση μιας πιο δίκαιης, ισότιμης και συνεργατικής διεθνούς τάξης. Θα ενθαρρύνει, επίσης, την ενεργή συμμετοχή επιστημόνων από όλο τον κόσμο, ενοποιώντας διαφορετικές οπτικές και ενισχύοντας τις προσπάθειες για την ανάπτυξη μιας κοινότητας με κοινό μέλλον για την ανθρωπότητα» επεσήμανε ο κ. Fang Qiu.
Από την πλευρά της η κ. Guo Chengyan, γ.γ. του China Confucius Foundation, και υποδιευθύντρια του Nishan World Center for Confucian Studieς υπογράμμισε μεταξύ άλλων πως «οι πολιτισμοί εμπλουτίζονται από τις ανταλλαγές και την αμοιβαία μάθηση. Τα τελευταία χρόνια, με σκοπό την προώθηση της ανταλλαγής και της αμοιβαίας μάθησης μεταξύ του Κινεζικού και του Ελληνικού πολιτισμού και την αξιοποίηση της στοχασμού των σοφών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εποχής μας, έχουμε πραγματοποιήσει μια σειρά από εποικοδομητικές συνεργασίες και έχουμε επιτύχει αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Ανυπομονούμε να εξερευνήσουμε σε βάθος την απέραντη σοφία των αρχαίων πολιτισμών, να αναζητήσουμε ενεργά τρόπους ενσωμάτωσης των διαφορετικών πολιτισμών, να συζητήσουμε αντίμετρα και σχέδια για την αρμονική συνύπαρξη και την ομαλή πρόοδο της ανθρωπότητας, και να προωθήσουμε από κοινού την οικοδόμηση μιας νέου τύπου διεθνούς οικολογίας που θα χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο σεβασμό, ισοτιμία, δικαιοσύνη και συνεργασία με αμοιβαίο όφελος».
Τα επόμενα βήματα
Την ίδρυση ενός Κέντρου Ερευνών για τον Αριστοτέλη στο Ινστιτούτο Κομφούκιος και ενός Κέντρου Ερευνών για τον Κομφούκιο στο Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου πρότεινε η κ. Guo Chengyan τονίζοντας πως οι δύο πλευρές πρέπει να συνεχίσουν την ενδελεχή επικοινωνία και τη διεξοδική συζήτηση, και να επιδιώξουν να δημιουργήσουν ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στα δύο παραπάνω Κέντρα για την προώθηση της ανταλλαγής και της αμοιβαίας μάθησης, της επικοινωνίας και της φιλίας μεταξύ του Κινεζικού και του Ελληνικού πολιτισμού.
Πρότεινε επίσης την υλοποίηση εκτεταμένων ακαδημαϊκών ανταλλαγών, συμπεριλαμβανομένων ανταλλαγών ακαδημαϊκού προσωπικού, ανταλλαγών ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων, από κοινού χρήσης ψηφιακών αποθεμάτων, από κοινού διοργάνωσης ειδικών συνεδρίων και από κοινού υλοποίησης ερευνητικών προγραμμάτων κ.λπ., έχοντας ως κοινό σκοπό την αμοιβαία μάθηση μεταξύ του Κινεζικού και του Ελληνικού πολιτισμού.
Την ανάγκη ανάπτυξης συνεργασιών για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων (την περιβαλλοντική κρίση και την τεχνητή νοημοσύνη) επεσήμανε το μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΔΙΚΑΜ, Ομ. Καθηγητής Νομικής, Νίκος Παρασκευόπουλος. «Η ανάγκη συνεργασίας είναι καίρια και είναι ευκολότερο να αναπτυχθεί σε ένα φιλοσοφικό και ακαδημαϊκό πλαίσιο διότι είναι ευκολότερος ο διάλογος και κατ´ επέκταση η εξεύρεση λύσεων».
«Ονειρευόμαστε να φτιάξουμε ένα διεθνές πνευματικό Κέντρο Αρχαίων Σταγείρων για την περαιτέρω μελέτη και τη διάδοση του Αριστοτελικού έργου» ανέφερε ο Γ.γ. του ΔΙΚΑΜ, Ομ. Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής, Σταύρος Αυγολούπης.
«Ο Αριστοτελης θεμελίωσε την επιστήμη και τη θεμελίωσε με τέτοιον τρόπο ούτως ώστε το τότε να είναι επίκαιρο σήμερα και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Συνέδεσε τη φύση με τη φυσική, συνέδεσε τη ζωή στην πραγματική ζωή και τη ζωή μιας κοινωνίας με την κοινωνία» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Αντιπρόεδρος του ΔΙΚΑΜ Ομ. Καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας, Ζαχαρίας Σκούρας.
Αριστοτελική παιδεία
Ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα, πολλά υποσχόμενο με τις «ρίζες» του στο παρελθόν και το βλέμμα στο μέλλον και στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα, ξεκινά με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του ’26. Αξιοποιώντας όλα τα ερευνητικά και επιστημονικά αποτελέσματα του ΔΙΚΑΜ στους άξονες της ηθικής, της πολιτικής, της παιδείας και της ευδαιμονίας θα επιχειρηθεί, με επιστημονικά δεδομένα, να αντιμετωπίσουν οι σύγχρονες προκλήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης.
Συγκεκριμένα, το ΔΙΚΑΜ προχωρά στην υλοποίηση ερευνητικού προγράμματος που θα αφορά σε νέες κατευθύνσεις στην Παιδεία, στηριζόμενες στην αριστοτελική αντιμετώπιση της Παιδείας, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΛΙΔΕΚ) και με το Εθνικό Ιδρυμα της Αμερικής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες (National Endowment for the Humanities).
Τέλος το ΔΙΚΑΜ υπέγραψε Μνημόνιο συνεργασίας και με το University of Salento της Ιταλίας που διαθέτει σημαντικούς αριστοτελιστές, για τη μελέτη του Αριστοτέλη στον 16ο,17ο αιώνα.
